Yenidoğan bakımı ile ilgili merak ettikleriniz
Hamilelik sürecinin ardından dünyaya ‘merhaba’ diyen bebekler, yaşama adapte olmaya çalışırken, ebeveynler de çocuklarını en doğru ve sağlıklı şekilde büyütmenin telaşına kapılır. Doğum ile birlikte yeni bir yaşam başlar. Doğduklarında her şeyden habersiz, neler olduğunu anlayamayan bebekler, dış dünyaya uyum sağlamaya çalışır. Anne-babalar da hayatlarına giren ailenin yeni üyesine ellerinden gelen en iyi bakımı sunmak için çırpınır.
1. Yenidoğan dönemi nedir?
Doğumu takip eden 0-28 gün süresince bebekler yenidoğan olarak adlandırılır. 35 haftanın altında doğanlar preterm, 35-38 hafta arasındakiler geç preterm, 38 haftayı doldurarak dünyaya gelenler ise term yenidoğan olarak sınıflandırılır. Yenidoğanların gerek ilaç dozları, gerek beslenmeleri gerekse yaşama dair birçok rutini diğer bebeklerden farklıdır. Her bebek farklı özellikler taşır. Kimi uzun, kimi sakin, kimi zayıf, kimi de huysuz olur. Hal böyle olunca mutluluk ve sevinç içindeki ailelerde korkuyla karışık bir heyecan yaşanır. Oysa bu süreçte korkuya hiç gerek yok değil, bu süreci mutluluk ve neşe içinde geçirin.
2. Yenidoğan bebeğin boyu ve kilosu ne olmalı?
Bebekler ortalama 3 kilo ağırlığında ve 50 cm boyunda dünyaya gelir. İlk hafta yüzde 5-10 kilo kaybı normal karşılanır. Doğumu takip eden ilk haftada doktor kontrolü ve kilo takibi yapılır. Bebeğin kilosu, anne sütünün yeterli olup olmadığını gösterir. Yaklaşık bir hafta içinde anne sütü artınca bebek günde 25-30 gram, haftada 200 gram alırsa, bu anne sütünün yettiğini gösterir. İlk üç ayda iyi beslenen bebekler ay başına ortalama 800-1000 gram alır.
3. Hastanede yenidoğan takibi nasıl yapılır?
Bebek çok huzursuzsa ama alınan kilo da yeterliyse bu, açlıktan değildir. Bebek anneyle yakın temas kurmak isteyebileceği gibi, gaz sancısı da yaşayabilir. Kilonun yanı sıra idrar takibi de yapılır. Özellikle hastanede izlenilen ilk 48 saatte hem günlük kilo kaybı hem de idrar çıkışı takip edilir. Bebekler doğumu takip eden 24 saatte ilk idrarı ve kakayı yapar. Bezde pembe-turuncu lekelerin varlığı ve kilo kaybının fazlalığı halinde anne sütünü tekrar kontrol etmek gerekebilir. Bunlarda sıkıntı varsa desteklere ihtiyaç duyulur. Taburcu olduktan sonraki ilk bir ayda haftalık, sonrasında ise aylık kilo alımları ile bebeklerin gelişimi takip edilir.
4. Hangi şartlarda anne sütüne takviye gerekir?
Bebek gerçekten yeterli gelişimi sağlamıyorsa, aylık kilo alımı düşükse veya ciddi sağlık sorunu gibi nedenlerle anne emziremeyecek durumdaysa doktor kontrolünde mama verilebilir. Ancak bebeklerin sağlıklı gelişimi için en az 6 ay anne sütü ile beslenmeleri gerekir.
5. Yenidoğan emzirme sıklığı ne olmalı?
İlk 48 saatte ya da ilk haftada sık emzirmek sütün artması için ideal. Süt arttıktan sonra da 2-3 saatlik periyotlarda emzirmek yeterlidir. Yenidoğan bebek, sütü yetse de sık emmek istiyorsa bu durum gaz ve kusma sorunlarını artırabilir. Bu nedenle emzirme sürelerinin yavaş yavaş uzaması gerekir.
6. Uyuyan bebeğin beslemek için uyandırılması doğru mu?
Bebeğin kilosu yerindeyse, sarılık ve beslenme problemi yoksa sık sık uyandırılması önerilmez. Yenidoğanlar genellikle 3 saatte bir uyanacağı için bu dönemlerde beslemek daha iyidir. 3 aydan sonra başlayan uyku eğitimiyle, bebekler geceleri 7 saate kadar uyuyabilir. Sürekli emzirmek için uyandırmak bu noktada bebeğin uyku ile emmeyi ilişkilendirerek, uyumak için hep meme istemesine yol açar.
7. Yenidoğan bebek ıslak mendili nasıl olmalı?
Özellikle kız bebeklerde önden arkaya temizlik yapılması gerekir. Alt temizliğinde ıslak mendil kullanılıyorsa sabun değil, su bazlı olanların tercih edilmesi önem taşır. Ancak mümkünse temizliğin suyla yıkayarak yapılması önerilir.
8. Yenidoğan bebek neden ağlar?
Genellikle açlık, gaz, ıslak bez nedeniyle ağlarlar. Bazı bebekler de temas kurmak ister. Bu nedenle de en çabuk annelerinin kucağında sakinleşirler.
9. Gaz sancıları nasıl önlenebilir?
Bu durum genellikle 2’nci haftada başlar. En şiddetli sancılar ise 4-8’nci haftalarda görülür. İlk 3 ay en sıkıntılı dönem olsa da genelde sonrasında azalarak devam eder. Bu fizyolojik bir süreçtir ve hiçbir gaz ilacı tam olarak çözüm sağlamaz. Ama gaz ilaçları doktor kontrolünde çok fazla olmamak kaydıyla kullanılabilir. Son yıllarda probiyotik damlalar da tercih edilir. Bunun yanı sıra annenin diyetine de dikkat etmesi gerekebilir. Annenin gaz yapacak yiyecekleri çok fazla tüketmemesi önem taşır.
10. Yenidoğan aşıları nelerdir?
Yenidoğanlara 0-1 aylık dönemde yapılan tek aşı doğumun ardından uygulanan Hepatit B aşısıdır. 1’inci ayda da bu aşının tekrarı yapılır. Bebeklerin aşı takvimiyle ilgili Sağlık Bakanlığı’nın aşı takvimine göre, Hepatit B’nin ardından diğer aşılara, 2’nci aydan sonra başlanır. Aşılar şöyledir:
- 2-4-6’ncı ay: Karma aşılar yani difteri, tetanos, boğmaca, çocuk felci ve hemofilus influenza yapılırken, pnömokok aşısı uygulanır.
- 2’nci ay: Verem aşısı yapılır.
- 6 ya da 7’nci ay: Hepatit B’nin üçüncü dozu yapılır.
- 1 yaş: Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeğinin ilk dozları ile pnömokok aşısının dördüncü dozu uygulanır.
- 18 ay: Hepatit A’nın birinci dozu ile difteri, tetanos, boğmaca ve hemofilus influenza’nın ikinci dozları yapılır.
- 2 yaş: Hepatit A’nın ikinci dozu yapılarak okul yaşına kadar olan aşılar sona erer.
