Vücuttaki Morarmaların Nedenleri ve Tedavisi

Morarma Neden Olur?

Kapıya, sehpa kenarına, koltuğa ya da diğer mobilyalara bir anlık dikkatsizlik nedeniyle çarpabiliriz. Bu, büyük küçük herkese o an acı verir. Hızla bir morluk oluşur. Bazen çarpmanın farkına varmayız ve oluşan morluktan bu darbeyi aldığımız sonucunu çıkarırız. Kesilme olmadığı için herhangi bir kanama görmezsiniz. Ancak çarpma ya da darbe sonucu olan morarmalar cilt altındaki kılcal damarların hasar görmesi ve kanın cilt altında sızması sonucu ortaya çıkar. Morluklar, travmanın hemen ardından pembe ve kırmızı; sonraki gün ise kandaki oksijenin azalması ile koyu mor ve maviye döner. Daha sonra iyileşmeye başlayarak sırasıyla önce yeşil, ardından sarı ve kahverengi renk alır. Daha fazla renk değişimi görülmez ve en fazla 18 gün içerisinde de kaybolur. İlk günler üzerine bastırıldığında ağrı veren bu oluşumlar zamanla hissedilmez hale gelir.

Vücutta Morarma Neden Olur?

Darbe ya da çarpmanın yanı sıra kanda trombosit (kan pulcukları) miktarının düşmesine bağlı olarak da vücutta veya bacaklarda morarmalar meydana gelebilir. Genelde ağır bir enfeksiyon geçiren, yoğun bakımda yatan kişilerde bu tür morluklar görülür. Yaş da bu durumda önemli bir faktördür. Yaşla beraber damarları destekleyen dokuların zayıflaması nedeniyle en hafif çarpmada dahi kan, damar dışına geçip mor bir görüntüye neden olabilir.

Hayatın içinde çok sıradan olan morarmalar bazen de nedensiz olarak ortaya çıkabilir. Özellikle morluklar, nedensiz olarak ortaya çıkıyor ve aşağıdaki belirtilerle görülüyorsa bu morlukların üzerinde durulmalı ve nedenleri araştırılmalıdır.

• Vücudunuzdaki morlukların kendi kendine geliştiğini düşünüyorsanız,
• Morluklar tekrarlıyorsa ve ağrılı değilse,
• Birden fazla yerde morarma varsa,
• Morluklara diş eti, burun, genital bölge kanaması eşlik ediyorsa,
• Morarmaya ek olarak ateş, halsizlik, lenf bezi şişmesi varsa,
• Küçük bir travma sonucunda çok büyük bir morluk oluşuyorsa, mutlaka bir uzmana başvurun.

Bacaklarda Morarma Neden Olur?

Şayet bir travma olmaksızın bacakta morarma oluşmuşsa ve morarma uzun süre duruyorsa; bu durum gerçekten şüphelenilmesi gereken bir kan hastalığının habercisi olabilir. Ayrıca travmanın şiddeti ve morarma derecesinin de orantılı olması gerekir. Ufak bir çarpma sonrasında büyük morarmalar meydana gelmesi de tehlikelidir. Çocukları konusunda ailelerin dikkat etmesi gerekir. Bu durumda morarmanın oluştuğu yer de önemlidir. Çocuklarda dizden aşağı oluşan morarma yaramazlık, dizden yukarıda oluşan morarma ise daha çok hastalık kaynaklı oluşur.

Morarma Dizden Aşağıdaysa…

Çocuklarda dizden aşağı olan morarmalar sıklıkla travma nedeniyle oluşur. Özellikle oyun ve okul çağı çocuklarında bu nedenle oluşan morluklar çok daha sık görülür. Ancak bu morarmaların hepsi travma nedeniyle oluşmaz. Bir travma olmaksızın kendiliğinden oluşan morarmalar anne babaları mutlaka alarma geçirmeli. Çünkü bu morarmalar birçok kan hastalığının habercisi olabilir. Bu nedenle özellikle oyun ve okul çağı diye tabir edilen 2-12 yaş arasında çocukların vücutlarında oluşan morarmaların aileler tarafından dikkatle takip edilmesi gerekir.

Darbe ile Oluşan Morluklar Nasıl Geçer?

Çarpma ya da düşme sonucu oluşan morlukların etkisini azaltmak için ilk müdahale soğuk kompres olabilir. Bu soğuk kompres inflamasyonu engelleyerek şişmeleri önleyebilir. Ayrıca kanın tek bir bölgeye toplanmasını engellemek için darbe aldığınız bacağınız ya da kolunuzu kalp hizanızdan daha yüksek bir noktada tutmanız önerilir.

Hangi Morarmalar Tehlikeli?

Altında kemik bulunmayan veya yumuşak doku katmanlarından zengin olan bölgelerde darbenin şiddeti görece daha az olur. Özellikle dizden yukarıdaki dokular darbenin hızını azaltma özelliği gösterir. Bu nedenle diz üstü bölgenin travmaya maruz kalması bacağa göre daha nadir. Tüm bu özelliklerden dolayı diz üstü morarmalar için biraz daha şüpheci davranmak, hematolojik hastalıkları akılda tutmak gerekir. Kandaki pıhtılaşma sistemi ile görevli trombosit denen hücrelerin azlığı ile seyreden immün trombositopenik purpura (ITP), pıhtılaşma faktörlerindeki eksiklikleri kapsayan hemofililer, trombositlerdeki işlev bozuklukları ve ender olarak lösemi gibi birçok hastalık bu morarmalara yol açabilir. Hatta bazen lösemilerde ilk bulgu trombosit düşüklüğüne bağlı gelişen bu morarmalar olabilir. Aşağıdaki özellikleri taşıyan morluklara dikkat edin:

• Birden fazla olan
• Kendi kendine gelişen
• Travmanın şiddetiyle ters orantılı olan
• Beraberinde burun ve diş eti kanamalarının eşlik ettiği morluklar

Unutmayın, doktor muayenesinden sonra yapılacak basit bir kan sayımı, birçok hastalığın teşhisinde yardımcı olur. Elbette ki çocuğunuzun vücudunda oluşan her morlukta doktora gitmeniz şart değil.

Özellikle morarma oluşumunda travmanın rolü olduğundan eminseniz çocuğunuzu gözlemleyin. Gerekirse çocuğunuzu sorgulayın. Çocuklar düşme gibi travma öyküsünü rahatlıkla dile getirebilir. Bunların dışındaki morarmalarda ise çocuğun kan hastalıkları yani bir hematoloji uzmanı tarafından muayene edilmesinde fayda var.

Esmer Çocuklardaki Morarma Gözden Kaçabilir

Öncelikle bacaklarda meydana gelen morarmaların nedeni hastalıksa; zaman içerisinde tüm vücuda yayılır. Özellikle çok esmer çocuklarda oluşan morarmalar zaman zaman gözden kaçabilir. Ailelerin bu durumu kesinlikle gözlemlemeleri gerekir.

Yetişkinlerde Yaygın Görülen Morarma Nedenleri?

Morluklar kadınlarda daha çok görülebilir. Bunun sebebi kadınlarda deri altında ya birikiminin erkeklere oranla daha çok olmasıdır. Yetişkinlerde kollar ile vücudun üst bölümünde meydana gelen morarmalar, diş eti kanamaları, adet kanamasının uzun sürmesi, nedensiz adet kanaması, göz içi kanamalar, dışkı ile kan atılması ve hemoroitten gelen kanamalar genellikle pıhtılaşma bozukluğuna işaret edebilir. Pıhtılaşma bozukluğu, hemofili gibi genetik geçişli olabildiği gibi bazen de sonradan ortaya çıkar. Bu nedenle bu tür morarmalarda hematoloji uzmanına başvurmak gerekir. Morarmalar pıhtılaşma sorunlarının yanı sıra karaciğer hastalıklarına, alerjilere ya da lösemiye de işaret edebilir. Kan sulandırıcı gibi bazı ilaçlar da vücutta morluk oluşmasına neden olabilir. Kan sulandırıcı ilaçların fazla kullanımıyla birlikte morluklara gaz, şişkinlik, karın ağrısı, ishal, kusma, mide bulantısı, göğüste yanma hissi, kabızlık da eşlik edebilir. Kan sulandırıcıların yanı sıra non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ)  ya da bazı antidepresanlar morarmaya eğilimi arttırabilir. Hatta sarımsak, gingko, ginseng, balık yağı gibi etken maddeleri içeren takviyeler bile normal trombosit işlevini azaltarak morarmaya neden olabilir. Morlukların yaygın görülen diğer nedenleri şöyle sıralanabilir:

• B12 vitamini, C vitamini ve K vitamini yetersizliği
• Von Willebrand hastalığı, hemofili, trombosit bozuklukları ve diğer kan pıhtılaşma bozuklukları gibi kan hastalıkları
• Aile içi, çocuk ya da yaşlılara yönelik şiddet
• Yaşın ilerlemesi
• Aşırı alkol tüketimi
• Yetersiz beslenme
• Aşırı egzersiz
• Diyabet
• Kemoterapi
• Non-Hodgkin lenfoma

Daha nadir görülen morluk nedenleri de şunlardır:

• İmmün trombositopenik purpura hastalığı (ITP)
• Hemofili A
• Hemofili B
• Ehler Danlos sendromu
• Cushing sendromu

Alerjik Hastalıklar Morarmaya Neden Olur mu?

Halk arasında kurdeşen olarak bilinen, ürtiker hastalığının az görülen türü ürtikeryal vaskülitte de vücutta morluklar oluşabilir. Bu hastalıkta damarlarda inflamasyon meydana gelir. Bunun sonucunda 24 saatten uzun süren lezyonlar görülebilir. Bu lezyonlar daha ağrılı olup vücutta morarma ve kaşıntı yaratabilir. 

Hematom ve Morarma Farklı mıdır?

Bazen de hematom, morluklarla karıştırılabilir. Hematom, genellikle travmalar sonrası büyük damarlarda meydana gelen kanamaların cilt altında toplanmasıdır. Morarmalar ince damarlarda oluşur ve hızlı iyileşir. Kendiliğinden geçmeyen hematom tedavi edilmelidir. Dokunulmayacak kadar acı veren, gittikçe büyüyen, zaman geçmesine rağmen ağrısı artan morarmalar hematoma işaret edebilir. Özellikle kafatasında meydana gelen hematomlar ciddi risk oluşturur. Vücudunda hematom olduğunu düşünen hastaların, hekime başvurması gerekmektedir.

Vücutta Oluşan Morarma İçin Hangi Doktora Gidilir?

Vücutta çarpma sonucunda oluşmamış morluklar için mutlaka bir hematoloji doktoruna gidilmelidir. Çünkü nedensiz yere ortaya çıkan ve uzun süre geçmeyen morarmalar bir hastalığın habercisi olabilir. Bunlar, kıl diplerinde toplu iğne başı kadar olabildiği gibi daha büyük boyutlarda da ortaya çıkabilir. Küçük morarmalar birden fazla olduğu için kişi çoğunlukla bunları fark edip doktora başvurur. Bazı kişilerde ise bir başka doktorun fark edip hematolojiye yönlendirmesi sonucu tanı koyulabilir.

Morluk şikayeti ile doktora başvurduğunuzda size şu sorular yöneltilebilir:

• Ailenizde kan hastalığı var mı?
• Ağız içinizde ya burnunuzdan kanama oldu mu?
• Daha önce ameliyat olduysanız aşırı kanamanız oldu mu?
• Yeni bir ilaca ya da takviyeye başladınız mı?
• Kadınsanız adet dönemlerinizde aşırı kanamanız oluyor mu?
• İdrar ya da dışkı yoluyla kan kaybınız oldu mu?
• Hiç eklem, kas ya da beyinle ilgili bir kanamanız oldu mu?

Vücutta Morarma Nasıl Geçer?

Morluğun tanısı için ilk olarak kişiden detaylı öykü alınır. İkinci adımda ise muayene edilir. Kişinin genel durumu, ateşi, lenf bezlerinin durumu gibi bulgular muayene sırasında morluğun nedeni hakkında bilgi verebilir. Ardından gerek duyulması halinde birtakım tetkikler yapılır ve tanı bu aşamada konulabilir. Tedavi morarmanın nedenine göre planlanır.