Vertigo nedir?
Başınızın dönmesi bir türlü durmuyor, yer sanki ayağınızın altından kayıyor gibi oluyor ve bu durum sizi rahatsız mı ediyor? Her 100 kişiden 3’ünde görülen baş dönmesinin tıp dilindeki adı vertigo. Vertigo, tek başına bir hastalık değildir ancak başka hastalıkların bir belirtisidir. Bu nedenle vertigonun nedeninin araştırılması gerekir. Doğru tanı ve doğru tedavi ile vertigo şikayetinizden kurtulabilirsiniz. Vertigoya en sık yol açan nedenler…
Vertigo neden olur?
Vertigo, her iki iç kulaktan denge merkezine ulaşan uyarıların eşit olmamasından kaynaklanır. Bu duruma neden olan birçok hastalık mevcut. Beyindeki denge merkezine bilgiler 3 önemli kaynaktan gelir: Gözler, iç kulaktaki yarım daire kanalları ve derin duyu (kaslar, tendonlar, eklemler vs) sisteminden. Bu çoklu sistemin sözü edilen bölgelerin herhangi birinde ortaya çıkan sorun, dengeyle ilgili belirtilere yol açar. Vücudun ağırlık merkezi dayanma düzleminin içinde tutulamaz, etraftaki objeler retinada sabitlenemez ve baş dönmesi ile dengesizlik sorunu ortaya çıkar.
Vertigo tedavisinde amaç
Vertigoya yol açan etken bazen sadece kişiden alınan bir öyküyle tespit edilirken, bazen ise radyolojik incelemelerin de dahil edildiği birçok ileri tetkikle bile sonuca ulaşmakta güçlük çekilebilir. Çünkü baş dönmesine neden olan birden fazla hastalık aynı anda var olabilir. Bu durumda her bir hastalığın teşhis edilerek ayrı ayrı tedavi edilmesi gerekir. Vertigonun tedavisi iki şekilde yapılır: Birincisi akut atak tedavisi. Genellikle acil servislere başvuran kişilerin mümkünse baş dönmesi nedeni saptanarak, atağın şiddetini ve süresini azaltan tedavi uygulanır. İkincisi ise vertigo nedeni olan hastalığın teşhis edilerek atakların bir daha oluşmasının önlenmesi. Tedavide hedef; hastalığın sebebini ortadan kaldırmak. Bu mümkün değilse atakların gelmesini önlemek ya da hafif geçmesini sağlamak da tedavide önemli bir adımı oluşturur.
Hastalıklara göre vertigo tedavisi nasıldır?
Vertigo bazen kolaylıkla tedavi edilebilir, bazen de süreç uzun olur, sabırlı olmak gerekir. Bu durum vertigoya neden olan etkenlere göre değişir. Doğru teşhis konularak doğru tedavi uygulanan kişilerde sonuç alamamak söz konusu değil. Öncelikle altta yatan etkenin ortaya konması tedavideki başlıca prensibi oluşturur. Ardından tanıya göre uygun olarak manevra hareketleri, ilaç veya cerrahi tedavi gibi yöntemlere başvurulur. Örneğin halk arasında kristallerin yerinden oynaması şeklinde ifade edilen BPPV hastalığında uygun manevralarla baş dönmesi yakınmaları kolaylıkla ortadan kalkar, ilaç tedavisine gerek duyulmaz. Vestibüler migren gibi sık görülen bir başka baş dönmesi nedeninde tedavi migrene yönelik olarak gerçekleştirilir. Meniere hastalığında ise tuz, kafein, sigara ve alkol gibi kısıtlamalar dışında ilaç tedavisi, orta kulak içine kortikosteroid ve/veya gentamicin ile çeşitli cerrahi yöntemlere başvurulur. Diğer baş dönmesi nedenleri de kendi özel koşullarında değerlendirilip, çözümlenebilir.
En yaygın görülen vertigo nedenleri
- İç kulakla ilgili problemler: İç kulaktaki yarım daire kanallarına partiküllerin kaçması yani BPPV hastalığında veya iç kulak sıvılarında artış (Meniere hastalığı), nadiren doğumsal iç kulak anomalileri.
- Migren
- Stres: Emosyonel bir stres, nöroendokrin sistemlerin aktive olmasına, bunun sonucunda böbreküstü bezlerinin aşırı hormon salgılamasına, iç kulak sıvılarında artışa ve baş dönmesine neden olur.
- İç kulak kanalı ve beyin tümörleri
- Beyin, beyincik kanaması
- Kulak enfeksiyonları
- Beyinde anevrizmalar
- Multipl skleroz
- Travmalar
- Kardiyolojik nedenler
- Vertebrobaziler yetmezlik (boyun damarlarının daralmasına bağlı olarak beyin arka tarafının az kanlanması)
- Hormonal, metabolik nedenler, B12 vitamini ve D vitamini eksikliği
Baş dönmesine karşı çaresiz değilsiniz
- Stresten mümkün olduğu kadar uzak durun.
- Hareketli olun, aktif yaşam koşullarını sağlayın.
- Yaşınıza ve bedensel özelliklerinize uygun spor ile egzersizler yapın, açık havada düzenli olarak yürüyün.
- BPPV sorununuz varsa, özellikle yukarı bakmak gibi aşırı veya hızlı baş hareketlerinden kaçının.
- Sigara ve alkol tüketmeyin.
- Meniere hastalığınız varsa tuzu kısıtlayın, sigara ve alkol tüketmeyin, aşırı kafein tüketiminden de kaçının.
- Vestibüler migreniniz varsa mayalı yiyecek ve içeceklerden sakının, eski peynir, çerez, çikolata ve çilek gibi gıda maddelerini beslenme programınızdan çıkarın.
