Vereme karşı tetikte olun
Halk arasında verem olarak biliniyor. Hastalığa neden olan basil, akciğerleri etkisi altına alıyor. Bazen de akciğerlerin yanında kemikler, eklemler, beyin, böbrekler, sindirim sistemi, omurga gibi bölgeleri de tutabiliyor. Günümüzde daha seyrek görülse de ‘tüberküloz’ tehdidi hâlâ devam ediyor.
Verem nedir?
Verem, ‘mycobacterium tuberculosis’ isimli bir mikrop tarafından ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalık. Günümüzde hem önlenebiliyor hem de tedavi edilebiliyor. Sağlık Bakanlığı son derece titiz tarama ve takip programlarını sürdürüyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de yüz binde 17.2 oranında görülen veremlilerin yüzde 92’si yeni tanı almış kişiler. Yüzde 8’i ise daha önce tedavi gören tüberkülozlulardan oluşuyor. Kişiler, düzenli takip ve ilaçlar yardımıyla başarılı bir şekilde tedavi edilebiliyor.
Bulaşıcılık süresi 2-3 hafta
Hastalığın hava yoluyla bulaşması çevresindeki kişilerin enfekte olma riskini artıyor. Bu nedenle özellikle veremliler ile yakın ve uzun süreli teması olan kişilere bulaşma riski daha fazla. Verem olan bir kişinin nefes vermesi, öksürmesi, hapşırması, konuşması ile mikroplar havaya saçılıyor. Sağlıklı kişiler bu mikropları nefesleriyle alabiliyor. Bu nedenle rahatsızlığı yaşayan kişinin aile bireyleri, aynı evi paylaştığı arkadaşları, işyeri ve çevresindeki kişilerin dikkat etmesi gerekiyor. Basiller, güneş görmeyen ve yeterince havalandırılmayan ortamlarda saatlerce havada asılı kalabiliyor. Ancak, solunum yoluyla alınan verem mikrobu hemen hastalığa neden olmuyor, sadece verem enfeksiyonunu gelişiyor. Vücutta sessiz kalan verem basili, kişinin vücut direncinin düştüğü bir anda hastalık olarak ortaya çıkıyor. Tüberküloz mikrobu alarak enfekte olan kişilerin yaklaşık yüzde 10’u yaşamlarının herhangi bir döneminde tüberküloz hastalığına yakalanıyor. Genellikle tüberküloz tedavisi başlandıktan yaklaşık olarak 2-3 hafta sonra bulaşıcılık sona eriyor.
Verem belirtileri
Tüberküloz basili ile enfekte olan kişilerde hastalığın ortaya çıkış süresi değişebiliyor. Bazı kişilerde bir iki hafta içinde hastalık ortaya çıkarken, bazı kişilerde yıllar sonrasında görülüyor. Burada kişinin bağışıklık sistemi son derece önem taşıyor. Bu nedenle 2-3 haftadan uzun süren ve tedaviye cevap vermeyen öksürük, balgam, balgamda kan, ateş, gece terlemesi, yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık, nefes darlığı, göğüs ve sırt ağrısı gibi belirtiler gözlenen kişinin mutlaka bir uzmana başvurması gerekiyor. Tüberküloz, akciğerlerin dışında beyin, böbrekler ya da omurga gibi vücudun diğer organlarını da tutabildiği için bu durumda o organa yönelik belirtiler ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle genel tüberküloz belirtileri her kişide görülemeyebiliyor. Tutulum gösterdiği organa göre, lenf bezi büyümesi, idrarda kan görülmesi, eklemde şişlik gibi belirtilere de dikkat edilmesi gerekiyor.
Verem tedavisi
Tüberküloz bulaş riski yüksek olmakla birlikte uygun ilaç tedavisi ile iyileşebilen bir hastalık. Ancak tedavide kişinin uyumu ve dikkati de son derece önem taşıyor. Tedavide birden fazla ilacın düzenli ve yeterli sürede birlikte alınması gerekiyor. İlaçlarını önerilen şekilde aksatmadan, yeterli sürede içen kişilerin hemen hepsi başarıyla tedavi ediliyor. Tüberküloz mikrobunu kesin olarak öldürmek ve bir daha çoğalarak hastalık yapmasını engellemek için tedavinin en az altı ay devam etmesi gerekiyor. Yapılan balgam kontrollerinin sonuçlarına göre 2 veya 3 ay sonra kullanılan ilaç sayısı azaltılabiliyor.
Tedavi uzun sürebiliyor
Düzenli tedavi, kişinin iyileşmesini sağladığı gibi, bulaşıcılığı da önleyerek toplum sağlığını korunması açısından da son derece önem taşıyor. Kişi, ilaçlarını düzenli kullanmazsa mikroplar ilaçlara karşı direnç geliştiriyor. Dirençli tüberküloz denilen bu hastalık tipi zor olsa da tedavi edilebiliyor. Tedavinin uzun sürmesi, daha çok yan etki yaratması ve daha pahalı olması nedeniyle çok daha zor. Bu kişilerde çok sayıda ilacın 18-24 ay kullanılması gerekir. Bu nedenle ilaçların sağlık personeli veya sorumlu bir kişi tarafından içirilmesi en etkili tedavi yöntemi.
Verem Savaş Dispanserleri’nde tedavi ücretsiz
Tüberküloz hastalığının kesin tanısının balgamda tüberküloz mikrobunun (basillerinin) gösterilmesi ile konulabiliyor. Kişinin öyküsü alınıp genel fiziki değerlendirmelerin ardından, akciğer filmi çekiliyor ve laboratuvar incelemeleri sonrasında tanı kesinleşiyor. Ülkemizde, Verem Savaş Dispanserlerinde tanı, tedavi ve takipler ücretsiz olarak yapılıyor. Tüm tüberküloz ilaçları da Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak sağlanıyor.
