Adım adım tuvalet eğitimi
Çocuklarda gelişim birbirine bağlı iki sürecin bir arada olmasıyla oluşur: Olgunlaşma ve öğrenme... Her yetenek için olgunlaşma zamanı farklı olduğu için, olgunlaşma olmazsa eğitimin katkısı da olamaz. Örneğin: Küçük bir bebeğin henüz altı aylıkken konuşması ya da yürümesi mümkün değildir. Dışkı kontrolünün olgunlaşması için de 1.5 - 2.5 yaş arası uygun dönem kabul edilir. Bu dönemde çocuk kendi kasları üzerinde denetim kazanmaya başlar ve sosyal olarak çevrenin kabulünü görmek için şiddetli bir istek duyar. Bu sosyal motivasyon sayesinde tuvalet eğitimi oldukça kolaylaşır.
Tuvalet eğitimi vermeye başlayacağınız zamanı nasıl anlarsınız?
Çocuklarda tuvalet eğitimi genelde çatışmalı bir dönem olduğu için çocuğun öğrenmeye hazır olup olmadığının iyi bilinmesi önem taşır. Eğer çocuk tuvalet eğitimini almaya hazır değilse ve aile eğitime erken başlarsa aile istemeden köstekleyici olabilir. Bu durumda çocukla anne baba arasında inatlaşma olabilir ve istemli olarak idrar kaçırma görülebilir. Buna karşın tuvalet eğitiminin 2.5 - 3 yaşından sonra yani geç başlaması da birtakım sakıncalara yol açabilir. Kasları üzerinde kontrol kurmaya başlamış bir çocuğa tuvalet eğitimi kazandırılmazsa, çocuk tuvaletini beze yapmanın normal bir şey olduğuna inanmaya başlar. Bu durumda tuvalet eğitimi daha da zorlaşır. Eğer çocuk bezini kirlettiğinde bunu hissediyorsa, tuvalet ihtiyacını belli hareketlerle gösteriyorsa ya da söylüyorsa, yani çocukta tuvaletinin geldiğini fark etme durumu oluşmuşsa eğitime başlanabilir.
Tuvalet eğitimi tüyoları
- Ona bir oturak (lazımlık) alın ve oturağın ona ait olduğunu söyleyin, dokunmasına ve incelemesine izin verin.
- Tuvaleti geldiğinde bunu ifade etmesini sağlayın.
- Tuvaleti geldiğini belli ettiğinde onu oturağa yönlendirin.
- Oturmak istemiyorsa kitap okuma, beraber seçtiğiniz tuvalet şarkısını söyleme gibi yöntemler geliştirin.
- Tuvaletini yaptığında bu durumu telefonla anneanne, dede gibi kişilere haber vermeye yönlendirin.
- “Aferin, sen de büyük çocuklar gibi tuvaletini yapmayın öğrendin” gibi sözlerle teşvik edin.
- Tüm yöntemlere rağmen oturmak istemezse kendi haline bırakın ama kızmayın.
- Eğer birkaç gün içinde yine oturmazsa eğitime birkaç hafta ara verin.
- Tüm bunları sağladıktan sonra oturağını banyoya taşıyın ve nedenini anlatın.
- Sonraki süreçte ise oturaktan tuvalete geçin.
- Çocuğunuz tuvaletini söylemeye başladıktan sonra, geceleri bezini çıkartın.
Çocuk idrar kaçırıyorsa hangi durumlarda doktora gidilmeli?
- Çocuk 3 yaşını bitirmesine rağmen işeme eğitimi yapılamıyorsa,
- 6 yaşını doldurduktan sonra ayda iki geceden fazla yatak ıslatılıyorsa,
- Daha önceden idrar kontrolü var olduğu halde çocuk idrar kaçırmaya başlamışsa,
- Tekrarlayan idrar yolu iltihapları ve karın ağrıları eşlik ediyorsa,
- 3 yaşından büyük olsa da hala bez bağlanması gerekiyor ise,
- İdrarını kesik kesik ve zorlanarak yapıyorsa bir doktora danışılarak ve yardım alınması önerilir.
Çocuklarda idrar kaçırma tedavisi nasıldır?
İdrar kaçırmanın ilk tedavisi günlük alışkanlıkları değiştirmektir. Alınan sıvı miktarının normale getirilmesi, yağda kızarmış gıdalardan, gazlı içeceklerden, boyalı şekerlerden uzak durulması, ortalama iki saatte bir mutlaka idrara çıkılması, okula giden çocukların her iki teneffüste bir mutlaka çişini yapması, her gün düzenli büyük abdest yaptırılması, çocuğun tuvaletinin mutlaka oturaklı (alafranga) olması ve ayaklarının altına boyuna uygun bir basamak konması önemli tedbirlerdir. Bunlardan fayda görmeyen çocuklarda ilaç tedavisine başlanır. İlaç tedavisinin amacı istek dışı olan idrar torbası kasılmasının önlenmesi ve idrar torbasının büyütülmesidir. İlaç tedavisi ortalama 1 yıl ya da daha fazla sürebilir. İlaçlardan dolayı sık görülen yan etkiler ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, yüz kızarması, vücut sıcaklığında atış, sinirlilik ve okul başarısının düşmesidir. İlaçlardan dolayı oluşan yan etkileri mutlaka doktorunuza bildiriniz. Böylelikle doktor tarafından ilaçlar arası gereken değişim yapılabilir.
Çocuklarda yatak ıslatma sorunu nasıl tedavi edilir?
Çocuklarda gece yatak ıslatma sorunu genellikle 5-6 yaşına kadar kendiliğinden geçer. 5-6 yaş üstünde devam etmesi son derecede nadir görülür. Çocuklarda her zaman bu sorun için ilk tedavi basit davranış değişiklikleridir. Akşam yemeğinden sonra su ve sulu gıda alınmaması, gün içinde vücutta su tutan fast-food gıdalardan ve gazlı içeceklerden kaçınılması, sebze ve meyvenin fazla alınıp büyük abdestin günlük yapılmasının sağlanması ve gece yatmadan önce mutlaka çişin yapılması en önemli tedbirlerdir. Bunlardan yanıt alınamadığı durumda gece çocuğun iç çamaşırına ya da yatağına bağlanan alarm cihazları kullanılabilir. En yüksek kalıcı yanıt bu tedavidedir. 8-12 haftalık bir alarm tedavisi sonunda çocukta gece idrarını yapmak için kendiliğinden kalkma refleksi oluşur. Bu tedaviden yanıt alınamayan ya da alarmı kullanamayan çocuklarda ilaç tedavileri kullanılır. Çocuk kendiliğinden yatak ıslatma alışkanlığını bırakana kadar ilaç tedavisi devam etmelidir. Yani ilaç tedavi edici olmaktan çok çocuk kendini bilene kadar altını kuru tutmayı amaçlar. En sık yan etkisi kilo alınması ve vücudun su tutmasıdır.
