Tükürük Bezi Taşı Nedir?
Tükürük bezi taşları tükürük bezlerindeki kanallarda oluşan, çoğunlukla kalsiyum içerikli yapılardır. Tükürük bezleri vücudumuzda tükürük salgısını yapan organlarımızdır. Bunlar ikişer çift olmak üzere her iki kulak önünde (Parotis Bezi), çene altında (Submandibüler Bez) ve dil altında (Sublingual Bez) bulunurlar. Bunların haricinde damakta, yanak içlerinde de sayısız küçük tükürük bezi mevcuttur. Bu bezlerden günlük 1-2 litre kadar tükürük salgılanır.
Tükürük Bezi Taşı Belirtileri
- Tipik olarak özellikle limon gibi tükürük salgısını azaltan bir gıda yenildiğinde taşın olduğu tükürük bezinde ağrılı bir tükürük bezi şişmesi gelişir.
- Taş, bezin kanalını tam olarak tıkamıyorsa bu şişlik artıp azalabilir ancak ana kanalda yerleşik taşlarda bez tekrar küçülemez ve şiş olarak kalır.
- Bazı durumlarda olaya enfeksiyöz ajanlar da eşlik ederek tükürük bezi iltihabı gibi bir durum oluşturabilir.
Tükürük bezi taşları kanser gibi kötü huylu hastalıklardan değillerdir veya tükürük bezinde taşa bağlı kanser olgusu bildirilmemiştir. Ancak tedavi edilmezlerse kronik olarak hastalık durumu devam eder.
Tükürük Bezi Taşı Ameliyatı
Öncelikle enfeksiyöz, iltihabi bir durum varsa çeşitli antibyotikler, antiinflamatuar dediğimiz iltihabı azaltıcı ilaçlar ve sıvı desteği ile bu durum tedavi edilmelidir. Yer çekiminin de etkisine bağlı tükürük bezi taşları en sık çene altı tükürük bezlerinde oluşur. Bazen bu taşlar kanalda ağız içerisine yakın yerleşimli olduklarında, bu bölgeye yapılacak küçük bir kesi ile alınabilir. Ancak daha derin yerleşimli yaşlar için günümüzde "Sialoendoskopi denilen, oldukça ince (1-2 mm) ve kıvrılabilen kameralar ile tükürük bezi kanallarına girilerek taşlar çıkarılabilmektedir.
Sialoendoskopi yöntemi günümüzde giderek popülaritesini artırmaktadır. Herhangi bir kesi yapmaya gerek kalmadan ve tükürük bezine zarar vermeden sadece taşların çıkarılabilmesine olanak sağlar. İşlemden hemen sonra günlük hayata dönülebilir.
Ancak bazen çok ileri vakalarda, tükürük bezinin kendisinin de kronik bir bozukluğu olması ve çok büyük, çok fazla sayıda taşın olması durumunda bezin tamamının cerrahi olarak alınması gerekebilir. Bu durumda yaklaşık 1 haftalık bir iyileşme süreci bizi beklemektedir.
Tükürük Bezi Taşı Neden Olur?
Tükürük bezi taşları tükürük bezlerindeki kanallarda oluşan, çoğunlukla kalsiyum içerikli yapılardır. Bazen yapılarında magnezyum,ürik asit, amonyak, potasyum tuzları gibi organik tuzlar da bulunabilir.
Taş oluşumun mekanizması kesin olarak bilinmemekle birlikte, genellikle tükürük akımının azaldığı ve/veya koyulaştığı durumlarda taş oluşumuna zemin hazırlar. Bu durumlar:
- Yeterince sıvı almama (dehidratasyon)
- Tükürük salgısını azaltan bazı ilaçları kullanma (allerji ilaçları,soğuk algınlığı ilaçları gibi)
- Bazı romatizmal hastalıklar (Gut,Sjögren, Romatoid artrit vb.)
- Radyoasyon tedavisi, radyo aktif iyot tedavisi görmüş olmak.
Tükürük Bezi Taşından Korunma Yolları
- Bol sıvı tüketin,
- Sigara ve alkolden uzak durun,
- Doktor kontrolü dışında ilaç kullanmaktan kaçının,
- Eğer kronik sistemik hastalığımız varsa kontrol altında olmaya özen gösterin,
- Dengeli beslenin.
Tükürük Bezi Taşı Tekrar Eder mi?
Çok nadir de olsa tükürük bezi taşları tekrar edebilir ancak sialoendoskoi işlemi sonrasında tükürük bezi kanalları da genişlemiş olacağından bu yöntem geleceğe yönelik de koruma sağlar.
Tükürüğümüz Dişlerimizi Koruyor
Tükürük salgısı öncelikle ağız içini nemli tutar ve besinleri yumuşatarak kolay yutulabilir hale getirir. Antibakteriyel özelliği sayesinde mikroplara karşı koruyucudur ve dişleri çürüklere karşı korur. Yine önemli özelliklerinden bir başkası ise sindirimde önemli görev yapan amilaz ve lipaz enzimlerini içermesidir. Gıdaların sinidirlmesi ağız içerisinde tükürük salgısı ile başlar.
