Tripofobi Belirtileri Nelerdir?
Delik korkusu olarak da tanımlanan tripofobi sadece deliklerle değil birbirine yakın veya kümelenmiş diğer şekillerle de tetiklenebilir.
Bazı bireyler bu şekilleri gördüklerinde tiksinme ya da korku gibi semptomlar gösterebilirler. Bu semptomları tetikleyebilecek nesnelerin örnekleri arasında ayçiçeği görüntüleri, tohum keseleri veya insan tenindeki gözeneklerin yakından görüntüleri yer alır.
Göreceli olarak yeni tanımlanmış bir fobi olmasına rağmen tripofobi kalıcı, aşırı semptomlara neden olduğu ve günlük hayatta önemli ölçüde bozulma veya sıkıntıya yol açtığı için diğer fobiler arasında önemli bir yere sahiptir.
Tripofobinin Nedenleri Nelerdir?
Tripofobi ile ilgili gerçekleştirilmiş araştırmalar henüz kapsam ve sayı bakımından sınırlı olsa bile neden kaynaklandığı konusunda bazı teoriler ortaya konulmuştur. En popüler teorilerden birisine göre tripofobi, hastalık veya hastalık tehlikesi ile ilişkili nesnelere karşı geliştirilmiş evrimsel bir yanıttır.
Örneğin; hastalıklı cilt, parazitleri ve benzeri diğer bulaşıcı durumlar, bu kümelenmiş delikler veya kabarcıklarla tanınabilir ya da bunlarla özdeşleştirilebilir. Bu da fobinin evrimsel bir kökeni olduğuna işaret eder. Tripofobisi tetiklenen bireylerin tetikleyici bir nesne gördüklerinde korkudan daha fazla tiksinme eğilimi göstermeleri de tutarlıdır.
Bir başka teoriye göre kümelenmiş delik görünümünün bazı zehirli hayvanların derilerinde ve kürklerinde yer alan desenler ile benzer olduğunu göstermektedir. Bu da insanların bilinçaltı özdeşleştirmesiyle bu şekildeki desenlerden korkabileceğine işaret etmektedir.
Yakın dönemde gerçekleştirilen araştırmalarda ise, katılımcıların tripofobi tetikleyici görseller ile cilde bulaşan patojenler arasında ilişki kurdukları ve çoğunun bu görsellere bakarken cilt kaşıntısı ile ürperme hissettikleri görülmüştür.
Potansiyel tehditlerden kaçınma, korkma veya tiksinme bir uyarlanabilir evrimsel tepkidir. Bu duygular birçok durumda bireyin kendisini tehlikeden korumasına yardımcı olur.
Bu nedenle araştırmacılar tripofobinin normal olarak uyarlanabilir evrimsel tepkinin aşırı genelleştirilmiş ve abartılı bir türü olabileceğine inanmaktır. Bu tür sonuçlar, Bu nedenle tripofobi aslında bir fobi değil, onun yerine belirli görsel uyarı türlerine karşı gelişmiş doğal bir tepki olduğuna da işaret etmektedir.
Yapılan araştırmalar sonucunda tripofobi hastalarının aynı zamanda anksiyete, depresyon ve kaygı belirtileri yaşama olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmüştür.
Tripofobi Belirtileri Nelerdir?
Tripofobi belirtileri diğer spesifik fobilerin belirtilerine benzer. Bazı kişiler deliklerden ya da kabarcıklardan meydana gelen kümeleri görünce tiksinme, şiddetli korku, anksiyete, bulantı veya kusma hissi, kaşıntı, terleme, titreme, hızlı nefes alma ve hatta panik atak gibi semptomları hissedebilirler.
Her ne kadar bir takım araştırmalara göre korku tripofobinin en yaygın semptomu olsa da, diğer araştırmalar iğrenme duygusunun çok daha ağır bastığını ifade etmektedir.
Tripofobi genel olarak görsel kaynaklı olma eğilimindedir. Görüntüleri çevrimiçi veya basılı görmek tiksinme veya kaygı duygularını tetiklemek için yeterlidir.
Korku ve iğrenme gibi belirtiler yaşamanın yanı sıra, tripofobisi olan kişilerde genellikle davranışsal değişiklikler görülmektedir.
Tripofobiyi tetikleyici nesnelerden ve ortamlardan kaçınma davranışı yaygın olarak görülür. Örneğin, bir kişi çilek, veya petekli bal gibi belirli yiyecekleri yemekten kaçınabilir veya duvarları noktalı duvar kağıdı ile kaplanmış bir oda gibi belirli yerlere gitmekten kaçınabilir.
Tripofobi Nasıl Tedavi Edilir?
Tripofobi tedavisinde özellikle etkili olan belirli bir tedavinin varlığı henüz kanıtlanmamıştır. Bununla birlikte, belirli fobiler için kullanılan tedavilerin birçoğunun tripofobinin semptomlarını azaltmada yardımcı olması muhtemeldir.
Bu tedaviler arasında kullanılan maruz kalma terapisi, ya da maruziyet terapisi bir kişiyi korku nesnelerine giderek daha fazla oranda maruz bırakmayı içerir. Bu terapi sırasında gerçekleştirilen maruz kalmanın zamanla alışmaya yol açıp korku semptomlarının azalmasını sağlaması beklenir.
Bu terapi genellikle çok kademeli olarak yapılır. Birey önce korktuklarını hayal ederek, sonra korku nesnesinin resimlerine bakarak ve nihayetinde kaygılarının kaynağına yakınlaşarak ya da hatta dokunarak terapiyi gerçekleştirebilir.
Tripofobi vakasında birey, öncelikle gözlerini kapatarak ve petek veya tohum kapsülü gibi bir şey hayal ederek başlayacaktır. Bu hayal etme süreci, hayal esnasında görülen korku veya iğrenme semptomları ortadan kalkıncaya kadar devam edecektir.
Birey tetikleyici nesneyi semptom göstermeden hayal edebildiği zaman, genellikle normalde semptomları tetikleyen bir nesnenin görseline bakmayı içeren bir sonraki adıma geçilir. Maruziyet terapisi süreci, hasta aşırı tiksinti, korku veya endişe hissetmeden tetikleyici nesneler ile etkileşime girene kadar eder.
Bilişsel davranışçı terapi esnasında birey tripofobiye katkıda bulunabilecek temel düşünce ve davranışları değiştirmek için bir terapistle birlikte çalışır. Bu çalışma, öncelikle gerçekçi olmayan düşünceleri tartışmayı, bunları daha gerçekçi olanlarla değiştirmeyi ve sonra davranışlarda değişiklikler yapmayı içermektedir.
Bireylerin fobi semptomları yaşamasının sebeplerinden birisi, korkulan nesnenin kişi üzerinde tehdit oluşturan bir şey olması inancıdır. Bu inanç, bireyin korkularının kaynağıyla karşılaştığı anda otomatik olumsuz düşüncelere gitmesine yol açar.
Bilişsel davranışçı terapi aracılığıyla bireylerin olumsuz düşüncelerini ve mantıksız inançlarını daha olumlu düşünceler ve gerçekçi inançlarla değiştirmek mümkün olabilir.
Farklı gevşeme yöntemleri, kaygı, korku veya tiksinme hislerini azaltmak için kullanılabilir. Görselleştirme, derin nefes alma ve kasları gevşetme yardımcı olabilecek birkaç yöntemdir.
Görselleştirme sırasında tetikleyici bir nesne ile karşılaşıldığında onun yerine yatıştırıcı ve sakinleştirici görüntülere odaklanılır. Örneğin küçük deliklerle kaplı bir nesne görüldüğünde onun yerine güzel bir deniz manzarası düşünülerek semptomlar azaltılmaya çalışılır.
Aynı zamanda tetikleyici nesneye odaklanmak yerine çevrede bulunan başka bir nesneye odaklanarak semptomların gitmesi beklenebilir.
Eğer birey tripofobinin yanı sıra depresyon veya anksiyete yaşıyorsa, aynı zamanda antidepresan veya antianksiyete ilaçları reçete edilebilir. Bu ilaçlar tek başlarına kullanılsa da, genellikle diğer psikoterapi türleri ile birlikte kullanılmaları tavsiye edilir.
Tripofobiyi Neler Tetikler?
Tripofobi araştırmaları sırasında gözlemlenen tetikleyici nesnelerinden bazıları arasında;
- Bal petekleri,
- Yakından çekilmiş çilekler,
- Lotus tohumu kapsülleri,
- Nar,
- Nem damlacıkları,
- Köpükler,
- Et üzerinde delikler ya da deride kabarmalar,
- Böcek gözleri,
- Mercan kayalıkları,
- Hastalıklı ya da çürüyen ette delikler,
- Köpüklü paket kılıfları,
- Meyve tohumları ya da sünger resimleri mevcuttur.
Bunların yanı sıra insan elinden çıkma desenler ya da kürklerinde benzeri lekelere sahip hayvanlar da bireylerde tripofobi kökenli fobik bir reaksiyona neden olabilir.
Tripofobi Ne Kadar Yaygındır?
Tripofobinin ne kadar yaygın olduğu kesin bilinmemekle birlikte, gerçekleştirilen bazı araştırmalar tripofobinin yeni belirlenen bir fobi olmasına rağmen nüfus içinde oldukça yaygın olabileceğini göstermektedir.
