Tavukkarası hastalığında erken teşhis için…
‘Tavukkarası’ ya da ‘gece körlüğü’ olarak adlandırılan ‘retinitis pigmentosa’ genetik bir hastalık olarak özellikle akraba evliliklerinde sıklıkla görülür. Tavukkarasında kişinin önce görüş alanı daralır, zamanla renkler ile ışık azalır ve kişi sonunda görme yetisini kaybeder. ‘Biyonik göz’ (epiretinal implant) olarak adlandırılan yöntem ile tavukkarası hastalığında gelişmeler kaydedildi.
‘Biyonik göz’ kimlere uygulanabilir?
Dünyada ve Türkiye’de sayılı merkezlerde gerçekleştirilen biyonik göz ameliyatı; 25 yaşını doldurmuş ve tavukkarası nedeniyle görme yetisini kaybeden ancak görme sinirleri sağlam olan kişilere uygulanabilir. Bu kişiler daha çok depresyonda, umutsuz ve içe kapanmış kişilerdir. Biyonik gözle bu kişilerin yeniden bir ölçüde görmeleri sağlanır. Ameliyatın ardından kişinin çabası, rehabilitasyon sürecinde verilen egzersizlerin düzenli yapılması ve ailenin de desteği, görmenin boyutlarında belirleyici rol oynar.
Biyonik göz ameliyatı nasıl yapılır?
Ameliyatın ardından kişiler kameralı gözlük kullanmaya başlar. Ameliyatın mutlaka bu konuda tecrübeli ve onaylanmış hekimlerce yapılması gerekir. Genel anestezi ile yaklaşık 2-4 saat süren ameliyatla kişinin gözünün içine ve göz küresinin yanına yerleştirilen implant iki parçadan oluşur. Gözün içine yerleştirilen implant; kişiye özel olarak üretilir. Elektronik anteni, antenin ucunda elektronik kablo ve 60 elektrottan oluşan çipin olduğu bir silikondan oluşuyor. Dışarıdan bakıldığında hiçbir şekilde fark edilmez.
Tavukkarası tedavisinde dijitalleşme
Kişi, ameliyat sonrası hastanede doktor kontrolünde özel bir eğitimden geçer. Biyonik göz, üzerinde kamera bulunan bir elektronik gözlükle çalışır. Kişi gözlüğü kullanmayı öğrenip rehabilitasyon sürecinde egzersizlerini de yaptıkça yavaş yavaş görmeyi hatırlar ve görmeye başlar. Elektronik gözlüğün üzerindeki kamera, görüntüleri merkezde 20cm*20cm derecelik alanda alıp, kişinin yanında taşıyacağı küçük bir el çantasının içindeki mini bilgisayara iletir. Görüntüler bilgisayarda gözün anlayacağı elektronik sinyallere dönüştürülür ve bu sinyaller gözlükteki elektronik antene, oradan da elektronik çipe gönderilir ve elektriksel veri şeklinde kalan retina hücrelerini uyarır. Ameliyattan sonraki rehabilitasyon sayesinde kişi kendi gayretine de bağlı olarak objeleri görmeye başlar.
Ameliyattan sonra ne kadar görme sağlanır?
Kişi ameliyattan sonra gri tonlarında siluet tarzında görmeye başlar. Örneğin odadaki eşyaları, 1-2 metre uzaklıktan öncelikle odanın kapısı, masa gibi büyük cisimleri, daha sonra masanın üstündeki bardak, kaşık gibi daha küçük objeleri görüp, 10-20 cm büyüklüğündeki yazıları okuyabilir, kendisine uzatılan eli görüp tokalaşabilir, yemeğini yiyebilip ihtiyaçlarını kendisi yapabilir hale gelir. Ameliyattan sonra sigara içmemek ve sağlıklı beslenmek de çok önemli.
Çocuğunuzun karanlıkta görüp görmediğini kontrol edin
Tavukkarası hastalığında 100’den fazla gen sorumludur. Bu nedenle hastalığı seyri kişiden kişiye farklılık gösterir. Tavukkarası bazı kişilerde küçük yaşta bazılarında ise 10-20’li yaşlarda ortaya çıkabilir. Bunun için anne ve babalar çocuklarını çok iyi gözlemlemeli ve onların hava karardığında ya da loş ışıkta sağlıklı bir şekilde görüp göremediklerini kontrol etmeli. Sıklıkla bu sorun ebeveynlerce fark edilmez, göz muayenesinde de retina yüzeyinde tavukkarasının belirtisi olan lekelenmeler oluşmadıysa sıklıkla atlanabilir. Bir gözlük verilip yine çocuk yaşamına devam edebilir. Oysa çocuğun gelişimi, meslek seçimi ve ileride gelişebilecek diğer tedavileri açısından erken yaşta doğru tanı konulması çok önemli.
