Skolyoz tedavisi
Skolyoz, omurganın eğrilmesi sonucu oluşan hastalıktır. Eğrilik ya da eğriliklerin oluştuğu bölgeye (göğüs omurgası, bel omurgası, göğüs-bel omurgası) göre tanımlanır. Skolyoz bir veya daha fazla bölümde olabilir: Tek, çift veya üçlü eğrilikler. Eğriliğin yönü sağa veya sola doğru olabilir. Eğriliğin boyutları, röntgen filmi üzerinde bir açı olarak ve derece cinsinden ölçülür. Buna Cobb Açısı veya Cobb Ölçümü adı verilir. Sık görülmeyen eğrilik tipi (örneğin göğsün sol tarafındaki eğrilik) veya diğer belirtilerin varlığında ek incelemeler önerilir. MR (manyetik rezonans görüntüleme) ise omurilik probleminin tanısında kullanılır.
Erişkin skolyozu nasıl oluşur?
Erişkin skolyozu erken yaşta oluşan eğriliklerin ileri yaşlara taşınmasıyla meydana gelir. Daha önce eğriliği olmayan kişilerde ise çeşitli sebeplerle erişkin hayatta omurga eğriliği oluşabilir. Omurga eğriliğinin bir iç bükey tarafı, bir de dış bükey tarafı vardır. İç bükey tarafta sıkıştırıcı kuvvetler omurlar arası hareketleri sağlayan ‘faset eklemleri’ üzerinde aşırı yüklenmelere neden olur. Bu baskı sinirlerin kanal içinde sıkışmasına neden olabilir. Ayrıca omurga yapısındaki yıpranma nedeniyle eklemlerde gelişen fazla kemik oluşumları ya da yumuşak dokularda kalınlaşmalar da sinir sıkışmasını artırabilir.
Skolyoz çeşitleri
İdiopatik skolyoz: Sebebi bugüne kadar aydınlatılamadığı için ‘idiopatik’ (sebebi bilinmeyen) şeklinde adlandırılır.
Nöromusküler skolyoz: Altta yatan bir sinir-kas hastalığı mevcuttur. Sinir hastalıkları beyin veya omurilikten kaynaklanabilir. Örneğin çocuk felci, serebral palsi, meningomyelosel, travmaya bağlı omurilik yaralanması ve felç olan çocuklar. Kas hastalıkları, çocukluktan itibaren veya daha geç ortaya çıkabilen hastalıklar da bu duruma örnektir.
Konjenital skolyoz: Çocuğun anne rahminde gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı olarak ortaya çıkar. Doğuştan başladığı için genellikle ilerleyici özelliği vardır.
Nörofibromatozis: Kemik ve yumuşak dokuları tutan bu hastalığa sıklıkla skolyoz eşlik eder.
Bunlar dışında romatizmal hastalıklar, bağ dokusunu tutan hastalıklar, omurga kırıkları, omurga enfeksiyonları, metabolik hastalıklar ve sendromik genetik hastalıklar da skolyoza sebep olabilir. Bu hastalıklara sahip olan bireylerin sıkı takip altında olması gerekir.
Omurga eğriliğine göre önce skolyoz korsesi
Hastalık, eğriliğin büyüklüğü ve şiddetine göre ameliyat ya da ameliyat dışı yöntemlerle tedavi edilebilir. Cerrahi dışı yöntemler arasında, eğriliğin ilerleyişini gözlemlemek veya korse kullanmak vardır. Eğrilik, büyüme tamamlandıktan sonra bile ilerlemeye devam edeceği bir noktaya ulaşırsa cerrahi tedavi düşünülebilir. Eğrilik şiddeti dışında ameliyat kararını etkiyebilecek diğer faktörler şunlardır:
- Etkilenen bölgenin omurganın neresi olduğu
- Eğriliğin derecesi
- Artmış veya azalmış kifozun varlığı
- Ağrı (adölesanlarda nadir, erişkinlerde daha sık)
- Kalan büyüme potansiyeli
- Kişinin dengesi
- Kişisel faktörler
Skolyozda 'kişiselleştirilmiş' tedavi
Tedavi süreci skolyoza neden olan hastalığa ve kişide oluşan eğriliğe göre değişkenlik gösterir. Bazı kişiler için tedavi süreci doğal akışında devam ederken; bazılarında kişinin tedaviye verdiği cevap hastalığın türüne göre değişebilir. Bu hastalık çocukluk ve ergenlik döneminde büyüme ile ilerleme gösterebilir. Yani, omurganın eğriliği daha da artabilir. Tüm bu sebeplerden dolayı hastalık için tüm durumlara uygulanabilecek, tek bir tedavi seçeneği yoktur. Tanı alınan yaş, eğriliğin yeri ve derecesi, hastalığı oluşturan sebepler, muayene bulguları ve radyolojik tetkiklerden alınan veriler dikkatlice incelenerek tedavi yöntemi oluşturulur.
Skolyoz ameliyatı
Cerrahi tedavide amaç; hastalığın daha fazla ilerlemesini engellemek ve omurgayı olabilecek en güvenli şekilde düzeltmektir. İlerlemenin durdurulması, yaşamın ilerleyen yıllarında ağır skolyozla birlikte olan ciddi sağlık sorunlarını engelleyecektir. Ameliyat sırasında eğrilik, güvenli bir düzeltmenin mümkün olabileceği en yüksek oranda düzeltilir. Bunu yapmak için implantlar, eğriliğin olduğu omurga kısmındaki omurlara tutturulur. Düzeltme sağlandıktan sonra, implantlar üzerine kemik grefti yerleştirilir. İmplantlar, kemikler birbirine kaynayıncaya kadar omurgayı düzeltilmiş pozisyonda tutmak için bir iç korse görevi görür. Bu görev kemiğin kaynamasına kadar (yaklaşık 6-12 ay) sürer. Kemiklerin kaynaması sonucunda omurganın bu bölgesinde büyüme potansiyeli ortadan kalkar ki büyüme skolyozun kötüleşmesine neden olmuştur. Her bir omur yılda yaklaşık bir mm büyür ve olası boy kaybı, eğriliğin düzeltilmesi ile kazanılan boy miktarı ile dengelenir. Kaynama, ayrıca birleştirilen omurga kısımlarındaki hareketi durdurur. Esneklikteki kayıp hafif olup gövde işlevini çok az kısıtlar.
Schroth yöntemi nedir?
Düzenli egzersiz yapma, sırt kaslarını güçlü tutma, kondisyonu artırma ve daha ‘fit’ olma skolyoz takibinin ve tedavisinin hemen her basamağında yer alan vazgeçilmez öğelerdendir. Skolyoza özel fizik tedavi egzersizleri faydalı olabilir. 1921 yılında Almanya’da kendisi de skolyoz rahatsızlığı olan Katharina Schroth tarafından geliştirilen ve bugün hala ‘SCHROTH Metodu’ ismiyle uygulanmakta olan üç boyutlu konservatif skolyoz tedavisi belli yaşlarda ve eğriliklerde etkili olabilir.
