Sinüzit Nedir, Belirtileri Nelerdir?
Nezle ya da gribin ardından baş ağrısı, burun tıkanıklığı, burun ve genizden sarı-yeşil renkli akıntı, halsizlik ve adaptasyon güçlüğü gibi belirtiler veren sinüzit; tüm mevsimlerde görülse de, en çok kış aylarında etkisini gösteriyor. Kişilerin yaşam kalitesini düşüren sinüzit medikal veya cerrahi tedaviye çok iyi yanıt veren bir hastalık.
Sinüs Nedir?
Sinüsler, kafa kemiklerinin içine yerleşen ve ağızları (yani kanalları) burun içine açılan, içi hava dolu kemik boşluklarıdır. Doğumdan sonra bir kısmı (ethmoid ve maksiler sinüsler) oluşur, diğerleri sonradan oluşur ( sfenoid ve frontal sinüsler ) ve ergenlikte tamamlanır. Sesin tınısını, karakterini sağlamasının yanı sıra burundan geçen havanın nemlenmesine ve vücut ısısına yaklaşmasına, içi hava dolu olduğu için kafanın ağırlığını azaltıp (sinüzit hastalarının başında bir ağırlık hissetmeleri) ve başın dik durmasına yardımcı olurlar.
Sinüzit Nasıl Oluşur?
Sinüs boşluklarını kaplayan mukozanın viral, bakteriyel ve mantar gibi etkenlerle iltihaplanmasına sinüzit denir. Sinüzitler; 2 haftadan kısa sürerse akut sinüzit, 2 ile 12 hafta arası sürerse subakut sinüzit, 12 haftadan uzun sürerse kronik sinüzit olarak adlandırılır.
Sinüzit oluşumunu etkileyen en önemli faktörler; bağışıklık sistemi ve buna bağlı sık üst solunum yolu enfeksiyonları, burun ve sinüs anatomisi (burun kemiği veya kıkırdağının eğri olması burun eti büyüklüğü veya sinüs kanallarının kapalı olması, burun ve sinüs tümörleri), özellikle çocuklarda geniz eti büyüklüğü, alerjik rinit ve kirli hava (sigara) sayılabilir.
Sinüzitin Belirtileri
Sinüzitin en önemli belirtileri geçirilen bir nezle veya grip sonrasında;
- Göz ve yüz çevresinde zonklayıcı bir baş ağrısı,
- Burun tıkanıklığı,
- Burun ve genizden sarı yeşil renkli akıntı,
- Boğaz ağrısı,
- Ağız kokusu, koku ve tat bozukluğu,
- Hafif ateş,
- Halsizlik ve adaptasyon güçlüğü,
- Çocuklarda bunların yanında iştahsızlık, öksürük, bulantı ile kusma şikayetleri olabilir.
Unutulmaması gereken en önemli nokta, her baş ağrısının sinüzit olmaması. Baş ağrılarının en fazla yüzde 10’u sinüzite bağlıdır. Sinüzit çok sinsi bir hastalık, yukarda yer alan şikayet ve belirtilerin bazen birkaçı olabilir, fakat muayenede her şey normal gözükebilir.
Sinüzit En Sık Hangi Mevsimde Görülür?
Sinüzitler tüm mevsimlerde görülse de, en sık kış aylarında görülür. Bu nedenle kış aylarında başlayan bir soğuk algınlığından 4-5 gün sonra, ortaya koyu renkli burun akıntısı ya da burun akıntısının aniden durması ve başlayan baş ağrısı sinüziti düşündürmeli.
Sinüzit Kişinin Yaşantısını Nasıl Etkiler?
Sinüzit yaşam kalitemizi çok etkilir; hastalar “başım zonkluyor, kafamı hissetmiyorum”, “işime konsantre olamıyorum”, “ağzımın tadı bozuldu, kokuları az alıyorum”, “burnum çok akıyor veya akmıyor”, “ağzımda kötü kokular var”, “öksürüyorum” şeklinde şikayetlerde bulunurlar ve hastayı muayene etmeden bile ön tanının konulmasına yardımcı olurlar.
Sinüzitten Nasıl Korunmalı?
Bütün enfeksiyon hastalıklarında esas olan korunmak. Üst solunum yolu enfeksiyonları hava ve damlacık yoluyla yayıldığı için insanların yoğun olduğu alışveriş merkezleri, toplu taşıma araçları, asansör ve kapalı ortamlarda dikkatli olmaları, yaşam alanlarını havalandırmaları önemli. Enfeksiyonlardan korunmak için mutlaka ellerinizi düzenli yıkayın. Özellikle yemek öncesinde ve sonrasında yıkamaya özen gösterin. Şüpheli durumlarda da hemen önlem almalı, bağışıklık sisteminizi destekleyecek tarzda beslenmelisiniz. Kısa vadeli önlemlerin yanında anatomik olarak burun kemiği eğriliği, burun eti büyüklüğü, geniz eti büyüklüğü veya alerji tedavisini yaptırmalısınız. Alerjik bir bünyeniz varsa sinüzit riskiniz yüksektir. Bu nedenle alerji tedavinizi aksatmayın ve alerjinizi kontrol altına alın. Sigara dumanı ve kirli hava sinüzit için tetikleyici olabileceği için böyle ortamlardan uzak durun. Çünkü sigara dumanı ve kirli hava partikülleri hava yollarında enflamasyona neden olarak hastalığı alevlendirebilir. Solunan havanın nem düzeyinin uygun seviyelerde bulunmasını sağlamak da sinüzitin önüne geçirebilir.
Sinüzit Nasıl Tedavi Edilir?
Sinüzit medikal veya cerrahi tedaviye çok iyi yanıt veren bir hastalık. Akut sinüzitler genellikle ilaç tedavisi ile iyileştirilir. Burada en önemli ilaç antibiyotiklerdir ve hastalığın şiddetine göre kullanım süreleri 10 ile 21 gün arasında değişir. Süreyi belirlemede en önemli kriter ise sarı yeşil burun akıntısının geçmesinden sonra en az 7 gün daha antibiyotik kullanılması. Uzun süreli ilaç kullanılması hastalara zor gelebilir, fakat kullanılmadığında sinüzit tekrar edebilir ve kronikleşebilir. Tedavide burun açıcı spreyler ve soğuk algınlığı hapları, alerji hapları ve spreyleri, burun ile sinüs yıkama sıvıları ve spreylerinden faydalanılır.
Kronik sinüzitler ise öncelikle ilaç tedavisi ile tedavi edilmeli, fakat dirençli vakalarda ve tekrarlayan durumlarda cerrahi tedavi düşünülmeli. Radyolojik olarak sinüs içinde mukozal kalınlaşmalar, iltihap, mukosel ve sinüs kanalları kapanmış ise mutlaka "fonksiyonel endoskopik sinüs cerrahisi" (FESS ameliyatı) yapılmalı. Cerrahi tedavide başarı şansı yüzde 90 civarındadır. Hastaların en çok sordukları şey, sinüzitin ameliyat sonrasında tekrar edip etmediği. Bu durum burun içi ve sinüs polipli olgularda olabilir ve yüzde 30 oranında nüks edebilme ihtimali mevcut. Sinüzit ameliyatları çocukluk yaşlarında yapılabilir. Ameliyat genellikle sinüslerin hepsinin oluştuğu 13-14 yaşlarından sonra olmalı. Çocuklarda burnun, küçük dar ve önemli yapıların yakın olması ameliyatlarının dikkatli ve sınırlı yapılmasını gerektirir. Nüks ve anatominin zor olduğu vakalarda navigasyon BT eşliğinde daha güvenli yöntemler kullanılabilir.
Sinüzitin tıbbi ve cerrahi tedavisinin yanı sıra size sinüzitte rahatlama sağlayacak basit uygulamalarda bulunabilirsiniz. Sinüziti viral enfeksiyonlar ve solunan havadaki bazı uygunsuz maddeler tetikleyebilir. Sinüzit ile baş edebilmeniz için iyileşmenizi hızlandıracak şeylerden biri bol su içmektir. Dehidrasyon (sıvı kaybı) hastalıkla savaşmayı zorlaştırır. Yeterli sıvı alımı ile sinüsleri rahatlatıp mukusu inceltir ve enfeksiyonu önlemeye yardım eder.
Akut sinüzit sıklıkla 2-4 hafta süren bir hastalıktır. Bu süre zarfında fazla enerji harcamaktan kaçınıp vücudu dinlendirmek önemlidir.
Sinüzitken sizi en çok rahatlatacak uygulamalardan biri burnu açmaktır. Bunun için buharı burnunuzu yakmayacak sıcaklıkta sıcak suyu bir kaba doldurun, başınızı bu kaba doğru eğip kafanızı havlu ile kapatın. Su buharını çekip burnunuzu temizleyin. Bu uygulamayı yaparken temiz su kullanın. Okaliptüs gibi yağlar da ferahlatıcı olabilir.
Burun tıkanıklığının önüne geçmek için gece uyuduğunuz yere hava nemlendirici koyabilirsiniz. Yine gece yatmadan önce burun spreyleri kullanmak daha rahat bir uyku geçirmenizi sağlayabilir; ancak ilaç içerikli spreyleri kullanmadan önce mutlaka hekiminize danışın. Tıkanıklığa karşı sıcak duş almanız rahatlama sağlayabilir.
İnflamatuar sürecinde sinüsleri rahatlatacak besinleri tüketmeye çalışın. Koyu yeşil yapraklı sebzeler ve yağlı balıklar bu besinlerden bazılarıdır. Ancak bu besinleri yiyip bir mucize beklemeyin. Zira bu besinler sağlıklı beslenmede yeri olan ve iyileşme sürecini hızlandıran yiyeceklerdir.
