Her an kapımızı çalabilen ağrılar
Kimi ağrılar insan hayatı boyunca sık sık karşımıza çıkar. Öyle ki; bu ağrılar neredeyse yaşamımızın bir parçası haline gelir. Sık karşılaşılan bu tarz ağrılarla ilgili bilmeniz gerekenleri bu yazımızda okuyabilirsiniz.
Bel ve boyun ağrıları
Bel ağrıları birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bel bölgesinde ağrı nedeni olarak adale tabakası, eklemler, adale kirişleri, omurgalar, omurgalar arası yastık görevi gören diskler, sinir dokusu ve kılıfı gibi pek çok kaynak doku bulunur. Bunların her biri tek başına veya birlikte ağrı oluşturabilirler. Bu karmaşık kaynak oluşumu bel ağrısının hem tanısının konulmasını hem de tedavisini zorlaştırmaktadır. Aynı zamanda yaşam tarzının yanı sıra bel ağrılarına çok sık rastlanmasının bir nedeni de bel bölgesinde ağrı oluşturabilecek bu kadar çok yapının bulunmasıdır.
Orta yaş civarında insanların yüzde 80' inin hayatının bir döneminde kendilerini yatıracak boyutta bel ağrısı atağı çektiği bilinen bir gerçektir. Bel ağrılarının önemli bir kısmı ilaç kullanımı, istirahat ve fizik tedavi uygulamaları ile kontrol altına alınır. Ancak bu yöntemlerin yetmediği durumlarda Algoloji (Ağrı) Merkezinde uygulanan tedavi yöntemlerine başvurulmalıdır.
Bel ve boyun ağrılarında tedavi yöntemleri
Cerrahi gereklilik geleneksel tedavi yöntemleri veya algoloji yaklaşımları ile kontrol altına alınamayan hastalarda ya da sinir hasarına bağlı güç kaybı saptanan olgularda düşünülmelidir. Bu noktada hastanın uygun tedavisi için farklı tıp dallarındaki hekimlerin birlikte karar vermesi gerekir. Örneğin basit ilaç uygulamaları veya geleneksel tedavi yöntemleri ile iyileşebilecek hastaya cerrahi ya da algoloji yöntemleri uygulamak ne kadar hatalı ise cerrahi gereken bir hastayı da diğer tedavi yöntemleri ile oyalamak da o kadar hatalıdır.
Geleneksel tedavi yollarının yeterli olmadığı hastalarda eklem aralıklarına ilaç enjeksiyonu, eklemlere ait sinirlere blok uygulaması, bu sinirlerin ısı lezyonu ile ağrı iletiminin kesilmesi, sinirlerin geçtiği alan olan epidural aralığa ilaç enjeksiyonu ya da omurlar arası disklere enjeksiyon ve ısı lezyonu gibi tedavi yöntemlerinden uygun olan birisi tedavi seçeneği olarak sunulabilir. Ayrıca tüm bu uygulamalara karşın rahatlamayan hastaların daha ileri tedavilerine karar verebilmek için konu ile ilgili hekimlerin ortak değerlendirmelerinin yapılması gerekir.Boyun bölgesi de bel bölgesi gibi çok sayıda ağrı kaynağı içerir ve ağrılı yakınmalara sık rastlanır. Bölgenin anatomik yapıları bel bölgesine benzer ve tedavi yaklaşımları bel bölgesinde olduğu gibi planlanmalıdır.
Yetersiz bel cerrahisi sendromu
Bel bölgesi cerrahi girişimini takiben yüzde 10 ile 40 olguda "yetersiz bel cerrahisi sendromu" olarak da adlandırılan bir ağrı sorunu daha gelişebilir. Bu durum boyun bölgesi cerrahi girişimlerinden sonra da gözlenebilir. Tedavi planlaması hastanın ortak değerlendirilmesi ve bazı fiziksel tıp, algoloji ve psikiyatrik destek tedavilerinin birlikte uygulanması ile sağlanır. Algoloji merkezinde tedavi uygulaması olarak ağrı kaynağı olabilecek omurlar arası eklem sinirlerine, disklere, sempatik sinirlere veya omuriliği ağrı iletiminde önemli bir kavşak olan dorsal kök ganglionu (arka sinir kökü boğumu) bloğu ya da ısı lezyonu ile iletimin kesilmesi planlanabilir. Ayrıca bu hastalarımıza cerrahi girişim sonrası girişim yerlerinde kalan ve ağrıya kaynak olabilecek doku yapışıklıklarının olduğu alana özel bir teknikle ilaç akımı sağlayacak ince bir kanül yerleştirilir. Bu sayede ardışık tuzlu su enjeksiyonu ile bu yapışıklıkların çözülmesi sağlanabilir. Algoloji merkezinde kontrolü zor bel ve boyun ağrılarında bu uygulamaların dışında omuriliğe ağrı kesici ilaç pompası veya omuriliğe ağrı giderici pil yerleşimi daha ileri tedavi olanakları sunulabilir.
Sinir hasarı ağrıları
Çevresel veya merkezi sinir hasarı sonucu gelişen ağrılar kontrolü en zor ağrılardır. Örneğin; Zona hastalığı sırasında hastalığın dağılım alanında ağrılar oluşur. Bu ağrılar analjeziklerle kontrol edilebilir ve çoğu kez hastalığın tedavisi ile sonlanır. Bazı hastalarda zonanın tedavisi tamamlandıktan sonra hastalığın dağılım alanında ciddi ağrı yakınmaları oluşur. Bu ağrılar yanma, elektrik çarpması şeklinde olabilir ve hastalar çok şikayetçidir. Postherpetik nevralji adı verilen bu ağrılı yakınmaların kontrolünde ilaç tedavisi her zaman yeterli olmayabilir.
Bu durumda algoloji yaklaşımları olan sempatik sinir blokları veya daha ileri aşamada omurilik pili uygulamaları önerilir. Şeker hastalarında çevresel sinirlerin hasarı sonucu el veya ayaklarında yanma tarzı ağrılar olabilir. Bu ağrıların tedavisinde ilaç yetersiz kaldığında veya ilaca ek olarak sempatik sinir bloğu yararlı bir seçenek olabilir. Herhangi bir nedenle kaybedilen bir uzvun yerinin sanki kayıp gerçekleşmemiş gibi ağrıması da sinir hasarına bağlı gelişen bir sorundur ve fantom "hayalet" ağrı olarak adlandırılır. Burada sorun sadece çevresel değil merkezi sinirleri de ilgilendirir. İlaç tedavisinin yanı sıra bazı sempatik sinir blokları, omuriliğe pompa veya pil yerleştirilmesi tedavi seçeneklerindendir.
Atar damar tıkayıcı hastalıklarına bağlı ağrı
Çevresel atar damarları tıkayıcı hastalıklar sonucu, özellikle uzuvların beslenememesi bu alanlarda ağrı yakınmalarına yol açar. Bu ağrıların kontrolünde sempatik sinir blokları etkilidir. Ayrıca omuriliğe pil yerleştirilmesi de etkili bir tedavi olanağı sunar.
Baş yüz ağrıları
Baş ağrılarının bir kısmı, baş boyun bölgesindeki adalelerden kaynaklanır. Bu adalelerde bulunan bazı tetik noktalar başa yansıyan ve günlük yaşam kalitesini bozan ağrılara yol açar. Bu noktalara ilaç enjeksiyonu veya kuru iğneleme teknikleri, davranışsal tedaviler ve gevşeme tedavileri bu gerilim baş ağrısı adı verilen yakınmaların tedavisinde uygulanır. Bazı baş ağrıları boyun bölgesinde özellikle ilk üç omurgadan, bu alandaki adaleler ve omurgalar arası eklem ilişkilerinden kaynaklanır. Son yıllarda servikojenik baş ağrısı olarak tanımlanan bu baş ağrısı tipi, aynı zamanda ağrının nedenlerini kapsar.
Bu tanıya yönelik tedavi uygulamaları da geliştirilmiştir. Buna göre algoloji merkezlerinde bu tip baş ağrılarına yönelik olarak uygulanan bu bölgedeki eklemlere, sinirlere, eklem sinirlerine ve adalelere ilaç enjeksiyonu, sinirlere blok ve ısı lezyonu etkili tedavi yöntemleridir. Trigeminal nevralji algoloji merkezlerinin sık rastladığı ancak nadir seyreden ağrı sorunudur. Bu merkezlerde özellikle ileri yaşta veya cerrahi bir girişim için uygun olmayan sağlık koşulları olan hastalarda trigeminal sinire seçici ısı lezyonu ile kalıcı blok uygulanır.
