Alerjik rinit astıma neden olabilir
Baharın ilk günlerinde havaya yayılan ağaç polenleri, alerjik rinit şikayetlerini artırır ve hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler. Sağlık sorunu olmayan insanlarda çok önemli sonuçlara neden olmayan bu hastalık, alerjik bünyesi olan kişilerde astım gibi çok daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Özellikle ailesinde alerji sorunu olan çocuklarda alerjik rinit görülme oranı yüzde 45’e kadar yükselebilir.
Ağaç polenlerinin havada yayılmaya başladığı şu günlerde, bahar aylarının korkulu rüyası olan "alerjik rinit" sezonu da açıldı. Toplum arasında bahar nezlesi olarak bilinen, burun içi örtüsünün hapşırma ve akıntıyla birlikte şişmesi şeklinde kendini gösteren alerjik rinit, çocuklar başta olmak üzere birçok kişinin hayatını olumsuz etkiler. Burun tıkanıklığı, hapşırma nöbetleri, sulu berrak burun akıntısı, burun ve gözlerde kaşıntı, göz zarı iltihabı, damakta ve gırtlakta kaşıntı, öksürük, horlama, genizden konuşma, kulakta dolgunluk hissi, koku alamama ve baş ağrısı belirtileri ile kendini gösteren alerjik rinit; sinüs enfeksiyonları, kulakta sıvı birikimi ile ortaya çıkan işitme azalmaları ve burun poliplerine de neden olabilir.
Her 10 gençten 1'inde görülür
Alerjik rinit, mevsimsel ve yıl boyu olarak 2 farklı formda ortaya çıkar. Mevsimsel olarak; ilkbahar başında ağaç polenlerinin, ilkbahar sonundan yaz başına kadar çayır polenlerinin ve yaz sonundan sonbahara kadar ot polenlerinin havaya dağılması nedeniyle oluşur. Polenler havadan burun, göz ve boğaza yapışarak birikir. Bir bitkiye veya hayvana ait alerjen madde vücuda girerse, bu istilayı önlemek için bağışıklık sistemi bir reaksiyon gösterir. Normal şartlar altında yararlı ve doğal bir koruma olan bu reaksiyon bazı kişilerde aşırı boyutlara ulaşır. Bu kişiler “alerjik” olarak tanımlanır. Şeftali, çilek, çerez, yumurta, çikolata ya da balık gibi besin maddeleri, ev tozu, hayvan tüyleri veya tekstil ya da boya fabrikaları gibi mesleki ortamlarda karşılaşılabilen alerji maddeleri yıl boyunca alerjik rinit görülmesine neden olabilir. Özellikle çocuklarda meydana gelen bir hastalık olan alerjik rinit, ailesinde alerji öyküsü bulunan çocuklarda daha sık görülür. 1-20 yaş arasındaki gençlerde rinit görülme oranı yüzde 11 civarındadır. Ailesinin bir üyesinde alerji olanlarda bu oran yüzde 29 olurken, her ikisinde de olması durumunda yüzde 47’ye kadar yükselebilir.
Alerjik yapıdakilerde astım riski 4 kat fazla
Alerjik rinit, ağır bir hastalık olmamasına rağmen kişi için son derece rahatsız edici olabilir. Uykuyu, yemek yeme ve yaşam şeklini olumsuz etkiler, okul ve iş hayatında zorluk yaşanmasına neden olur. Alerjik yapıda olanlar astıma daha kolay yakalanabilir. Alerjik kişilerde astım gelişme riski 4 kat daha fazladır. Bu nedenle alerjik rinitten şüphelenildiğinde gerekli testleri vakit kaybetmeden yaptırmak ve önlem almak gerekir.
Alerjik rinit tedavisinde 4 alternatif
Alerji olduğu düşünülen durumlarda tanıyı kesinleştirecek testlere başvurulur. Kan, burun salgısı, deri ve burun içi alerjen madde uyarı testi ile kişinin alerjik olduğu tespit edilirse 4 ayrı tedavi yöntemi uygulanır:
- Alerjen uyaranlarla temasın kesilmesi,
- İlaç tedavisi,
- Hiposensibilizasyon (aşı tedavisi)
- Cerrahi müdahale
Alerji tedavisinde birçok ilaçtan yararlanılır. Bunlar arasında antihistaminikler, dekonjestanlar, kromolin ve kortizonlu ilaçlar bulunur. İlaç tedavisinin özelliği çok çabuk etkisini göstermesi. Burun içerisine uygulanarak kullanılan kortizonlu spreylerin yan etkileri oldukça az. Ancak bu ilaçların etki gösterecek en düşük dozda ve düzenli olarak kullanılması yararlı olur. Çevre kontrolü ve ilaç tedavisine rağmen şikâyetlerin 2 yıldan fazla devam etmesi durumunda ise önerilir. Bu aşılar, alerjen maddeye karşı duyarsızlaştırmak için düşük dozlardan yüksek dozlara kadar alerjen madde verilmesi şeklinde uygulanır. Tedavinin özelliği, çok çabuk etki etmesi ve hastaların da temel isteği olan gerçek anlamda iyileşmeyi sunabilmesi. Ancak etkisi yavaş görülür ve sadece aşıda kullanılan maddelere karşı iyileşme elde edilir. Tedavi 3-5 yıl süreyle uygulanır ve ilk 3 yıl içinde yeterli iyileşme görülmezse tedaviyi sonlandırmak gerekir. Cerrahi tedavi, daha çok aşırı büyümüş burun etlerinin veya poliplerin tedavisine yönelik olarak yapılır.
Bu yöntemler tek tek veya kombine olarak kullanılabilir. En etkili tedavi yöntemi uygulansa bile eğer alerjen maddelerle yoğun olarak karşılaşılıyorsa başarı şansı az görülür.
Bahar nezlesi şikayetlerini azaltmanın yolları
Alerjik rinitin tamamen kurtulmak ne yazık ki mümkün değil. Özellikle hasta uzaklaşamayacağı bir alerjenin etkisi altındaysa. Örneğin son yıllarda şehirlerde yaşayan insanlarda alerji görülme oranı arttı. Bunun en temel nedeni ise hava kirliğinin büyük şehirlerde daha yoğun olması. Hava kirliliği nedeniyle alerjik olan bir hastanın bu ortamdan tamamen uzaklaşması beklenemez. Ancak günlük hayatta alınabilecek bazı önlemlerle şikayetleri önemli ölçüde azaltmak mümkün.
- Çimleri keserken veya ev temizliği yaparken polen maskesi takın.
- Isıtma ve havalandırma sistemlerindeki filtreleri aylık olarak değiştirin yada bir hava temizleme aygıtı kullanmaya başlayın.
- Polenlerin çok yoğun olduğu dönemlerde kapıları ve pencereleri kapalı tutun.
- Evde bitki ve hayvan bulundurmayın.
- Kuş tüyü yastıkları, yün battaniye ve yün örtüleri pamuk veya sentetik maddeden yapılmış olanlarla değiştirin.
- Gerekli olduğunda doktor kontrolünde antihistaminik ve dekonjestan kullanın.
- Yatağınızın baş tarafı yukarı kaldırılmış bir şekilde uyuyun.
- Genel sağlık kurallarına uyun; rutin egzersiz yapın, sigara kullanmayın, hava kirliliğine neden olan suni maddelerden uzak durun, dengeli ve az karbonhidratlı beslenin, vitamin eksikliğiniz olmadığından emin olun. Bağışıklık sisteminiz ne kadar güçlü olursa alerjenlere karşı kalkanınız o kadar sağlam olur.
- Havanın kuru olduğu mevsimlerde odayı nemli tutmak için buharlı oda nemlendiricilerinden kullanın ancak nemlendiricide mantar ürememesine dikkat edin.
- Polenlerden başka bir diğer alerjen de “mold” adı verilen küfler. Toprak ve ev bitkilerinde yaşayan bu küfler etrafa yayılarak alerjilere neden oluyor. Mold’ların üremesine engel olmak için ev bitkilerini mümkün olduğunca az sayıda tutun.
