Romatizma nedir?
Romatizma tek bir hastalık değil, içinde birçok hastalığı barındıran genel bir tanımdır. Kemik, kas ve eklemlerde şişlik, ağrı ve hareket sınırlamasına yol açan bazen iltihaplı bazen de iltihapsız olan hastalıkların tamamı romatizma olarak adlandırılır. Sadece şikayetin olduğu bölge ile sınırlı kalabileceği gibi, tüm vücudu da etkileyebilir.
Romatizma neden olur?
Hepimiz aileden aldığımız bir genetik miras ile doğarız. Doğduktan sonra karşılaştığımız veya maruz kaldığımız şartlar bu hastalıkların doğrudan nedeni olabileceği gibi genetik etkenlerde romatizmaya neden olabilir. Genetiğin yanı sıra yaş, cinsiyet, kaza sonrasında oluşan zedelenmeler, iklim ya da kullanılan bazı ilaçlar romatizmaya neden olan faktörler arasında yer alır. Öncelikle beslenme, geçirilen mikrobik hastalıklar, stres, alkol ve sigara kullanımı gibi ek faktörler de bu hastalıkların ortaya çıkmasında etkendir. Örneğin; gut hastalığının beslenme alışkanlıkları ve alkol tüketimi ile yakın ilişkisi vardır. Önemli bir sağlık problemi olan kemik erimesi kalsiyumdan fakir beslenme, egzersiz yapmama veya yeteri kadar güneş ışığından yaralanama gibi durumlarda olumsuz etkilenen bir hastalıktır. Bazen doğrudan romatizmal bir hastalık olmamasına rağmen diğer hastalıklar romatizmal belirtiler verebilir.
Romatizma belirtileri
Romatizmanın en önemli belirtisi ağrıdır. Ağrının şiddeti, nasıl seyrettiği, neye benzediği, nelerden etkilenip arttığı veya azaldığına bakarak da hastalık hakkında fikir sahibi olunabilir. Ayrıca şişlik, kızarıklık, eklemde ısı artışı veya hareket kaybı gibi ekleme özgü yakınmalarda önemlidir. Bazen kişiler eklem yakınmalarının yanı sıra iştahsızlık, ateş, kilo kaybı gibi genel yakınmalar da dile getirebilir. Bu şikayetlerden yola çıkarak tanı koyulabilir.
Romatizma yaşlılık hastalığı mıdır?
Romatizma hastalıkları, sadece yaşlılıkta görülmez. Romatizma tek bir hastalık değil, yaklaşık 150 farklı hastalığı içeren bir grubun genel ismidir. Bu hastalıkların bazıları ileri yaşlarda daha sık görülür. İltihaplı romatizma daha genç yaşlarda, kireçlenme veya kemik erimesi gibi durumlara neden olan romatizma çeşitleri ise daha ileri yaşlarda görülür. Sadece yaşa göre romatizma tanısı koymak doğru değildir.
Romatizmayı tetikleyen nedenler
- Tedaviyi aksatmak: Özellikle ilaç yan etki korkusu, şikayetlerdeki geçici düzelmelere bakarak hastalığı küçümsemek ve hastanın hekime danışmadan tedavisini kesmesi görülür. Uzun süreli ilaç kullanımlarında ilaçlardan zarar görebileceği korkusu ile ilaçları bırakan kişilerin sayısı fazladır. Gençlerde ise hamilelik veya çocuk sahibi olmak isteği de hekime danışmadan ilaç bırakmanın önemli nedenleri arasında yer alır.
- Takibi aksatmak: Özellikle gençlerde uzun süreli hastalıklarda çabuk bıkkınlık gelişip takiplerini aksattıkları çok görülür.
- Umutsuzluğa kapılmak: Müzmin hastalıklarda hastalığın etkileri sadece beden üzerinde olmaz. Kişinin ruh halini de olumsuz etkileyebilir.
- Yanlış bilgi ve haberlere inanmak: Özellikle son zamanlarda çok moda olan konu hakkında yetkin olmayan kişilerin ağzından medya internet aracılığı ile ulaşılan bilgiler, çok sıkıntıya neden olur. Kişinin hastalığı hakkında sağlıklı bilgiye sahip olmaması sorun yaratır.
Romatizma tamamen tedavi edilebilir mi?
Romatizmal hastalıklar genelde kronik/müzmin olarak tanımlanır. Bu hastalıkları tedavi ile tamamen geçirmek her zaman mümkün olmayabilir. Kişinin durumuna ve hastalığın derecesine göre romatolog, fizik tedavi uzmanları, ortopedistler, algologlar (ağrı uzmanları), psikiyatristler birlikte takım olarak çalışarak tedaviyi gerçekleştirir. Kişinin tedavi sürecine aktif olarak katılması ve hastalığını sahiplenmesi, takip sürecine uyum göstermesi çok önemlidir. Bu açıdan kişinin doğru bilgilenmesini sağlayacak, her girişimin desteklenmesi gerekir. Romatizma tedavi edilmez ve kontrol altına alınmazsa ilerler. Hastalığın cinsine göre ilgili organ veya yapılarda bazen geri dönülmez hasarlar oluşabilir. Bu durum kişinin sadece romatizma şikayetlerini yaşamasıyla sınırlı kalmaz yaşam kalitesini düşüren ciddi kısıtlamalara neden olabilir.
Romatizması olanlar için öneriler
- Kilo almayın: Fazla kilolar bel ve bacaklara binen yükü artırır ve eklem harabına neden olur. Dolayısıyla romatizma oluşma ihtimali de gündeme gelir. Bu nedenle fazla kilolarınızdan kurtulmanız gerekir.
- Hastalığınıza sahip çıkın: Hastalığınızın ne olduğunu bilin ve gerekli tedavi yöntemlerini uygulayın. Kontrollerinizi düzenli olarak takip edin ve mutlaka doktorunuzun önerilerine uyun.
- 6 ayda bir dişlerinizi kontrol ettirin: Diş ve diş eti ile ilgili sorunlar romatizmada tetikleyici rol oynar. Bulgu vermeyen diş problemleri, gözden kaçan çürükler, diş etlerinde kanamalar da bağışıklık sistemini bozarak romatizmayı tetikleyebilir.
- D vitamini takviyesi alın: Kemiklerin en önemli dostlarından biri olan D vitamininin yetersiz olması kas iskelet sisteminde kuvvetsizliğe neden olup romatizma oluşumuna zemin hazırlar. Bu nedenle özellikle osteoporoz (kemik erimesi) sonrasında kemik ölçümlerinizi zamanında yaptırmanız ve gerekli durumlarda D vitamini takviyesi almanız gerekir.
- Stresten uzak durun: Her hastalığa neden olabilen stres, romatizmanın oluşumunda da önemli bir etken, stres bağışıklık sistemini etkileyerek ve sempatik sinir sitemini uyararak vücudun hastalıklara karşı direncinin azalmasına neden olur.
- Fizik tedaviye önem verin: Hastalık aktivitesi baskılandıktan sonra gerekirse fizik tedavi de kullanılabilir. Fizik tedavi, hastaların ağrılarını gidermede, eklem hareket açıklığının ve kas gücünün korunmasında, ayrıca günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesinde sıkça kullanılır. Eklem hareket açıklığı egzersizleri, kas güçlendirici egzersizler, postur egzersizleri ve aerobik egzersizler romatizmal hastalar için çok önemlidir. İlerlemiş romatizmaya bağlı eklem harabiyeti olan kişilerde günlük yaşam aktiviteleri için yardımcı cihaz kullanımı, doğru yürümenin öğretilmesi, düşmenin engellenmesi, ergonomik eğitim de yapılabilir.
