Norovirüs Nedir?
Norovirüs, sık karşılaşılan, ishal ve kusma belirtileriyle dikkat çeken bulaşıcılığı yüksek bir virüstür. Norovirüs daha önceleri “Norwalk-like virus” olarak bilinen ve calicivirus olarak adlandırılan bir virüs grubunun üyesidir. Norovirüsler, dünya genelindeki akut bakteriyal olmayan gastroenteritlerin en yaygın nedenlerindendir. Bu virüsle enfeksiyon, mide ve bağırsakları etkileyerek, halk arasında mide gribi adı verilen gastroenterit hastalığına yol açar.
Öncelikle büyük çocuklar ve erişkinler olmak üzere her yaştan insanı etkileyen bulaşıcılığı yüksek bir virüstür. Norovirüs’ün aslında grip ile bir ilgisi yoktur ve bu tabir tamamen yanlıştır. Etkili ve bulaşıcı bir virüs olan norovirüsün ishal ve kusmanın bir arada olduğu gastroenterit rahatsızlığının ana nedenlerinden biri olduğu düşünülmektedir.
Çok sayıda türü bulunan norovirüs nedeniyle pek çok insan, birçok kez bu virüsle karşılaşır ve norovirüs salgını yaşanabilir. Virüsü alan kişilerde görülen etkilerin başında kusma ve ishal gelir.
Virüsün birçok türü olduğu için hastalığa karşı bağışıklık gelişmesi pek kolay değildir. Yani bir kez norovirüs ile hastalandıktan sonra başka norovirüs türleriyle temas ettiğinizde yeniden hastalanabilirsiniz. Daha önce karşılaştığınız norovirüs türlerine karşı bağışıklık geliştirmeniz mümkündür ancak bu bağışıklığın ne kadar süreceği de belirsizdir. Bir kişinin norovirüse karşı duyarlı olup olmadığını ise kısmen gen yapısı belirler.
Nörovirüse yakalanma ihtimali tüm yıl yayılsa da kış aylarında daha sık görülür.
Norovirüs Belirtileri
Norovirüsün belirtileri virüsün insana bulaşmasıyla hemen başlamaz. 12-48 saat sonra virüsün etkileri başlar ve bu başlangıç ani şekilde de olabilir.
- Mide bulantısı,
- Karında kramp,
- Kusma,
- Sulu ve kansız ishal,
- Mide ağrısı ve kasılması,
- Yüzde50 oranında ateş,
- Kaslarda ağrı,
- Baş ağrısı,
- Titreme.
Belirtiler, aniden ya da dereceli olarak gelişmekte, yetişkin bireylerde mukussuz ve kansız bir ishal, çocuklarda ise karın ağrısı, bulantı ve kusma daha sık görülmektedir. 1-3 gün boyunca etkili olan borovirüs belirtileri arasında şunlar bulunur:
Bir diğer dikkat etmeniz gereken nokta ise norovirüs sırasında sık sık ishal ve kusma nedeniyle su kaybı yaşayabilirsiniz ve bu durum dehidrasyona neden olabilir. Dehidrasyon yaşanması ihtimali yaşlılar ve çocuklarda daha yüksektir. Bu nedenle dehidrasyon belirtilerine karşı da dikkatli olmalısınız.
Bu belirtiler şöyle sıralanır;
- İdrara az çıkmak,
- Boğazda ve ağızda kuruluk,
- Özellikle ayağa kalkma sırasında hissedilen baş dönmesi,
- Çocuklarda uykulu bir hal ve huzursuzluk.
Dehidrasyon sorunu yaşıyorsanız, ishaliniz 3 günden sonra geçmezse, dışkınızda kan görürürseniz, kusmanız çok şiddetliyse zaman kaybetmeden doktora gitmeniz önerilir.
Özellikle küçük çocuklarda, yaşlılarda, düşkünlerde ve vücut direncinin düşük olduğu; kalp hastalığı, akciğer hastalığı, şeker hastalığı, kronik böbrek hastalığı gibi hastalıkları bulunanlarda şiddetli seyredebilmektedir.
Norovirüsün ardından iyileştikten sonra birkaç hafta daha bulaşıcılık devam edebilir. Bu nedenle bu süre boyunca virüsü başkalarına bulaştırmamak için dikkatli davranmalısınız.
Öte yandan norovirüs enfeksiyonu olan bazı kişiler hiçbir belirti veya semptom göstermeyebilir. Ancak yine de bulaşıcıdırlar ve virüsü başkalarına bulaştırabilirler.
Norovirüs Nasıl Bulaşır?
Norovirüs birçok şekilde bulaşabilir. Salgına yol açmasının nedeni de bu özelliğinden kaynaklanır. Ülkemizde de 2008 yılında Aksaray ilinde 13.800 kişilik bir salgına neden olmuştur. Sıklıkla yiyecekler, su ve daha önce bulaştığı yüzeyler üzerinden temas nedeniyle yaygınlaşır. Hastalığın yakın temas sırasında bir kişiden diğerine bulaşması da yaygın bir durumdur. Virüs, etkinliğini kalabalık ve kapalı alanlarda daha da artırır. Bu nedenle hastaneler, sinema ve tiyatro salonları, okullar, toplu taşıma araçları risk içeren alanlardır.
Norovirüs salgınlarının büyük bölümü yemek servisi yapılan restoran, yemekhane, kafe gibi yerlerden yayılır. Norovirüs taşıyan mutfak çalışanları virüsü, meyve ve sebze gibi çiğ gıdalara dokunarak bu yiyeceklere bulaştırır. Müşterilerin bu yiyecekleri yemesiyle virüs onlara da bulaşır.
Virüsle enfekte olmuş bir kişi etrafına çok miktarda norovirus parçacığı saçarak hastalığı yayabilir. Bu nedenle hastalığa yakalandıysanız toplum içine çıkmamaya gayret etmelisiniz. Norovirüsün temas ettiğiniz yüzeylerde günlerce kalabileceğini unutmayın. Bu nedenle;
- Evin içerisinde diğer aile üyelerine hastalığı bulaştırmamak için onlarla temas etmemeye çalışın,
- Ellerinizi düzenli aralıklarla yıkayın,
- Temas ettiğiniz mutfak tezgahı, kapı kolları gibi yerleri dezenfekte edin, temas ettiğiniz nesneleri başkalarının kullanmaması için uyarın,
- Yiyecek ve içeceklerinizi, bardaklarınızı başkasıyla paylaşmayın,
- Yiyeceklere norovirüs bulaşmaması için yemek hazırlamaya başlamadan önce mutfak tezgahını, kullanacağınız bıçak, kesme tahtası, tabak gibi mutfak aletlerini temizleyin,
- Bulaşıklarınızı yıkarken etrafa su sıçratmamaya özen gösterin,
- Tuvaletten çıkmadan önce iyi bir temizlik yapın, dışkının ve idrarın önemli bir bulaş kaynağı olduğunu unutmayın,
- Kusmuk veya dışkı bulaşmış giysileri veya çarşafları çıkarın ve yıkayın. Yıkarken uzun programları seçin ve suyun sıcaklığını yüksek tutun. Eğer varsa çamaşırlarınızı bir yere asmak yerine çamaşır kurutma makinesinde, yüksek ısıda kurutun,
- Norovirüs türleri ısıya karşı dirençlidir. Norovirüs bulaşmış besinler 63 dereceye kadar hayatta kalabilir. Bu nedenle buharda pişirme, füme gibi pişirme yöntemleri kullanırken yiyeceklerin iyice piştiğine emin olun.
Tüm bunların yanı sıra iyileştikten sonraki 2 hafta boyunca da virüs yayma ihtimaliniz olduğu için tedbiri elden bırakmamaya çalışmalısınız.
Norovirüs Tedavisi
Doktorunuz, muayene sırasında kendisine anlattığınız belirtileri dinleyerek norovirüs nedeniyle hastalanıp hastalanmadığınızı anlayabilir. Kendisini şüpheye düşürecek başka etkenlerin olması halinde dışkı örneğinizle hastalığı test edebilir.
Norovirüsün bir tedavisi yoktur ancak ilaçlar ve alınacak tedbirler ile hastalığı daha rahat atlatabilirsiniz.
- İshal ve kusma nedeniyle yaşanabilecek olası dehidrasyon durumuna karşı bol sıvı tüketin,
- Doktorunuzun yazdığı ishal ve bulantı-kusma önleyici ilaçları kullanmayı ihmal etmeyin,
- Bol bol dinlenmeye zaman ayırın,
- Hastalık süresince hafif ve lifli yiyecekler tüketmeye çabalayın.
Antibiyotik kullanımı konusunda doktorunuza ısrar etmeyin çünkü antibiyotikler bakterilerle ilgili sağlık sorunlarının tedavisine yardımcı olur. Virüsler üzerinde etkili değillerdir.
Norovirüs Kaç Günde Geçer?
Norovirüs çoğunlukla 1-3 gün içerisinde kendiliğinden geçer. İyileşme sürecinde kişinin bağışıklık sisteminin ne derece güçlü olduğu da önemli bir etkendir.
Hastalıkla daha rahat mücadele edebilmek için bu tedbirleri alabilirsiniz:
- İshal ve kusma nedeniyle yemek yemeyi bırakmayın,
- Midenizin bulanması halinde kısa aralıklarla azar azar yemek yiyin,
- Kızarmış ekmek, muz, elma püresi, pirinç gibi sindirimi rahat besinler tüketin,
- Mideniz yine de bulanırsa bir süre yemek yemeyin sonra yeniden deneyin,
- Süt ve peynir gibi süt ürünlerini diyetinizden çıkarın,
- Kahveden, diğer kafeinli içeceklerden, alkolden, sigara ve türevlerinden, baharatlı ve yağlı besinlerden uzak durun.
