Melatonin dengesizliği jetlag yapıyor
Jetlag sendromu, uçakla seyahat esnasında zaman dilimleri geçilirken insan vücudunun bu hızlı zaman değişimine adapte olamamasından kaynaklanan biyolojik saat uyumsuzluğudur. Geceleri yükselen bir hormon olan melatoninin hızlı zaman değişimine ayak uyduramayarak salgılanma sürecinin günlük ritim ile uyuşamaması jetlag sendromunda rol oynar.
Jetlag sadece uykuyu etkilemiyor
Jetlag, biyoritim bozukluğu uyku ve beslenme düzeni, bağırsak hareketleri, kan basıncı ile vücut ısısı gibi birçok vücut fonksiyonunu etkiler. Uykusuzluk başta olmak üzere uyku düzeninde bozukluklar ve yorgunluk jetlag sendromunda esas problemi oluşturur. Jetlag sorununda görülen diğer belirtileri şunlardır:
- Halsizlik
- Eenerji eksikliği
- Kabızlık veya ishal gibi bağırsak bozuklukları
- İştah kaybı
- Ruhsal olarak kötü hissetme
- Gerginlik
- Adaptasyon ve konsantrasyon güçlüğü
- Baş ağrısı
- Hafıza bozuklukları
- Adet düzensizliği
- Vücut sıvı dengesinde bozukluklar
- Bulantı
- Terleme bozuklukları
- Kalp ritminde düzensizlikler
- Kan basıncında oynamalar
- Vücut direncinde azalma
Bu nedenle kalp damar hastalarının daha dikkatli olmaları gerekir.
Jetlag nasıl geçer?
Adaptasyon süreci yeni zaman dilimindeki uyku saatinde bir miktar melatonin alınarak hızlandırılabilir. Bu ise şikayetlerin daha hafif ve daha çabuk geçmesine yardımcı olur. Melatonin hormonunun alınması vücuda uyku saatinin geldiğini bildirir ve ortamın karanlık olması, istirahat durumu gibi faktörlerle desteklenmelidir.
Melatonin nedir?
Melatonin beyinde epifiz bezinde üretilir, geceleri yükselerek uyumamıza yardım eden hormondur. Güneş batınca kortizol seviyeleri düşer ve bu durum vücudun daha fazla melatonin üretmesine yol açar. Melatonin, ayrıca serbest radikallerle savaşan bir antioksidandır ve kanseri önlemeye yardımcı olduğu söylenir. Vücudunuz çok fazla kortizol üretiyorsa melatonin üretimi bundan etkilenir. Gece ne kadar geç yatıyor, ışıkları ne kadar uzun süre yanık bırakıyorsanız, vücudunuz o kadar az melatonin üretir. Uyku düzeni bozulur, uzun vadede sağlık olumsuz etkilenir.
Melatonin içeren ‘ilaç’ gibi besinler
Kızılcık, deve dikeni, rezene, anason, kereviz, ayçiçeği, çemen, hardal, sarı kantaron, papatya çayı, vişne, lahana, badem, fındık gibi gıda maddeleri ile magnezyum ve çinko içeren diğer gıdalar melatoninden zengindir. Bu tür gıdaların akşam saatlerinde alınması, gündüz alınmasından daha uygun olabilir.
Melatonin hormonu hangi saatlerde salgılanır?
Melatonin özellikle gece 11’den sonra salgılanmaya başlar ve gece 2’ye kadar en üst seviyeye çıkar. Sabaha doğru da yavaş yavaş azalır. O nedenle özellikle bu saatlerdeki uykuyu kaçırmamak gerekir. Tabii melatonin hormonunun en çok karanlıkta salgılandığını unutmamak gerekir. Bu nedenle uyunan yerin karanlık olması, gece lambası kullanılmaması çok önemlidir. Televizyon başında uyumak ise son derece sağlıksız ve yanlıştır. Ayrıca yatak odası da çok sıcak olmamalıdır. Melatonin sağlıklı bir ortamda salgılanabilen bir hormondur. Uyku hormonu olarak bilinen melatonin bozulması bu nedenle jetlag sorununa neden olur. Jetlag için doktor kontrolünde melatonin ilacı alınabilir.
