Menenjit belirtileri nelerdir?
Çocukların ateşlenmesi anne ve babaları telaşa düşürür. Çünkü yüksek ateş, önemli hastalıkların işareti olabiliyor. Bu hastalıklardan biri de menenjittir. Beyin ve omuriliği çevreleyen zarların iltihaplanması olarak tanımlanan menenjit hastalığı, çocukların hem hayatını hem de geleceğini tehdit ediyor. Erken teşhis önemli rol oynuyor. Menenjitten tek korunma yöntemi ise aşıdır. Menenjit hakkında bilinmesi gerekenler...
Menenjit belirtileri
Baş ağrısı, yüksek ateş, boyun tutulması, ense sertliği gibi yaygın belirtileri bulunan menenjitte mide bulantısı ve kusma da görülebiliyor. Parlak ışığa bakmaktan kaçınma, zihin bulanıklığı, havale, soğuk el ve ayaklar, titreme, hızlı soluk alıp verme, eklem ve kas ağrıları görülüyor. Bunun yanı sıra, 2 yaşından küçük çocuklarda az yemek yeme, inleme şeklinde ya da çok tiz ağlama, soluk ve lekeli bir görünüm, kafada bulunan bıngıldağın aşırı gergin ve şiş olması, kaskatı olma gibi belirtilerle de menenjit anlaşılabiliyor. Bunlardan birkaçına rastlandığı durumda vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekiyor. Nörolojik belirtiler varsa da ölüm veya kalıcı hasar riski yükseliyor.
Menenjit nasıl bulaşır?
Menenjit hastalığında en yüksek risk grubunu 6-12 ay arasındaki bebekler oluşturuyor. Bu hastalık yüzde 25 ila 55 oranları arasında ölümle de sonuçlanabiliyor. Kalıcı hasar bırakma ihtimali yüksek olan menenjit, havadan damlacık yoluyla bulaşıyor. Bu hastalık, çocukluk çağının en korkulan enfeksiyon hastalıklarının başında geliyor. Çünkü bu yaşlarda, bağışıklık sistemi yeterli gelişemiyor. Ayrıca çocukluk çağının özelliklerinden biri olan kan ile beyin bariyerindeki anatomik zayıflık da hastalığa yakalanma riskini artırıyor. İşte bu özellikler, bulaştıktan sonra menenjitin vücuda hızlıca yayılmasını sağlıyor. Üstelik beyin fonksiyonlarını etkileyerek hasar da bırakabiliyor.
Menenjitin tedavisi mümkün mü?
Erken tanı ve tedavi menenjit hastalığında hayat kurtarıcı bir rol oynuyor. Tekrarlama ihtimali olan menenjitte, verilen antibiyotiğe direnç gelişebiliyor. Havale nöbetlerinin yanı sıra özellikle yenidoğan döneminde hastalığa yakalananlarda kaslarda sekel şekilde sertlik kalabiliyor. İşitme kaybı, yüz felci, şuur kaybı, büyüme ve gelişmede gecikme veya güçsüzlük, öğrenmede güçsüzlük görülebiliyor. Belirtiler görüldükten sonra kesin tanı; ‘lomber ponksiyon’ adı verilen bir işlemle beyin omurilik sıvısından numune alıp bakteriyolojik antijen, hücre, kimyasal analiz ve kültür etkeni izole edilerek konuluyor. Kişinin yaşı ve etken olabilecek nedenin çeşidine göre antibiyotik tedavisi seçilirken, süresi 7-21 gün arasında değişiyor.
Kalıcı hasar bırakabiliyor!
Erken tanı konarak uygun antibiyotik tedavisi alan çocuklarda menenjit hasar bırakmadan iyileşiyor ancak; geç tanılı, yanlış veya yetersiz tedavi alan hastalarda, sağırlık, davranış bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, koordinasyon bozukluğu, yorgunluk, hareket kısıtlılığı gibi engeller görülebiliyor. Bazı şikayetler zamanla düzelse de bazıları kalıcı hasar bırakabiliyor. Menenjit kişinin yaşamını kısıtlıyor ve aktivitelerini değiştirebiliyor. Çocuklarda menenjitten sonra hiperaktivite sendromu, öğrenme problemleri görülebiliyor. Erişkinlikte sosyal yaşamı ve iş yaşantısını etkileyen problemlerle karşılaşılabiliyor. Anti-sosyal kişilik bozuklukları ve beceri gerektiren işlerde yetersizliğe de rastlanabiliyor. Çocuklarda bu yönde kalıcı hasarlar yaşanmaması için erken teşhis büyük önem taşıyor.
Hijyen önemli
Menenjit olan kişiyle teması bulunan herkese koruyucu antibiyotik tedavisinin uygulanması gerekiyor. Hijyen kurallarına uymak, sık sık elleri yıkamak tehlikeli mikropların vücuda ulaşmasına engel oluyor. Bunun yanı sıra anne sütü almanın, bebekleri menenjitten koruduğu da biliniyor. Sağlıklı bireylerin bir kısmı ağzında bakterileri taşıyor ve kendisi hastalanmadan sadece bulaştırıcı olabiliyor. Yapılan çalışmalar, tüm insanların yüzde 10'a yakınının burunlarında veya boğazlarında bakteri taşıdıklarına yönelik sonuçları ortaya koyuyor. Bunların yanı sıra yorgun düşmek veya stresli yaşam gibi etkenler de menenjite karşı kişiyi daha savunmasız hale getiriyor.
Menenjit aşısı ihmale gelmez
Özellikle çocuklarda önemli menenjit etkenleri olan hemofilus influenza, meningokok ve pnömokok adlı bakterilerden aşıyla korunmak mümkün olabiliyor. Türkiye’de menenjit vakalarının yüzde 60'ından meningokoklar sorumlu olurken, daha düşük oranlarda sorumlu olan pnömokok ve hemofilus influenzaya karşı aşılama 2009 ve 2006’dan beri devlet tarafından uygulanıyor. Meningokok aşısı ise ailelerin ve çocuk hekimlerinin yönlendirmesi ile yapılıyor. Türkiye'de meningokokların W, B ve A tipleri enfeksiyon oluşturabiliyor. A, C, Y, W-135 tiplerinden 4'lü konjuge meningokok aşısı ile korunmak mümkün. B tipine karşı ise henüz konjuge aşılama geliştirilmiş değil ancak bakteri DNA’sından elde edilen aşı, hazırlık aşamasında. A, C, Y, W-A135 tiplerini içeren 4’lü konjuge meningokok aşısının pek çok ülkede rutin aşı takvimine alınıyor. Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya dahil 16 ülkede aşı rutin kullanımdayken; Amerika'da ise 2006’dan beri ulusal aşı takviminde yer alıyor.
