Mavi Dil Hastalığı Nedir?
Mavi dil hastalığı, Blutongue (BTS) virüsü olarak da bilinen, çoğunlukla koyunları etkileyen viral bir hastalıktır. Sığırlar, keçiler ve diğer geviş getiren hayvanların da hasta olabilir ve hızla yayılabilir. Tatarcık ısırıklarıyla bulaşan bu virüs, hayvandan hayvana doğrudan geçmez. Etkilenen türe göre enfeksiyonlar hafif veya şiddetli olur. En şiddetli belirtiler koyunlarda görülür. Sığırlarda ise enfeksiyon genellikle asemptomatiktir, belirtiler koyunlarda görülenlere benzeyebilir.
Koyunlarda mavi dil oluşmasının sebebi, kan damarlarının zarar görmesi ve iç kanamaya neden olmasıdır. Kanda yaşanan oksijen yetersizliği etkilenen dokularda ölümlere yol açar. Bu nedenle hayvanların dilinde mavi dil görülmeye başlanır. Özellikle genç kuzularda daha belirgindir, ölüm oranı yüzde 30’lara kadar çıkar.
Koyunlarda kilo kaybı, yün büyümesinde bozulma gibi etkiler görülebileceği gibi ölümlere de sebep olur. Sığırlarda koyunlara göre daha yüksek enfeksiyon oranı görülür ve klinik belirtilerin ciddiyeti, virüsün suşuna bağlı olarak değişir.
Mavi Dil Hastalığı Neden Olur?
Mavi dil virüsünün hayvanlar arasında bulaşmasının anahtarı vektör olan böceklerdir. Vektörler, enfekte hayvanlardan kan emerken virüsü alır. Vektör olmadan hastalık hayvandan hayvana yayılmaz. Özellikle yağışlı dönemlerde ortaya çıkar. Sığırlar, hastalığın klinik belirtilerini çok az gösterse de, birkaç hafta boyunca virüs taşıyıcı olabilirler ve genellikle tatarcık vektörleri için tercih edilen konakçıdırlar.
Mavi Dil Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Mavi dil hastalığı belirtileri hayvan türlerine göre değişiklik gösterse de, genel belirtiler arasında ateş, halsizlik, dudak ve dilde şişme, aşırı salya veya burun akıntısı, nefes almada zorluk gibi sorunlar yer alır.
Mavi dil hastalığı belirtileri şu şekildedir:
- Ateş (40.5–42.5 °C)
- Halsizlik, hareketsizlik
- Dudak, dil, burun, yüz, çene, göz kapakları ve bazen kulaklarda şişme
- Aşırı salya, tıkanıklık ve burun akıntısı
- Ağız ve burunda ülserler
- Nefes almada zorluk; solunum hızında artış
- Topallık ve depresyon
- Dilin şiddetli şişmesi; bazen mavi bir renge dönüşüp ağızdan dışarı çıkması
- Normal olmayan yün büyümesi (dermatitten kaynaklanan)
- Düşük veya şekil bozukluğu olan kuzu ve buzağıların doğumu
Mavi Dil Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Mavi dil hastalığı, tatarcıklar tarafından taşınan bir arbovirüstür. Virüs, enfekte bir hayvandan kan alan küçük sineklerin diğer hayvanlardan kan almasıyla yayılır. Çevrede tatarcık ya da hayvan konakçısının dışında hayatta kalamaz. Hastalığın yayılmasını önlemek için veterinerlerden böcek kontrolü konusunda rehberlik alınması önerilir. Hastalık, çoğunlukla yaz ortasından ilk sert dona kadar yaygındır ve tatarcıkların aktif olduğu bu dönemde görülür.
Mavi Dil Hastalığı Teşhisi Nasıl Konur?
Mavi dil hastalığı, tipik klinik belirtiler, gerekli böcek vektörlerinin yaygınlığı ve hastalığın endemik olduğu bölgelerdeki durumlara dayanarak şüphelenilebilir. Ancak tanının kesinleşmesi için laboratuvar testlerine ihtiyaç vardır.
Mavi Dil Hastalığı İnsanlara Bulaşır Mı?
Mavi dil hastalığı, hayvanlar arasında ölümlere sebep olsa da insanlara bulaşmaz. İnsanlar arasında bu hastalığın görüldüğüne dair bir rapor bulunmamaktadır.
Mavi Dil Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Mavi dil hastalığı için etkili bir tedavi bulunmamaktadır. Hastalığa yakalanan hayvanlara dinlenme, yumuşak yiyecek verilmesi ve iyi bakıcılık sağlanması önerilir.
Mavi Dil Hastalığı Nasıl Önlenir?
Endemik bölgelerde, mavi dil virüsünün varlığını izlemek için izleme programları yürütülür. Hayvanların yerlerini, dağılımını ve vektör popülasyonlarının yaygınlığını belirlemek için aktif gözetim programlarıyla birlikte kontrol önlemleri zamanında uygulanabilir. Bunlar şunları içerebilir:
Hassas ve potansiyel olarak enfekte hayvanların tespiti, gözetimi ve takibi;
- Böcek aktivitelerinin olduğu dönemlerde karantina ve/veya hareket kısıtlamaları;
- Belirli bölgelerin tanımlanması;
- Aşılama;
- Böcek kontrol önlemleri.
Aşılama, hastalığa bağlı kayıpları en aza indirmek ve enfekte hayvandan vektöre geçiş döngüsünü kesmek için en etkili ve pratik yöntemdir. Belirli bir bölgedeki ilgili virüs suşuna karşı koruma sağlayan bir aşının kullanılması gereklidir.
Mavi Dil Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Mavi dil hastalığında dil neden mavi olur?
Mavi dil hastalığında dilin mavi olmasının nedeni, siyanoz adı verilen oksijen yetersizliğinden kaynaklanan doku hasarıdır. Bu durum, kan dolaşımındaki oksijen eksikliğine bağlı olarak dilde mavimsi bir renk değişikliğine yol açar.
Mavi dil hastalığı hangi bölgelerde görülür?
Mavi dil hastalığı, Afrika, Asya, Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya ve tropikal ile subtropikal adalarda Culicoides tatarcıklarının bulunduğu bölgelerde yaygındır. Hastalık, tatarcıkların kışı geçirebildiği ılıman iklimlerde daha yaygın olarak görülür.
Mavi dil insanları etkiler mi?
Mavi dil hastalığı insanlara bulaşmaz ve halk sağlığı açısından bir risk oluşturmaz. Hastalık yalnızca geviş getiren hayvanları etkiler.
