Kulak Zarı Delinmesi (Yırtılması) Nedir?
Kulak zarı delinmesi (yırtılması) tıbbi literatürde timpanik membran perforasyonu olarak adlandırılır. Kulak kanalını orta kulaktan ayıran ince bir zar olan kulak zarında oluşan delik ya da yırtık işitme kaybına neden olabilir. Zarda oluşan bu delik, orta kulakta sıvı birikmesine neden olarak enfeksiyona yol açabilir.
Kulak Zarı Delinmesi Nedenleri
Kulak zarı delinmesine neden olabilecek etkenler şöyle sıralanır:
Orta Kulak İltihabı: Orta kulak iltihabı sıklıkla orta kulakta sıvı birikmesine sebep olur ve sonrasında oluşan basınç nedeniyle kulak zarı delinebilir ya da yırtılabilir.
Barotravma: Orta kulaktaki hava basıncı ile ortamdaki hava basıncının dengede olmamasıyla kulak zarın üzerinde bir baskı oluşur. Basıncın, zarın taşıyamayacağı kadar yüksek olması halinde kulak zarı hasar görür. Bu durum sıklıkla basıncın değiştiği uçak seyahatlerinde yaşanır. Uçak yolculuğunun yanı sıra tüplü dalış, kaza sırasında aniden açılan hava yastığı gibi etkenler de barotravmaya yol açarak kulak zarının yırtılmasına ya da delinmesine neden olabilir.
Akustik Travma: Patlama, ateşi silahtan çıkan ses gibi etkenler çok güçlü bir ses dalgasının oluşmasına neden olabilir. Bu aşırı güçlü ses dalgası ise kulak zarı üzerinde basınç oluşturarak nadiren de olsa kulak zarının delinmesine neden olabilir.
Yabancı Cisim: Beklenmedik şekilde kulağa giren yabancı cisimler kulak zarının yırtılmasına neden olabilir. Aynı şekilde kulak içini temizlemek için kullanılan pamuklu çubuklar da kulak zarının delinmesine neden olabilir.
Şiddetli Kafa Travması: Kulak zarının delinmesine neden olabilecek etkenlerden biri de şiddetli kafa travmalarıdır. Kafatasının bir şekilde ciddi bir darbe almasıyla oluşan yaralanma kulak zarının yırtılmasına sebep olabilir.
Kulak Zarı Delinmesi Belirtileri
Kulak zarı delinmesi belirtileri arasında şunlar bulunur:
- Kulak ağrısı,
- Kulakta kaşıntı,
- Kulaktan mukus benzeri irin dolu veya kanlı akıntı,
- Ani gelişen işitme kaybı, boğuk işitme,
- Kulak çınlaması (tinnitus), uğultu,
- Baş dönmesi, dengesizlik hissi,
- Baş dönmesi nedenli mide bulantısı veya kusma.
Kulak zarının iki temel işlevi vardır. Bunlardan birincisi işitmedir. Ses dalgaları kulak zarına çarpar ve zar titreşerek gelen sesin iletilmesine aracı olur. Kulak zarının ikinci önemli işlevi ise bariyer görevi görerek orta kulağı su, bakteri ve diğer yabancı maddelerden korumasıdır.
Kendi kendine iyileşmeyen ya da tedavi edilmeyen kulak zarı delinmesi bazı sağlık sorunlarına neden olabilir.
Kulak zarı, yırtılma sonrası 3-6 ay içerisinde iyileşmezse işitme kaybına neden olabilir. Bu durum genellikle geçicidir ve deliğin kapanması ile sorun ortadan kalkar.
Yırtılmış ya da delik bir kulak zarı nedeniyle kulağa bakteriler girebilir ve enfeksiyona yol açabilir. Bu da tekrar eden enfeksiyonlara neden olabilir.
Kulak kanalında oluşan kirler normal koşullarda kulaktaki doğal salgı ile dışarı atılır. Çok nadir olmakla birlikte, deri hücreleri ve diğer birikintiler delikten orta kulağa geçerek orta kulak kisti (kolesteatom) oluşturabilir. Orta kulakta oluşacak bir kist, bakteriler için elverişli bir ortam sağlar ve orta kulak kemiklerine zarar verebilecek proteinler barındırır.
Kulak Zarı Delinmesi Nasıl Geçer?
Kulak zarı delinmesi genellikle zaman içerisinde kendiliğinden kapanır. Kendi kendine iyileşme aşamasındayken alacağınız bazı önlemlerle enfeksiyon oluşma riskini azaltabilirsiniz. Bunu sağlayabilmek için;
- Kulağınıza kulak çubuğu sokmayın, doktor tavsiyesi olmadıkça kulak damlası kullanmayın,
- Kulağınıza su kaçmasına engel olmaya çalışın. Kulağınıza su kaçmaması için yıkanırken dikkatli olun, özellikle havuzda yüzmekten kaçının. Banyo yaparken, denizde ya da havuzda yüzerken kulak tıpası kullanmayı ihmal etmeyin.
- Kulağınız iyileşme aşamasındayken sert şekilde sümkürmekten kaçının çünkü bu sırada oluşan basınç kulak zarınızı olumsuz etkileyebilir.
- Ağrıyı azaltmak için sıcak kompres uygulayabilirsiniz. Buna rağmen ağrınız geçmezse ağrı kesicilerden yararlanabilirsiniz.
Kulak Zarı Delinmesi Tedavisi
Kulak zarı delinmesi doktor tarafından muayene ile teşhis edildikten sonra doktorunuzun öngöreceği bir süre boyunca kendi kendine iyileşmesi için beklenilir. Doktorunuz bir enfeksiyon belirtisi görmesi halinde bunu tedavi etmek için antibiyotik yazabilir.
Kulak Zarı Delinmesi Ameliyatı
Kulak zarı, birkaç hafta bekledikten sonra kendi kendine iyileşmezse kulak zarı deliği ameliyatı gündeme gelebilir. Genellikle bu durum kulak zarındaki deliğin büyüklüğü ile ilgilidir. Kulak zarı ameliyatı tıp literatüründe miringoplasti olarak adlandırılır. Bu ameliyat sıklıkla genel anestezi altında yapılır.
İşlem sırasında kulağın önünde ya da arkasında küçük bir kesi yapılır. Cildinizin altından küçük bir doku parçası alınarak kulak zarınızdaki delik bu doku ile kapatılır. Operasyon sonrasında kulağınıza sıvı ya da mikrop kaçıp enfeksiyona neden olmaması için kulak içine bir pansuman yerleştirilir. İyileşme sürecine bağlı olarak 2-3 hafta sonra bu pansuman tamamen çıkarılır. Ameliyat sonrasında hasta aynı gün ya da bir gün sonra taburcu edilir.
Ameliyattan sonraki ilk birkaç gün biraz rahatsızlık ve baş dönmesi hissedebilirsiniz. Operasyonun ardından doktorunuzun uyarılarını dikkatle dinleyin. Bu öneriler genellikle şu tedbirleri içerir: Kulağınıza yerleştirilen pamuk tarzı dış pansumanı her gün değiştirmeniz gerekir. Kulağın daha iç kısmında kalan pansuman ise doktorunuz tarafından alınır. Ameliyat sonrası duş almadan önce içeriye su kaçmaması için kulağınızı doktorunuzun önereceği kremi pamuğa sürerek kapatın. Hareketli, sık sık eğilmenizi gerektiren bir işte çalışıyorsanız doktorunuz tarafından bir hafta işe gitmemeniz önerilebilir. Ameliyat sonrası kontrole gidene kadar uçağa binmekten, yüzmekten, spor yapmaktan kaçının. Herhangi bir enfekiyona karşı hasta olduğunuzu bildiğiniz kişilerle aynı ortamda bulunmayın. Sigara içmeyin, sümkürmeyin. Hapşırmanız geldiğinde ağzınız açık olarak hapşırın.
Ağrınız çok fazlaysa ve ağrı kesicilerle geçmiyorsa, kulağınızdan kötü koku, çok miktarda sıvı veya kan geliyorsa doktorunuzla irtibata geçin. Baş dönmeniz fazlaysa ve birkaç gün içinde geçmezse, kulağınızda kırmızılık, şişlik ve kaşıntı varsa yine doktorunuzla iletişime geçmeniz önerilir.
Kulak Zarı Delinmesini Önleme Yolları
Aşağıdaki ipuçları, kulak zarınıza zarar vermekten kaçınmanıza yardımcı olabilir:
- Kulak ağrısı, ateş, burun tıkanıklığı, işitme azlığı gibi orta kulak enfeksiyonu belirtilerini ihmal etmeyin, doktora gidin,
- Parmaklarınız da dahil olmak üzere kulak pamuğu ve benzeri şeylerle kulağınızın iç bölgelerini zorlamayın,
- Gürültülü ortamlarda çalışıyorsanız ses koruyucu kulaklık kullanın,
- Uçakta kalkış ve iniş sırasında yutkunmayı, esnemeyi ya da sakız çiğnemeyi ihmal etmeyin gerekiyorsa basıncı dengelemek için kulak tıpası kullanın.
