Kolesterol yüksekliğinde dikkat edilmesi gerekenler
Kalp hastalıkları, günümüzün en önemli sağlık sorunları arasında, dünyada ve ülkemizde de ölüm nedenleri arasında başı çeker. Kalp hastalıklarında, yüksek kolesterolün etkisi de bilinen bir gerçek. Yüksek kolesterole karşı ilk önerilen ise; diyet ve yaşam tarzı değişikliği. Birçok hastalıkta olduğu gibi kolesterol hakkında da toplumda doğru bilinen yanlış bilgiler, hastaların gereksiz yere endişeye kapılmalarına, kalp sağlıklarını riske atmalarına neden olabilir. Kolesterol hakkında ‘yanlış’ bilgilerin ‘doğru’ları…
'Yüksek kolesterol zararsızdır'
Kolesterol vücutta yaşamsal önem taşıyan kortizol ve seks hormonu gibi hormonların sentezinde kullanılır. Ayrıca hücre duvarının yapı taşını oluşturur ve hücrelere sağlanan enerjinin önemli kaynaklarından birini oluşturur. Bu önemli işlevlerinden dolayı vücudumuzda bir miktar kolesterol olması şart. Ancak kanda fazla biriktiğinde ise bu kez vücuda yarar yerine, zarar verir. Kolesterol yüksekliğinin kalp damar hastalıkları ile ilişkisi 1000’in üzerinde yapılan klinik araştırma ile net olarak gösterilmiş. Tedavi edilmeyen kolesterol yüksekliği damar sertliğinin oluşumunda rol oynamasının yanı sıra kalp krizi ve felç riskinde artış yapar. Mevcut kalp damar hastalıklarının ilerlemesindeki temel etkenlerden birini de kolesterol yüksekliği oluşturur.
'Kolesterol ilacı karaciğeri bozar, cinsel fonksiyonları kötüleştirir'
Kolesterol ilaçları yan etki profili açısından oldukça güvenli ilaçlardır. Ancak çok yüksek dozda kullanılırlarsa karaciğerde geçici enzim yükselmesi yapabilirler. Kalıcı karaciğer harabiyeti de yine ancak altta yatan karaciğer hastalığı olan hastalarda gelişebilir. Ayrıca kolesterol ilaçları cinselliği baskılamaz, tam aksine damar üzerindeki olumlu etkileriyle cinsel fonksiyonu düzeltebilen etki gösterirler.
'Artık kırmızı et yemek bana yasak'
Yaygın inanışın aksine, yüksek kolesterolde kırmızı et tüketiminin yasaklanması söz konusu olmaz. Çünkü kolesterolün en zararlı kaynağını kırmızı et değil, margarin ve fırınlanmış hazır ürünlerdeki trans yağlar oluşturur. Ette bulunan doymuş yağ asitlerinin belirli seviyede tüketimi ise sağlıklı beslenmenin önemli bir unsuru olarak kabul edilir. Bu nedenle sağlıklı beslenmek için günde 60-80 gram kadar kırmızı et tüketmek gerekir. Tabii ki yağları alınmış olarak! Ancak bu rakamdan sonra, özellikle de 250 gram üzeri kırmızı et tüketildiğinde yüksek kolesterol ve kalp hastalığı riskinde ciddi artış olur.
'Hayvansal gıdalar kolesterol yüksekliğine sebep olmaz'
Çok miktarda yağlı et ve sucuk ile salam gibi işlenmiş et tüketmek kolesterol miktarında artış yaparak kalp damar hastalığı oluşumuna zemin hazırlar. Özellikle işkembe, ciğer ve böbrek gibi sakatat grubundaki ürünler yüksek kolesterol içerir ve bu nedenle kolesterolü olan hastaların uzak durmaları gereken besinler olarak yer alır.
'İlaca ihtiyacım yok, doğal yöntemlerle kolesterolü düşürürüm'
Yaşam biçimi değişikliği dediğimiz beslenme, egzersiz ve ideal kiloya ulaşma, sigara ile alkolden uzaklaşma sayesinde kolesterol değerlerinde yüzde 50’ye varan bir düşüş sağlanabilir. Ancak bu süreç zaman alır. Bu nedenle özellikle kalp krizi geçirmiş ya da stent uygulanan hastalar ile diyabet hastalarında yüksek kolesterole karşı ilaç tedavisi kaçınılmaz olur.
'Kolesterolüm düştü, eski yaşantıma dönebilirim'
Hastanın başka bir kalp ve diyabet gibi hastalığı yoksa kolesterol seviyesi istenilen rakama düştüğünde ilaç tedavisi bırakılabilir. Kalp hastalarında ise kolesterol seviyesi normal değere ulaşsa bile ilacın dozu azaltılır ve nadiren kesilir. İlaç hekim önerisi olmada bırakılırsa hastaların çoğunda düşen kan değeri zamanla yine yükselir ve yüksek kolesterolün damar üzerindeki zararlı etkileri devam eder. Hasta herhangi bir yakınması olmadığı için de bunu farkına varamaz. Ayrıca ister ilaç olsun, isterse yaşam şekli, kolesterolle mücadele ömür boyu süren bir savaş. Dolayısıyla yaşam şekli değişiklikleri de geçici değil, kalıcı olmalı.
'Kolesterolüm yüksek, hemen ilaca başlamalıyım'
Kolesterol tedavisi bireysel bir tedavidir. Kişideki mevcut hastalıklar, risk durumu ve kolesterol seviyesine göre tedavi farklılık gösterir. Normal bir bireyde ilaç tedavisi gerektirmeyen yüksek kolesterol düzeyi kalp hastalığı varlığında tedavi gerektirebilir. Ancak bilinen kalp damar veya diyabet hastalığı olmayan, risk seviyesi düşük kişilerde karşılaşılan kolesterol yüksekliğinde temel yaklaşım, beslenme ve spordan oluşan 2 aylık yaşam şekli değişikliği olur. Bu 2 aylık süreçte yeterli tedavi yanıtı alınamazsa ilaç tedavisi düşünülebilir. Dolayısıyla ilaç tedavisine ne zaman başlanması ve ne kadar doz alınması gerektiğine, hastanın durumuna göre karar verilir.
'Yumurta yemem yasak'
Yüksek kolesterol hastalarını hala kaygılandıran bir başka önemli konu da yumurta tüketimi. Her sabah 2-3 yumurtayla yapılan omletler elbette kolesterolü yükseltir. Buna bir de sucuk, salam ve pastırma veya margarin yağı eklendiğinde artış daha da yükselir. Ancak, gün aşırı bir adet yumurta yemek (haşlanmış) ise kolesterolün yükseltmiyor ve hastalara rahatlıkla önerilir.
LDL kolesterolü düşürmek önemli
1. Kolesterol yüksekliğinin değerlendirilmesinde birincil tedavi hedefi; kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL’dir. Kalp damar hastalığı ile ilişkisi net olarak gösterilmiş olup, ilaç tedavilerinin ana hedefi LDL’yi düşürmek olur.
2. İkincil önem arz eden ve kolesterol koruyucu kolesterol olarak adlandırılan ise HDL’dir. Düşük olması risk faktörüdür. İlaç tedavisi HDL düzeyini kısıtlı miktarda arttırırken; sigara kesilmesi ve düzenli egzersiz HDL yükseltilmesinde temel etkenleri oluşturur.
3. Üçüncül hedef de yağ seviyesi olarak adlandırılan trigliserid düzeyidir. Özellikle göbekli kişilerde değeri yüksek olur.
