Klostrofobi Neden Olur?
Çok şiddetli bir biçimde yaşanan kapalı alan korkusu anlamına gelen klostrofobi bir fobi türüdür. Fobi sözcüğünü ise mantıki dayanağı olmayan şiddetli korku olarak tanımlayabiliriz. Bu korku hissi bir nesneye ya da bir duruma karşı olabilir. Klostrofobide, bir diğer adıyla dar alan korkusunda şiddetli korku duygusu kişinin kapalı alanlarda kaldığı durumlarda ortaya çıkar. İnsan hayatında her zaman belirli sınırlar içerisinde bulunan ve yaşamın bir parçası olan korku hissinin mantıki dayanağı yoksa ve sizi günlük işlerinizi yapamaz hale getiriyorsa bir sağlık sorunu haline gelmiş demektir. Klostrofobi de tam olarak böyle bir durumdur.
Klostrofobinin kökeninde genetik yatkınlık ve yaşamsal tecrübelerin etkilerinin yattığı düşünülmektedir. Olası yaşamsal tecrübelerin arasında çocukluk döneminde bir yere kapatılmış olmak, çocukluk ya da ilerleyen yaşlarda asansörde mahsur kalma tecrübesi yaşamak ya da uçak sarsıntılı bir uçak yolculuğu yaparken korkuya kapılmak gibi şiddetli kaygılar bulunmaktadır. Çocukluk döneminde yaşanan farklı zorbalık ve baskı gibi travmaların da klostrofobi oluşmasında etkili olduğu düşünülmektedir.
En sık görülen fobilerden biri olan klostrofobi sorunu kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülür. Her yaşta ortaya çıkabilmekle beraber yaygın olarak çocuklukta ve ergenlik döneminde yaşanır. Klostrofobisi olan kişiler genellikle asansöre, uçağa binmekten korkar, kalabalık bir odada ya da herhangi bir kapalı alanda büyük bir endişeye kapılır.
Fobi tanımından hareket edecek olursak klostrofobi gibi bir fobisi olan kişilerin yüzde 75’inde bu fobiye eşlik eden bir veya birden fazla başka fobiler de bulunur.
Klostrofobi Neden Olur?
Klostrofobinin kökeninde genetik yatkınlık ve yaşamsal tecrübelerin etkilerinin yattığı düşünülmektedir. Olası yaşamsal tecrübelerin arasında çocukluk döneminde bir yere kapatılmış olmak, çocukluk ya da ilerleyen yaşlarda asansörde mahsur kalma tecrübesi yaşamak ya da uçak sarsıntılı bir uçak yolculuğu yaparken korkuya kapılmak gibi şiddetli kaygılar bulunmaktadır. Çocukluk döneminde yaşanan farklı zorbalık ve baskı gibi travmaların da klostrofobi oluşmasında etkili olduğu düşünülmektedir.
Klostrofobi Belirtileri Nelerdir?
Klostrofobi belirtileri anksiyete ve panik atakta görülen belirtilere benzemektedir:
- Çok yoğun bir korku durumu,
- Her şeyin kontrolden çıkması hissi,
- Nefes almada zorlanma ve boğulma hissi,
- Bulunulan yerden kaçma isteği,
- Ağlama ve öfke nöbeti,
- Zarar görmekten ve hatta ölmekten korkma,
- Ter basması ve titreme,
- Nabız yükselmesi, hızlı nefes alıp verme,
- Baş dönmesi ve mide bulantısı,
- Bayılma endişesi ya da bayılma,
- Sersemlik, şaşırmışlık hissi.
Kaçınmalar da Klostrofobi Belirtisi
Klostrofobisi olan insanlarda güç durumda kalacaklarını düşündükleri yerlerden uzak durma ya da tedbir alma gibi alışkanlıklar da gelişir. Mesela üst katlara çıkmaları gerektiğinde asansöre binmek yerine merdivenlerden çıkmayı tercih ederler. MR gibi kapalı bir kutuya girilmesi gereken tetkiklere gitmekten imtina ederler. Kapalı bir odada kalmak zorunda olduklarında kapıya yakın bir yerde durmaya çalışırlar. Trafiğin sıkışık olması ihtimalinin olduğu güzergaha girmez, kalabalık saatlerden kaçınırlar.
Klostrofobi teşhisi için doktorunuz size birçok soru yönlendirir. Bu soruları yönlendirmekteki amacı korkunuzun yoğunluğunu, hayatınızı ve sosyal ilişkilerinizin durumdan ne derece etkilendiğini anlamaktır. Kişinin kapalı alanlara girmekle ilgili korkuları 6 aydan fazladır varsa, korkuları nedeniyle kaçınmalar yaşıyorsa, korkularının gerçeklerle ilgisi yoksa yani aslında ortada korkmayı gerektirecek bir durum yoksa, yaşadığı korku iş ve sosyal hayatını ciddi şekilde etkiliyorsa klostrofobi yaşıyor olma ihtimali yükselir.
Klostrofobi Tedavisi
Klostrofobi tedavi ile aşılabilen bir sağlık sorunudur. Ancak klostrofobi yaşayan pek çok kişi tedavi sürecinde korkularıyla yüzleşeceğini bildiği için tedaviye kolay ikna olmaz. Bulunduğu ruh halinde korkuları o kadar gerçek ve yüksektir ki tedaviye mesafeli durarak rahatsızlığın etkilerine katlanmaya devam ederler. Bu nedenle klostrofobi sorunu yaşayanların aileleri ve yakın çevreleri tarafından tedavi konusunda teşvik edilmeleri önem taşır.
Klostrofobi tedavisinde kognitif ya da maruz bırakma yöntemleri uygulanır. Kognitif tedavi yönteminde hasta korkuları konusunda eğitilir ve bu sorunla ilgili olumsuz duygu, düşünce ve davranışları incelenip değerlendirilir. Kişinin farkındalığının artmasının ardından rahatsızlık veren sorunu üzerine gitmesi ve bu korkuya alışması ve korkmaması sağlanır. Maruz bırakma yönteminde ise korkulan fobiyi aşabilmek için aşamalı bir şekilde yüzleşme yoluna gidilir.
Klostrofobi Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Klostrofobi tedavisinin ne kadar süreceği kişinin rahatsızlığının şiddeti ile ilgilidir. Tedavi süreci genellikle 2 – 12 seans arasında tamamlanır. Seansların öncesinde ve süresince ilaç kullanımı gerekebilir. Çok ciddi vakalarda ise bir süre hastanede tedavi seçeneği seçilebilir.
