Klima Çarpması Belirtileri ve Pratik Öneriler

Klima Çarpması Nedir?

Klima çarpması, vücut ısısının klima kullanımına bağlı olarak ani ısı değişikliklerine maruz kalmasıyla ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Klimanın yanlış kullanımı, klima çarpmasının en önemli nedenidir. Klima çarpması, klimanın ortamı aşırı derecede soğutacak şekilde ayarlanması ya da uzun süreli kullanımda ortamdaki nem dengesinin bozulması sonucu ortaya çıkabilir.

Klima çarpmasının en önemli nedenlerinden biri, klimanın olması gerekenden daha soğuk derecelerde çalıştırılmasıdır. İdeal ısıya ayarlanmamış klima, ortam sıcaklığının olması gerektiğinden daha düşük olmasına ve ortamda bulunan bireylerin vücut ısı dengelerinin bozulmasına neden olur. Bu durum klima çarpması denilen durumu ortaya çıkarır.

Belli bir ortamda uzun süre klima çalıştırılması ortamdaki nem dengesini bozar. Bu da havanın kurumasına yol açarak ortamdaki bireylerde göz kuruması ve üst solunum yollarında tahriş gibi birtakım sağlık sorunlarına neden olabilir. Aynı zamanda ortamdaki nem dengesinin bozulması vücutta dehidrasyona (sıvı kaybı) da yol açabilir.

Klima çarpmasının en sık görülen nedenlerinden bir diğeri de klimanın doğrudan ortamda bulunan bireylerin üzerine doğru hava verecek şekilde ayarlanmasıdır. Bu durum anlık olarak serinlemek adına iyi bir fikir gibi görünse de uzun süre boyunca klimadan gelen havaya direkt maruz kalmak vücudun ısı dengesinin bozulmasına yol açar.

Klima bakımlarının ve filtre temizliğinin düzenli olarak yapılmaması da klima çarpmasına yol açan bir diğer önemli faktördür. Özellikle temizlenmemiş filtrelerin ortama vereceği hava kalitesi düşük olacağından bu durum çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir.

Özellikle yaz aylarında en sık görülen hastalıklardan biri olan klima çarpmasının klima kullanımından ziyade klimanın yanlış kullanımından kaynaklanan bir sağlık sorunu olduğunu unutmamak gerekir.

Klima Çarpmasının Belirtileri

Klima çarpması pek çok farklı semptomla ortaya çıkabilir ve bu semptomların şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Klima çarpması sonucu görülen bazı belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Ani ısı değişiklikleri, soğuk havanın direkt olarak yüze çarpması, klimanın ortamdaki nem seviyesini düşürmesi ya da bakımsız klimaların soğuttuğu ortamlarda uzun süre geçirmek bazı bireylerde baş ağrısını ya da baş dönmesini tetikleyebilir.
• Klimadan gelen soğuk havanın cilde direkt olarak temas etmesi kas tutulmalarına neden olabilir. Özellikle terliyken soğuk havaya direkt olarak maruz kalmak kas ağrılarının ve tutulmalarının en önemli nedenlerinden biridir. 
• Özellikle bakımı ve temizliği düzenli olarak yapılmamış klimalardan gelen kalitesiz hava, üst solunum yollarında birtakım alerjik tepkilere neden olabilir. Burun tıkanıklığı da bu nedenle ortaya çıkan semptomlardan biridir. 
• Klima, nemi düşürmek ve ortamı serinletmek için ortamdaki nemi emer. Bu durum cildin su kaybetmesine neden olup cilt ve göz kuruluğu gibi sorunlara yol açabilir. 
• Vücudun ısı dengesinin bozulması, bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak ateşin yükselmesine de yol açabilir. Yüksek ateşle birlikte titreme ve üşüme gibi bazı semptomlar da görülebilir. Ancak uzun süre düşmeyen yüksek ateş durumunda klima çarpması dışında bir durumdan şüphelenmek ve tıbbi yardım almak gerekebilir.
• Bakımsız klimalarda oluşan küf, mantar ve alerjenler bazı bireylerde nefes darlığına yol açabilir.
• Vücut ani ısı değişimlerine uyum sağlamak için normalden daha fazla enerji harcamak zorunda kalabilir. Bu durum bireyde yorgunluk ve hâlsizlik gibi semptomların ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca vücutta meydana gelen sıvı kaybı da hâlsizliğe ve yorgunluğa yol açabilir.

Klima Çarpması ve Soğuk Algınlığı Arasındaki Farklar

Soğuk algınlığı ve klima çarpması sıklıkla karıştırılabilen iki farklı rahatsızlıktır. Bunun en önemli nedeni her iki sağlık sorununun birbiriyle çok benzer semptomlara sahip olmasıdır. Hem klima çarpmasında hem soğuk algınlığında görülebilen benzer belirtilerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Ateş (Hafif ya da yüksek olabilir),
• Burun tıkanıklığı,
• Baş ağrısı,
• Hâlsizlik ve yorgunluk.

Bu ortak belirtiler kimi zaman soğuk algınlığının ve klima çarpmasının karıştırılmasına neden olur. Ancak soğuk algınlığı ve klima çarpmasını birbirinden ayıran bazı önemli noktalar da vardır. Öncelikle soğuk algınlığı, virüslerin neden olduğu ve genellikle üst solunum yollarını etkileyen bir hastalıktır. Soğuk algınlığının tamamen iyileşmesi yaklaşık 7 ila 10 gün sürer. Klima çarpmasından kaynaklı semptomlarsa daha kısa bir süre içerisinde ortadan kalkar. Hapşırma, boğaz ağrısı ve boğazda kaşıntı gibi semptomlar da soğuk algınlığının klima çarpmasından farklı belirtileri arasındadır.

Soğuk algınlığını ve klima çarpmasını karıştırmamak için semptomların dikkatli bir şekilde takip edilmesi oldukça önemlidir. Eğer bireyde 3 ila 4 gün içerisinde düzelmeyen semptomlar varsa bu durumda soğuk algınlığı ya da gripten şüphelenmek mümkündür. Özellikle 3 günden uzun süren 38,5 dereceden yüksek ateş, hırıltılı nefes, şiddetli boğaz ağrısı, hapşırma ve öksürük gibi semptomlar görülüyorsa bu durum soğuk algınlığı olarak değerlendirilebilir.

Klima Çarpmasına Karşı Alınabilecek Önlemler

Klima çarpması, yaz aylarında sağlık sorunlarına ve bireylerin günlük hayatlarını olumsuz etkileyebilecek bazı semptomlara neden olsa da önlenebilir bir durumdur. Bu durum genellikle klimanın yanlış kullanımından kaynaklı olduğundan klima çarpmasına karşı alınabilecek önlemler arasında doğru klima kullanımı önemli bir yer tutar.

Klima çarpmasına karşı alınabilecek bazı önlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Klimanın Doğru Kullanımı: Klimayı sürekli çalıştırmak yerine belli aralıklarla çalıştırarak ortam ısısını ideal seviyede tutmak, klima çarpmasını önlemek için uygulanabilecek ilk yöntemdir. Klimayı ideal sıcaklıkta yaklaşık 1-2 saat kadar çalıştırıp ardından durdurmak bu anlamda etkili olabilir. Klimayı kapattıktan sonra da bulunulan ortamın camları açılmalı ve odaya temiz hava girmesi sağlanmalıdır. Aynı zamanda klimadan gelen havanın doğrudan ortamdaki bireylerin üzerine gelmesini önlemek de oldukça önemlidir. 
• Ani Sıcaklık Değişimlerinden Kaçınma: Yaz aylarında dışarıda uzun süre vakit geçirdikten sonra klimalı bir ortama girildiğinde vücutta ani sıcaklık değişiklikleri meydana gelebilir. Bu ani değişimler ciddi sağlık sorunlarına da yol açabilir. Sıcak bir ortamdan dönüldüğünde direkt olarak klima önünde oturarak serinlemeye çalışmak da oldukça tehlikeli bir durumdur. Bu nedenle özellikle dışarıda uzun süre vakit geçirdikten sonra alışveriş merkezi, restoran ya da kafe gibi klimalı ortamlara girildiğinde klimadan mümkün olduğunca uzak bir yere oturmak gerekir. Böylece klima çarpmasına bağlı olarak gelişen semptomları önleyebilmek mümkündür.
• Klima Bakımı ve Temizliği: Ev ve iş yeri gibi ortamlarda kullanılan klimaların periyodik bakımlarının yapılması klima çarpmasını önlemek için en etkili yöntemlerden biridir. Temizliği ve bakımı yapılmamış klimaların filtrelerinde ve iç ünite kanallarında küf, mantar ve alerjenler birikebilir. Bu maddeler de klimanın çalıştırılmasıyla birlikte havaya karışır. Bu durum solunum yollarını olumsuz yönde etkileyebilir ve bazı bireylerde birtakım alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Özellikle de astım ve KOAH gibi hastalıklara ya da alerjiye yatkın bir bünyeye sahip olan bireylerde ciddi sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle klimanın ortama verdiği hava kalitesinin yükselmesini sağlamak için klima filtrelerinin düzenli olarak temizlenmesi gerekir.

Klima Ayarı Nasıl Olmalıdır?

Bazı bireyler yaz aylarının bunaltıcı sıcaklıklarında bulundukları ortamı daha fazla soğutmak için klimayı 18 ila 19 derecede çalıştırabiliyorlar. Ancak bu durum oldukça yanlıştır ve yaşanan klima çarpmalarının en önemli nedenlerinden biridir. Aynı zamanda klimayı bu kadar düşük derecelere ayarlamak klimanın kapasitesinin üzerinde bir soğutma sağlamayacağı gibi yüksek enerji tüketimine de neden olur.

İnsan vücudu için ideal ortam ısısı 21 ila 26 derecedir. Bu nedenle klimanın en düşük 21 dereceye ayarlanarak çalıştırılması gerekir. Geceleri sıcak bir ortamda uyumaya çalışmak vücudun uyku için uygun sıcaklığa ulaşamamasına ve bunun sonucunda uykusuzluğa yol açabilir. Bu nedenle klimayı, geceleri 22 dereceye ayarlamak ideal olabilir.

Bunların yanı sıra klimanın sürekli çalıştırılması yerine 2 saat süreyle çalıştırılıp daha sonra kapatılması ortamdaki nem dengesinin korunmasını da sağlar. Aynı zamanda ortamdaki nem dengesini korumak için hava nemlendirici cihazlardan da yardım alınabilir. Klimanın kapatıldığı zamanlarda ortamdaki hava sirkülasyonunun sağlanması için belli aralıklarla camların açılarak ortamın havalandırılması da gereklidir.

İş Yerinde ve Evde Klima Kullanımı

Özellikle iş yeri ve ev gibi ortamlar klimanın en sık kullanıldığı alanlardır. Ancak bu ortamlarda klima kullanırken bazı noktalara dikkat etmek faydalı olabilir. Öncelikle kullanılan klimanın verimlilik ve enerji tasarrufu açısından mekânın büyüklüğüne uygun olması gerekir. Aksi takdirde hem enerji tüketimi artar hem yeterli bir soğutma sağlanamaz. Bu durum ortamdaki bireylerin konforunu da etkiler.

Klimanın ideal ısıda çalıştırılması ve konumu da bir diğer önemli noktadır. Yazın klima kullanırken klimanın havayı yukarıya doğru verecek şekilde ayarlanması ortamın daha etkili bir biçimde soğutulmasına yardımcı olur. Evde ya da iş yerinde güneş ışınlarının doğrudan ortama girmesini engellemek için perde ve jaluzi kullanmak da ortamın aşırı ısınmasını önlemeye yardımcı olur.

İş yerinde klima kullanımında karşılaşılan en büyük sorunlardan biri ortamın yeterince havalandırılamamasıdır. Bu durum özellikle cam açmanın mümkün veya yeterli olmadığı plaza gibi ortamlarda daha yaygındır. Klima kullanımının ortam ısısını düşürmesi sıcak yaz günlerinde kurtarıcı olsa da temiz havanın mutlaka içeri girmesi gerekir. Bu nedenle cam açmanın mümkün olduğu klimalı odaların belli aralıklarla havalandırılmaları önem taşır. Ancak böyle bir imkân yoksa seçilen klimanın hava temizleme ve nem dengeleme fonksiyonunun bulunması, klima bakımlarının da düzenli olarak yapılması önemlidir. 

Klima Çarpması Tedavisi

Klima çarpması tedavisi için uygulanan özel bir yöntem bulunmaz. Ancak bazı yöntemler, klima çarpmasının yol açtığı semptomların iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Klima çarpması için evde uygulanabilecek bazı tedavi yöntemlerini şu şekilde detaylandırabiliriz:

• Öncelikle klima çarpmasından etkilenen bireyin ideal neme ve sıcaklığa sahip serin bir ortamda dinlenmesi önerilir. Klima kullanımına ara verilmesi de bu noktada oldukça önemlidir. Ortama temiz hava girişinin sağlanması için ortamın belli aralıklarla havalandırılması da gerekir.
• Eğer klima çarpması dehidrasyona neden olduysa bireyin bol su içerek yeterli sıvı alımını sağlaması gerekir. Kas ağrısı ve kas tutulması gibi semptomlardaysa ılık bir duş almak bu şikâyetlerin azaltılmasına yardımcı olabilir. Aynı zamanda ılık bir duş, klima çarpmasına bağlı görülen ateşin düşürülmesinde de etkili bir yoldur.
• Klima çarpması semptomlarını hafifletmek için hekim tarafından önerildiği takdirde bazı ilaçlar kullanılabilir. Özellikle baş ağrısı ve yüksek ateş gibi semptomların iyileştirilmesi için hekim tarafından önerilen ağrı kesiciler ya da ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir.
• Klima çarpması durumunda nadiren de olsa tıbbi yardım almak gerekebilir. Özellikle şiddetli dehidrasyon durumunda sıvı takviyesi için mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. Aynı zamanda semptomların 3 günden uzun sürmesi ve giderek şiddetlenmesi durumunda da vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak gerekir.

Bitkisel ve Doğal Tedavi Yöntemleri

Klima çarpmasının tedavisinde beslenmeye dikkat etmek de oldukça önemlidir. Bağışıklık sistemini destekleyecek sağlıklı gıdaların yer aldığı bir beslenme programı oluşturmak klima çarpmasının yol açtığı yorgunluk ve hâlsizlik gibi semptomlarının iyileştirilmesine yardımcı olur. Bazı durumlarda vitamin takviyeleri almak da gerekebilir. Mide bulantısı ve kusma gibi semptomların görüldüğü bireylerse yeşil çay ya da farklı bitki çayları tüketerek hem bulantının hafiflemesine hem sıvı kaybının iyileştirilmesine destek olabilirler. Tüm bunlara ek olarak su açısından zengin besinler tüketmek de sıvı kaybının giderilmesine yardımcı olur.

Klima çarpmasından kaynaklı kas tutulmalarındaysa tutulan bölgeye topikal kremler sürülebilir. Ayrıca masaj yaptırmak da vücudun rahatlamasına ve ağrıların hafiflemesine yardımcı olabilir.

Klima Çarpmasından Korunmak İçin Pratik Öneriler

Klima çarpmasından korunmak için klima kullanmamak net bir çözüm değildir. Bunun yerine klimayı doğru şekilde kullanmak ve bazı kişisel önlemler almak daha etkilidir.

Bu durumu önlemek için hava koşullarına uygun bir şekilde giyinmek önemlidir. Yaz aylarında mümkün olduğunca ince ve cildin nefes almasını sağlayan kumaşlardan yapılmış kıyafetleri tercih etmek gerekir. Aynı zamanda vücudu örten, güneş ışınlarına karşı koruyan giysiler tercih etmek de vücudun serin kalmasına ve ani ısı değişikliğinden etkilenmemesine yardımcı olur.

Yeterli su tüketimi, klima çarpmasına karşı alınabilecek en etkili önlemlerden biridir. Klimanın ortamdaki nem dengesini bozması nedeniyle ortaya çıkan sıvı kaybı, yeterli su tüketimiyle önlenebilir. Aynı zamanda bağışıklık sistemini destekleyecek şekilde sağlıklı ve dengeli beslenmek de klima çarpmasından korunmak için alınabilecek önlemler arasında yer alır.

Klima Çarpmasının Çocuklar ve Yaşlılar Üzerindeki Etkileri

Klima çarpması her yaştan ve cinsiyetten bireyi etkileyebilir. Ancak bu durum, bazı yaş gruplarında daha ciddi sağlık sorunlarını da tetikleyebilir. Örneğin çocuklar ve yaşlılar klima çarpmasından çok daha kolay etkilenebilirler. Bu yaş gruplarında görülen klima çarpması semptomları yetişkinlerde görülen belirtilerle benzerdir. Ancak bu durum çocuklarda ve yaşlılarda çok daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Bakımı düzgün yapılmamış klimalar; akut farenjit, nezle ya da akut tonsilit gibi üst solunum yolu hastalıklarına neden olabilir. Çocukların ve yaşlıların bağışıklık sistemleri daha hassas olduğundan bu noktada dikkatli olunması gerekir.

Özellikle kalp, böbrek, akciğer, tansiyon ve diyabet gibi kronik hastalıklara sahip olan yaşlılar da klima çarpmasından olumsuz yönde etkilenebilir. Bu tür hastalıklara sahip olan bireylerin klima çarpmasından etkilenmesi kronik hastalıklarının kötüleşmesine de yol açabilir.

Özellikle yaşlıların ve çocukların mümkün olduğunca klimalı ortamlarda uzun süre bulunmamaları, yaz aylarında uygun kıyafetler tercih etmeleri ve bulundukları ortamların havalanması için belli aralıklarla cam açmaları faydalı olabilir. Klimalı ortamlarda bulunması gereken çocukların ve yaşlıların da mümkün olduğunca klimadan uzak yerlerde oturmaları ve klimadan gelen soğuk havaya doğrudan maruz kalmamaları gerekir. Yaşlılar için ideal ortam sıcaklığı yetişkinlerden farklı olarak 24 ila 27 derecedir. Bu nedenle yaşlıların bulunduğu ortamlarda klimanın ideal dereceye ayarlanması da büyük önem taşır.

Klima Kullanımı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Klima çarpması ne kadar sürede geçer?

Klima çarpmasının neden olduğu semptomların ne zaman geçeceğine dair kesin bir süre belirtmek mümkün değildir. Bu süre bireyin yaşına, genel sağlık durumuna ve bağışıklık sisteminin ne kadar güçlü olduğuna göre değişiklik gösterebilir. Ancak normal şartlarda klima çarpması belirtileri ortalama 3 gün içerisinde düzelir. Klima çarpması belirtilerinin 3 gün içerisinde iyileşme göstermemesi veya kötüleşmesi durumunda farklı bir sağlık sorunu gündeme gelebilir. Bu durumda vakit kaybetmeden bir doktora görünmek ve tıbbi yardım almak gerekir.

Klimayı kapatmak klima çarpması riskini azaltır mı?

Klimayı sürekli kapalı tutmak klima çarpması riskini tamamen ortadan kaldırır. Ancak bu durum özellikle yüksek sıcaklıkların görüldüğü yaz günlerinde pek mümkün olmayabilir. Klimayı kapatmak yerine ideal ısıda ve düşük fan ayarında çalıştırmak, ortamın nem dengesini korumak ve klimadan gelen soğuk havaya direkt olarak maruz kalmamak klima çarpması riskini azaltmak için uygulanabilecek en etkili çözüm yolları arasındadır.

Klima çarpması ve klima hastalığı aynı mıdır?

Klima çarpması ve klima hastalığı aynı durumu ifade etmez. Klima çarpması genellikle vücudun ısı dengesinin bozulmasından ya da klimanın ortamdaki nem dengesini bozmasından kaynaklanan bir durumdur. Belirtileri genellikle soğuk algınlığıyla benzerdir ve ortalama 3 gün içerisinde düzelir. Klima hastalığıysa lejyoner hastalığı olarak da bilinen ve legionella pneumophila bakterisinin neden olduğu ciddi bir akciğer enfeksiyonudur. Genellikle klima hastalığı olarak anılmasının nedeniyse bakterilerin klimalardan ve havalandırma sistemlerinden solunum yoluyla bulaşmasıdır.