İnsanlar havaların soğumasıyla birlikte iç mekânlarda daha fazla vakit geçirmeye ve daha az spor yapmaya başlayabilirler. Bu noktada kış sporları soğuk havalarda azalan hareket sıklığını artırmak için etkili bir yöntem olabilir. Vücudu farklı şekillerde çalıştıran pek çok spor kardiyovasküler sağlıktan ruh sağlığına kadar farklı açılardan olumlu etki sağlayabilir.
Kış sporları genellikle buz veya kar üzerinde yapılan, bazıları rekabetçi olan spor türleridir. Kış mevsiminin kendine has hava koşullarının doğada açtığı özel alanlardan yararlanan bu sporlar heyecan verici bir deneyim yaşatabilir. Profesyonel olarak da yapılabilen kış sporları ilk olarak 1924'te düzenlenen Kış Olimpiyat Oyunları’nda sergilenmiştir.
Popüler Kış Sporları ve Farklılıkları
Dünya genelinde birçok insanın ilgi gösterdiği bazı popüler kış sporları bulunur. Soğuk hava şartlarını değerlendirmek için tasarlanan bu sporlar hem eğlenceli hem fiziksel kondisyonu artıran aktiviteler arasında yer alır. En popüler kış sporlarını karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
Buz Pateni
Akrobatik hareketler, dönüş, zıplama ve artistik figürler içeren bir spordur.
Türüne göre değişmekle beraber estetik ve teknik ön plandadır.
Artistik buz pateni ve buz hokeyi gibi farklı türleri vardır.
Özel kıyafetlerle ve buzda kaymayı mümkün kılan patenlerle yapılır.
Snowboard
Serbest hareketler ve gösteri stilleri karın üzerindeki parkurlarda yapılır.
Türüne göre teknik ve/veya artistik sunum ön plandadır.
Freestyle, Freeride ve Speed gibi farklı türleri bulunur.
Board, snowboard botu, kar gözlüğü ve mont gibi malzemeler gerekir.
Kayak
Doğal olarak oluşan karın üzerinde kayarak yapılan rekreatif ve sportif bir aktivite türüdür.
Teknik ve hız ön plandadır.
Alpin, Kros, Atlama ve Nordik gibi farklı türleri bulunur.
Kayak tahtası, kayak batonu, kayak botu, kar maskesi ve gözlüğü gibi malzemelerle yapılır.
Kızak
Buz pistinde küçük bir kızakla, yatay pozisyonda hızlı şekilde ilerlenen bir spor türüdür.
Teknik ve hız ön plandadır.
Bir veya iki sporcunun aynı kızakta olduğu tekli ve çiftli türleri vardır.
Kızak, kask, eldiven, aerodinamik bir tulum, çivili ayakkabılar gibi malzemelerden oluşan belirli bir ekipmanla oynanır.
Kış Sporlarının Fizyolojik Faydaları
Fiziksel aktivite düzeyi mevsimsel değişimlerden etkilenebilir ve yılın zamanına bağlı olarak farklılık gösterebilir. İnsanlar soğuk mevsimlere kıyasla sıcak mevsimlerde daha fazla hareket etme eğilimindedirler. Soğuk hava sporları insanların hareketinin azaldığı dönemlerde onların eski fiziksel aktivite düzeylerini geri kazanmaları için iyi bir fırsattır.
Dayanıklılığı Artırma ve Kas Güçlenmesi
Günlük fiziksel aktivite düzeyi azaldığında bireylerin motor yeterlilikleri ve solunum dayanıklılıkları olumsuz etkilenir. Bu durum uzun vadede yaşam kalitesinin bozulmasına yol açabilir. Kış sporları insanların hareketinin azaldığı kış aylarında aktif kalmayı sağlayarak bireyin sağlıklı olmasına destek sağlar. Düzenli olarak kış sporları yapmak kas dayanıklılığı ve gücü üzerinde olumlu etki göstererek bireyin kondisyonunu da artırabilir.
Kalp Sağlığı Üzerindeki Olumlu Etkiler
Hareketsiz yaşam tarzı kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyerek kardiyovasküler hastalıklar riskini artırabilir. Ancak düzenli fiziksel aktivite ve uygun egzersiz kalp damar sağlığını olumlu etkileyebilir. Kış aylarında fiziksel aktivitenin azalmasıyla kalp ve damar hastalıklarındaki artışın arasında bir doğru orantı vardır. Bu mevsimsel egzersiz açığını kapatmak ve kardiyovasküler sağlığa katkıda bulunmak için kış sporları yapılabilir.
Bazı araştırmalar kış aylarında kayak gibi sporların damar sertliği gibi kalp hastalığı riskini artıran durumlara karşı etkili olduğunu göstermektedir. Bu araştırmalara göre egzersiz yoğunluğu ne kadar yüksekse damar sertliğindeki iyileşme düzeyi de o kadar artar. Dolayısıyla kışın kalp sağlığını desteklemek amacıyla kış sporları yapılabilir.
Kış Sporlarının Zihinsel Sağlık Üzerindeki Etkileri
Zihinsel sağlık üzerindeki olumlu etkiler de kış sporlarının faydaları arasındadır. Soğuk havalarda aktif olmak bireyi rahatlatabilir ve bireyin ruh hâlini iyileştirebilir.
Stres Azaltma ve Mutluluk Hormonları Salgılama
Kış sporları hem fiziksel sağlığı desteklemek hem stresle başa çıkmak ve mutluluğu artırmak için etkili bir yöntemdir. Kış aylarında yapılan bu egzersizler mental sağlığı etkileyen hormonları düzenleyerek olumlu etki gösterir. Egzersiz yapan bireylerde rahatlama ve iyi hissetme duygusunu artıran nörotransmitterlerin arasında yer alan endorfin salınımı artabilir.
Spor yapmak stres anında verilen savaş ya da kaç tepkisi nedeniyle ortaya çıkan kortizol ve adrenalin gibi hormonların azaltılmasına da yardımcı olabilir. Bireyin gergin ve tetikte hissetmesine yol açan bu hormonlar azaldığında doğal olarak gevşeme ve rahatlama gerçekleşebilir.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirme
Egzersiz aynı zamanda bağışıklık sistemini güçlendirerek kış mevsimi boyunca hastalıklara yakalanma riskini de azaltabilir. Egzersizin bağışıklık sistemi üzerindeki olası faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Fiziksel aktivite esnasında artan solunum ihtiyacı sayesinde bakterilerin akciğerlerden ve hava yollarından atılması sağlanabilir. Bu sayede söz konusu patojenlerin soğuk algınlığı veya grip gibi hastalıklara neden olması da engellenebilir.
Egzersiz esnasında vücudun savunma hücreleri olan antikorlar ve beyaz kan hücreleri değişikliğe uğrayabilir. Bu antikorlar veya beyaz kan hücreleri vücutta daha hızlı dolaşmaya başlayarak hastalığa neden olabilecek etkenleri erkenden tespit edip etkisiz hâle getirebilir.
Evde veya ofiste egzersiz esnasında ve sonrasında vücut sıcaklığı kısa bir süre artabilir. Bu artış bakterilerin çoğalmasını önleyebilir ve vücudun enfeksiyonla daha iyi savaşmasına yardımcı olabilir.
Fiziksel olarak aktif olmak stres hormonlarının daha az salgılanmasını sağlayabilir. Stres hormonları azaldığında hastalanma riski de azalabilir.
Kışın Spor Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Soğuk havanın insan sağlığına yönelik risklerini azaltmak için alınabilecek birtakım önlemler bulunur. Bu önlemleri şu şekilde detaylandırabiliriz:
Kat Kat Giyinme ve Vücut Isısını Koruma
Kış aylarında dışarıda açık hava egzersizi yaparken bireyin vücut ısısı düşebilir ve bu da hastalığa yakalanma riskini artırabilir. Kışın spor esnasında vücut sıcaklığını korumak için kat kat giyinmek faydalı olabilir. Özellikle kayak gibi açık havada yapılan kış sporlarında, eldivenden özel kayak kıyafetlerine kadar en ince detayların bile düşünülmesi önemlidir. Bu sayede birey vücuduna giren soğuk hava miktarını azaltabilir ve kat kat giyilen kıyafetlerle içerideki sıcak havayı koruyabilir.
Sıvı Tüketimi ve Enerji Dengesi
Açık veya kapalı alanlarda yapılan kış sporları yazın yapılan egzersizlerde de olduğu gibi su ve enerji kaybına yol açabilir. Bu kaybın vücudu kötü etkilememesi ve spor performansını düşürmemesi için yeterli düzeyde sıvı almak ve egzersizden önce dengeli beslenmek büyük önem taşır.
Soğuk Havalarda Spor Yapmanın Riskleri
Hava sıcaklıkları kış aylarında bireyin sağlığını olumsuz etkileyecek kadar düşebilir. Bu nedenle bazı ısınma yöntemlerinden faydalanılabilir ve spor esnasında uygun kıyafetler tercih edilebilir.
Donmaya ve Hipotermiye Karşı Önlemler
Dışarıda uzun süre vakit geçirmek hipotermi olarak adlandırılan vücut sıcaklığının 35.0°C’nin altına düştüğü tehlikeli bir duruma yol açabilir. Hipotermi soğuğa uzun süre maruz kalma durumunda vücudun ısınmak için depolanmış enerjisinin hepsini kullandığı noktada başlar. Acil tıbbi müdahale gerektiren hipotermi tedavi edilmediği takdirde bireyin hayatını tehdit edebilir.
Kalp Hastaları İçin Uyarılar
Soğuk havada kan damarları büzüşerek daralır. Bu durum kan basıncının yükselmesine neden olmanın yanı sıra kalp krizi ve felç riskini de artırabilir. Kalp hastalığından muzdarip bireyler kışın koroner arterlerin daralmasından ötürü anjina olarak da adlandırılan göğüs ağrısını daha sık yaşayabilirler. Ayrıca kalp soğuk havada vücut sıcaklığını korumak için daha çok çalışmak zorunda kalabilir.
Bu risklere karşı korunmak için bazı önlemler alınabilir. Özellikle kalp hastalarının dikkat etmeleri ve uygulamaları gereken önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Hava koşullarına uygun giyinmek vücut sıcaklığının korunmasına yardımcı olur. Özellikle şapka, eldiven ve kalın çoraplar tercih edilebilir.
Soğukta dışarıda vakit geçirirken ısınmak için mümkün olduğunda sık içeri girmek etkili olabilir.
Alkol alan insanlar vücutlarını olduğundan daha sıcak hissederler, bu da farkında olmadan soğukta çok fazla vakit geçirmelerine yol açabilir. Bu nedenle alkolü azaltmak veya alkolden kaçınmak gerekir.
Kar küreleme ya da karda uzun süre yürüme gibi eylemleri azaltmak veya bunlardan tamamen kaçınmak gerekebilir.
Elleri sık sık yıkamak kalp krizi riskini artırabilen solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyabilir.
Kalp rahatsızlığı olan bireyler herhangi bir belirti durumunda hiç vakit kaybetmeden doktora başvurmalıdırlar.
Yayınlanma Tarihi:20 Kasım 2024 Çarşamba
Güncellenme Tarihi:21 Kasım 2024 Perşembe
*Bu içeriğin
geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler
kişi ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm
işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun
tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Her türlü soru, görüş ve önerileriniz için aşağıdaki formdan bizimle iletişime geçebilirsiniz. Talebiniz doğrultusunda Çağrı Merkezi yetkililerimiz size en kısa sürede dönüş yapacaklardır.
