Kırmızı Ben Nedir?
Cilt kanseri milyonlarca insanı etkileyen ve çok sayıda kişinin can kaybına neden olan önemli bir rahatsızlık. Fakat erken aşamada olan cilt kanseri, cerrahi işlem ve sonrasında izlem ve takip yöntemleriyle başarıyla tedavi edilebilir. Bu nedenle vücudun herhangi bir yerinde bir aydan uzun süre geçmeyen yara, kabuklanma, kabartı olması, yeni ve diğerlerine benzemeyen benlerin fark edilmesi, var olan bir bende boyut, renk ve yapı değişikliği olması bir sinyal olarak değerlendirilmelidir ve zaman kaybetmeden bir dermatoloji uzmanına başvurulması gereklidir. Ayrıca Amerikan Kanser Cemiyeti cilt kanserleri için 20-40 yaş arasında 3 yılda bir, 40 yaş ve üzerinde ise her yıl dermatolojik muayeneye gidilmesini önerir.
Benlerinizi Takip Edin
Deri üzerinde ve benlerde değişiklik olup olmadığını takip etmek, malign melanom adı verilen tehlikeli bir cilt kanseri türünün erken tanı şansını yüksek oranda artırır. Ben takibi için ABCDE kuralı adı verilen bir metot uygulanır. Bu metoda göre; benin bir yarısının renk ve şekil olarak diğer yarısına benzeyip benzemediği A (Asymmetry), benin sınırlarının girintili çıkıntılı olup olmadığı B (Border), bende kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlasının bir arada bulunması ya da alacalı bir görünümün varlığı C (Color), ben çapının 6 mm’den büyük olup olmadığı D (Diameter), boyut şekil ve renk değişikliği oluşup oluşmadığı E (Evolving) değerlendirilerek benlerin takibi yapılabilir. Normal şartlar altında, vücudunda çok sayıda beni olanların ayda bir kez ayna karşısında benlerini kontrol etmelerinin ve yıllık olarak dermatolojik muayeden geçmelerinin son derece önemli olduğu vurgulanır.
Kırmızı Ben Neden Çıkar?
Genellikle 30 yaş ve üzerinde çıkan kırmızı benler ya da diğer adıyla kiraz anjiyomları, içinde küçük kan damarlarının toplanması nedeniyle parlak kırmızı görünüme sahiptir. Kanama, boyut ve şekil değişikliği olmadığı sürece endişe edilmemesi gereken kırmızı benler, küçük, daire veya oval şeklindedir. Bazı anjiyomlar, cilt yüzeyinde kabartı oluşturmazken bazıları pütürlü olup hafif kabartılar olarak belirirler. Çoğunlukla gövde, kollar ve bacaklarda çıkarlar. Kiraz anjiyomları kesilir, çizilir ya da kaşınırsa kanamalar meydana gelebilir. Kırmızı benlerin kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörler etkili olabilir. Ayrıca hamilelik, kimyasala maruz kalma, bazı tıbbi durumlar ve coğrafi şartlar da kırmızı benlerin oluşmasına neden olabilir. Yaş ile bağlantılı olduğu bilinir. Genellikle 30 yaşında başlar ve daha sonraki yıllarda arttığı ve boyutlarında farklılaşma olduğu düşünülür. 75 yaşından üzerindeki kişilerin yüzde 75’inden fazlasında kırmızı ben olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. Genellikle tedavi gerektirmeyen kırmızı benler, yaralanmaya çok açık yerdelerse alınabilir. Elektrokoterizasyon, lazer, kriyocerrahi ve cerrahi eksizyon ile kırmızı benler tedavi edilebilir. Her bende olduğu gibi kırmızı benler için de renk, şekil ve boyut değişiklikleri gözlenmesi durumunda doktora başvurulmalıdır.
Tehlikeli Benler
Hemen hepimizde irili ufaklı oluşan benlerin çoğu zararsız olsa da, bazıları erken müdahale edilmediğinde yaşamı tehdit eden cilt kanserine dönüşebilir. Dünyada görülme sıklığı en hızlı artan kanser türlerinden biri olan malign melanom lezyonlarının yüzde 70’i cilt üzerinde gelişirken yüzde 30’u da bir ben üzerinde oluşur. Bu kanser türü hızla bölgesel lenf düğümlerine, ardından tüm vücuda yayılır ve bu evrede tedavi şansı önemli ölçüde azalır. Malign melanom erken evrede tanı konulduğunda etkin bir şekilde tedavi edilebildiğinden, vücudunda çok sayıda beni olan kişilerin yıllık olarak dermatolojik muayeden geçmeleri son derece önemlidir.
Benlerin yapısı asimetrikse, çevresinde düzensizlik varsa, açık veya koyu kahve, siyah, mavi, beyaz ve kırmızı gibi farklı renkler bulunuyorsa, çapı 6 mm’den büyükse, yüzeyinde, boyutunda ve şeklinde değişiklik oluşmuşsa, üzerinde kanama veya kaşıntı başlamışsa, özellikle avuç içi ve ayak tabanında ve tırnak kenarında ya da tırnakta kahverengi renk değişikliği varsa bunlar malign melonomun işareti olabilir. Bu durumda zaman kaybetmeden mutlaka bir dermatoloji uzmanına başvurmak yaşamsal önem taşır.
Ben Analizi Nasıl Yapılır?
Derinin mikroskopla incelenmesi yöntemi olarak da tanımlanabilen "dermatoskopi", benleri bilgisayar yardımıyla analiz eder. Video dermatoskop ise hastanın görüntüsünü ekrana aktararak benleri tek tek inceleme olanağı sunar. Bu yöntemle vücuttaki ben haritası oluşturulur. Her bir ben için dermatoskopik görüntü alınır ve kaydedilir. Bir sonraki kontrolde elde edilecek görüntüyle karşılaştırma şansı sağlanır. Dijital dermatoskop, bende izlenen şüpheli değişiklikleri matematiksel olarak hesaplayarak "malign melanom" riskini gösteren bir indeks de oluşturur. Bu indeks tanıda ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır. Böylece benlerin iyi veya kötü huylu olup olmadıkları, süreç içinde nasıl bir değişim gösterdikleri tespit edilir.
Et Benlerinizle Uğraşmayın
Birçok kişi et benlerinden kurtulmak için iple bağlayarak beninin düşmesini bekler. Yaygın olarak yapılan bu hata kanser riski yaratabilir. Ancak bu, kimi zaman cilt enfeksiyonlarına neden olabilecek bir davranıştır.
Fibrom denilen iyi huylu yapılar toplumda sık görülür. Bu yapılar kişisel cilt yatkınlığı, hormonal etkenler, kilo alıp vermeler, yaka, kolye ve fular gibi aksesuarların sürtünmesiyle ortaya çıkabilir. Bir kısım ben (nevüs) denilen cilt lezyonları ile bu oluşumları karıştırmamak gerekir. İyi huylu yapıları eskiden iple bağlayarak dokunun dolaşımını bozup, kurutarak o bölgeden düşmesi sağlanırmış. Bu, yapıların enfekte olmasına, benlerin kızarıp şişmesi ve beklenen düşmenin gerçekleşmemesi durumunda daha geniş cilt enfeksiyonlarının meydana gelmesine sebep olabilir. Sağlık kontrolünden geçmeden bilinçsizce uygulanan bu yöntemdense, bir dermatoloji uzmanına danışarak önerilerine uygun hareket etmek en doğrusu olacaktır.
Ben Aldırma Kansere Neden Olur mu?
Uzmanlara göre, benlere cerrahi müdahale yapılmasının, bölgedeki yapıyı kötü huylu şekle dönüştürebileceği veya yayılabileceği inanışı yanlıştır. Bende herhangi bir değişiklik fark edilmesi halinde yapılacak olan işlem, benin tamamının ameliyatla çıkarılması ve patolojik incelemeye gönderilmesi esasına dayanır. Benlerin çıkarılması işlemi lokal anestezi altında yapılan kolay bir işlemdir, günlük hayatı etkilemez. Patoloji sonucu değerlendirilen hastalarda eğer melanom teşhis edilmişse ek bir cerrahi müdahale gerekebilir. Tümörün yayılımı açısından laboratuvar tetkikleri ve görüntüleme yöntemleri yapılarak gereken tedaviler planlanır.
