Kemik iliği kanserleri ve bazı kan hastalıkları
Kök hücre ve kemik iliği nakli; kan ve lenf sisteminde değişikliklere neden olan kanser ve çeşitli hastalıkların tedavisi amacıyla uygulananır. Myelodisplastik sendrom, multiple myeloma, kronik myelositik lösemi, kronik lenfositik lösemi gibi bazı hastalıkların tedavisi ilik nakli ile mümkün olabilir. İşte bu kan hastalıkları, belirtileri ve tedavileri…
1. Myelodisplastik sendrom
Kemik iliğinin yeni kan hücreleri üretme süresinin anormalleşmesi sonucunda, kemik iliğinde bulunan hücrelerin olgun hale gelmesi güçleşir. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu hastalık lökosit azlığı ve trombosit azlığına yol açarak kansızlık meydana getirir. Hastalık lösemiye dönüşebilir.
Myelodisplastik sendromu belirtileri
- Halsizlik
- Gece terlemesi
- Kilo kaybı
- Ciltte morarmalar
- Enfeksiyonlara bağlı ateş
Myelodisplastik sendromu tanısı nasıl konur?
- Kan sayımı
- Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
- Genetik testler
Myelodisplastik sendromu tedavisi
- Eritrosit süspansiyonu
- İlaç tedavisi
- Kemik iliği (kök hücre) nakli
2. Multiple myeloma
Bağışıklık sistemini oluşturan plazma hücrelerinin kontrolsüz ve aşırı çoğalmasıyla oluşan kanser türüdür. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu hastalık, kemiklerin zayıflaması ve kırılmasına, vücudun bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve böbrek yetmezliğine neden olur.
Multiple myeloma belirtileri
- Halsizlik
- Bel ağrısı ve kemik ağrıları
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Böbrek yetmezliğine bağlı semptomlar
- Ateş
Multiple myeloma tanısı nasıl konur?
- Hematolojik ve biyokimyasal testler
- Protein elektroforezi
- İmmünfiksasyon elektroforezi (serum ve idrar)
- İdrar tetkiki
- Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
- Kemik taraması (direkt grafilerle)
- Gerekirse magnetik rezonans (MR) görüntüleme
Multiple myeloma tedavisi
- Kemoterapi
- Radyoterapi
- Kemik iliği (kök hücre) nakli
3. Kronik myelositik lösemi
Bağışıklık sistemini oluşturan lökositlerin, kanda normalden fazla olgunlaşmış hücre bulundurmasıdır. Genetik faktörlerin etkili olduğu (philadelphia kromozomu) bu kanser türünde, beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve kan pulcuklarından sayıca fazlalaşır.
Kronik myelositik belirtileri
Kronik myelositik tanısı nasıl konur?
- Kan sayımı
- Periferik yayma
- Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
- Genetik testler
Kronik myelositik tedavisi
- İlaç tedavisi
- Dirençli vakalarda kemik iliği (kök hücre) nakli
4. Kronik lenfositik lösemi
Bağışıklık sisteminde yer alan lenfositlerin yapısının bozularak, vücutta çok sayıda birikmesiyle oluşan kanser türüdür. Yapısı bozulmuş lenfositler bağışıklık sistemine yardımcı olamamakla beraber aynı zamanda kırmızı kan hücreleri ve kan pulcuklarının üretiminin de engellenmesine yol açar.
Kronik lenfositik belirtileri
- Halsizlik
- Kilo kaybı
- Ateş
- Karaciğer ve dalakta büyüme
- Boyunda, koltukaltında ve kasıklarda ele gelen şişlikler
- Çabuk yorulma
Kronik lenfositik tanısı nasıl konur?
- Kan sayımı
- Periferik yayma
- Akış sitometrisi
- Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
- Genetik testler
Kronik lenfosittik tedavisi
- Kemoterapi ve immünoterapi
- Radyoterapi
- Gerekirse kemik iliği (kök hücre) nakli
5. Hemoglabinopatiler
Kandaki hemoglobini oluşturan globin zincirlerinin bozulmasıyla oluşan genetik kaynaklı hastalıklardır. Bu hastalıklar şöyle sıralanabilir:
6. Talasemi (Akdeniz anemisi)
Genellikle Akdeniz bölgesinde görülen genetik faktörlerle, sonraki nesillere geçebilen bir tür kansızlık hastalığıdır.
Talasemi belirtileri
- Kalp yetmezliği
- Demir fazlalığı
- Hormonal sistemin bozulması
- Kemik deformitesi
- Dalak büyümesi
Talasemi tanısı nasıl konur?
- Tam kan sayımı
- Periferik yayma
- Hemoglobin elektroforezi
Talasemi tedavisi
- İlaç tedavisi
- Eritrosit süspansiyonu nakli
- Kemik iliği (kök hücre) nakli
7. Orak hücreli anemi
Kanda oksijen taşımakla görevli olan hemoglobinin yapısının bozulmasıyla beraber, görevini yerine getirememesi ve kandaki kırmızı kan hücrelerinin azalmasıyla meydana gelen genetik bir hastalıktır.
Orak hücreli anemi belirtileri
- Krizler (vazo-oklüzif kriz, aplastik kriz, hemolitik kriz)
- Göğüs ağrısı
- İnme
- Safra taşı oluşması
- Kemik ağrısı
- Enfeksiyonlar
Orak hücreli anemi tanısı nasıl konur?
- Tam kan sayımı
- Periferik yayma
- Hemoglobin elektroforezi
Orak hücreli anemi tedavisi
- İlaç tedavisi
- Eritrosit süspansiyonu nakli
- Koruyucu önlemler
- Kemik iliği (kök hücre) nakli
8. Akut lenfoblastik lösemi
Vücutta bulunan ve bağışıklık sisteminde rol oynayan lökositlerin yapı taşları lenfositlerdir. Bu lenfositler kemik iliğinde genç haldeyken lenfoblast adıyla anılır. Akut lenfoblastik lösemi; kemik iliğinde bulunan lenfoblastların olgunlaşmadan kontrolsüz, anormal ve düzensiz çoğalmasıyla, olgun hücre olan lenfositleri meydana getirememesiyle oluşan bir kanserdir.
Akut lenfoblastik lösemi belirtileri
- Halsizlik (kansızlığa bağlı (anemiye) bağlı)
- Nefes darlığı
- Ciltte morluklar
- Karaciğer, dalak ve lenf bezlerinin büyümesi
- Çabuk yorulma
- Ateş (enfeksiyonlara bağlı)
- Kemik ağrıları
- Diş eti ve burun kanamaları
Akut lenfoblastik lösemi tanısı nasıl konur?
- Kan sayımı
- Periferik yayma
- Kemik iliği aspirasyonu ve gerekirse biyopsisi
- Akış sitometrisi
- Genetik testler
Akut lenfoblastik lösemi tedavisi
- Kemoterapi
- Kemik iliği (kök hücre) nakli
9. Akut myeloblastik lösemi
Kemik iliğinde hastalıklara karşı mücadele eden lökositleri oluşturan granülosit ve monositler, kemik iliğinde genç (blast) hücreleri oluştururlar. Bu hücreler zamanla olgunlaşarak bağışıklık sisteminde önemli rol alır. Akut myeloblastik lösemi bulgularında genç hücrelerin olgunlaşma süresinde anormallik görülür. Bunun sonucunda normal seyrini devam ettiremeyen hücreler kan ve kemik iliğinde toplanır ve bu yüzden bağışıklık sistemindeki görevini de yerine getiremez. Bu klinik bulguya ‘akut myeloblastik lösemi’ denir.
Akut myeloblastik lösemi belirtileri
- Halsizlik (kansızlığa bağlı)
- Nefes darlığı
- Ciltte morluklar
- Çabuk yorulma
- Ateş (enfeksiyonlara bağlı)
- Kemik ağrıları
- Diş eti ve burun kanamaları
Akut myeloblastik lösemi tanısı nasıl konur?
- Periferik yayma
- Kemik iliği aspirasyonu ve gerekirse kemik iliği biyopsisi
- Akış sitometrisi
- Genetik testler
Akut myeloblastik lösemi tedavisi
- Kemoterapi
- Kemik iliği nakli
10. Primer amiloidoz
Primer amiloidoz, kemik iliği tarafından üretilen proteinlerin düzensiz bir biçimde organlarda birikmesiyle oluşan bir hastalık türüdür.
Primer amiloidoz belirtileri
- Yorgunluk
- Nefes darlığı
- Kilo kaybı
- Cilt problemleri
- Eklem ağrısı
- Dilde büyüme
- İshal
- Mide ve bağırsak problemleri
- Kalp ritim bozukluğu
Primer amiloidoz tanısı nasıl konur?
- Kan ve idrar tahlili
- Belirtilere bağlı olarak EKG (eko-kardiyogram)
- Bölgeye bağlı olarak biyopsi
Primer amiloidoz tedavisi
- Kemoterapi
- Kemik iliği nakli
11. Aplastik anemi
Aplastik anemi, kemik iliğinde bulunan hematopoetik kök hücrelerin (olgunlaşmamış genç hücreler) az sayıda bulunmasından dolayı yeterli kan üretilememesinden kaynaklanan bir hastalıktır. Toksik (zehir) alımı, doğumsal kaynaklı, fazla miktarda radyasyona maruz kalma, hamilelik, doku hastalıkları, viral enfeksiyonlar gibi faktörler aplastik anemiye neden olabilir.
Aplastik anemi belirtileri
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Çarpıntı
- Ciltte morluklar
- Lökosit sayısının azalmasına bağlı ateş ve enfeksiyon
- Nefes darlığı
Aplastik anemi tanısı nasıl konur?
- Kan sayımı
- Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
- Genetik testler
- Biyokimyasal ve serolojik testler
Aplastik anemi tedavisi
- İmmünsüpresif ilaç tedavisi
- Kemik iliği nakli
12. Paroksismal nokturnal hemoglobinüri
Paroksismal nokturnal hemoglobinüri; kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) parçalanması ile birlikte, kana kırmızı rengini veren, aynı zamanda oksijen ve karbondioksit taşımasını yapan hemoglobinin, idrar yoluyla vücuttan atılması ile görülen ve damarlardaki pıhtılaşmayla beraber tıkanmaya yol açan bir hastalıktır.
Paroksismal nokturnal hemoglobinüri belirtileri
- Ateş
- Damar tıkanıklığı
- Kalp çarpıntısı
- Çabuk yorulma
- Göğüs, baş, bel ve karın ağrısı
Paroksismal nokturnal hemoglobinüri tanısı nasıl konur?
- Akış sitometrisi
- Biyokimyasal testler
- İdrar tahlili
Paroksismal nokturnal hemoglobinüri tedavisi
- Demir desteği (demir içerikli ilaçlar)
- Eritrosit süspansiyonu
- Monoklonal antikorlarla tedavi
- Kemik iliği nakli
