Evinizdeki Sessiz Tehdit: Kedi Kumları Hakkında Bilmedikleriniz

Kedi Kumu ve Sağlık Üzerindeki Etkileri

Kirli kedi kumları insan sağlığını olumsuz etkileyebilir. İnsanlarda pek çok sağlık problemine neden olabilen temizlenmeyen kedi kumları, aynı zamanda kedilerin sağlığı açısından da risklidir. Kirli kedi kumları kedilerin böbrek, mesane ve idrar yolu rahatsızlıkları gibi çeşitli sağlık problemleri yaşamalarına neden olabilir.

Kil ve silika bazlı kedi kumlarının oluşturduğu tozun kedilerde ve insanlarda iltihaplanma, astım ve bronşit gibi solunum problemlerine yol açabildiği de gözlenmiştir. Kedi kumlarındaki kokular, koku gidericiler gibi kimyasallarsa hem kedilerde hem insanlarda alerjik reaksiyonlara ve cilt tahrişine neden olabilir.

Kedi Kumu Tozu Nedir ve Nasıl Oluşur?

Kil, silika ve bitki bazlı olmak üzere üç tür kedi kumu bulunur. Kil bazlı kedi kumları en fazla tercih edilen kedi kumları arasındadır. Emici ve yumuşak bir malzeme olan kilden yapılan bu kumların bazılarında topaklanma maddesi olarak bentonit kili de kullanılabilir. Bentonit killeri ıslandığında 15 katına kadar genişleyebilir.

Silika kedi kumları sodyum silikattan, sudan ve oksijenden oluşan son derece emici kedi kumlarıdır. Silika kumlar neredeyse tozsuz olması nedeniyle özellikle astım hastalığına yatkın kediler için uygun bir tercihtir.

Bitki bazlı kedi kumlarıysa sürdürülebilir malzemeler kullanıldığı genellikle çevre bilinci olan kedi sahipleri tarafından tercih edilen kumlardır. Gazete, fındık kabuğu, mısır gibi malzemelerin öğütülüp pelet hâline getirilmesiyle oluşur.

Kedi Kumu Alerjileri ve Belirtileri

Bazı kedilerde kedi kumu alerjisi görülebilir. Genellikle kumun neden olduğu tozun solunmasıyla ya da tozlara temas edilmesiyle ortaya çıkan bir alerji türüdür. Kedi kumu alerjisi kedilerde şu belirtilerle kendini gösterebilir:

• Ciltte tahriş, kaşıntı ve döküntü,
• Solunum güçlüğü,
• Sık ve şiddetli hapşırma,
• Ağızda ve boğazda kaşıntı hissi,
• Burun akıntısı ve tıkanıklığı,
• Gözlerin kızarması, sulanması veya tahriş olması.

İnsanlarda da görülebilen kedi kumu alerjisi bazen kedi alerjisiyle karıştırılabilir. Kedi kumu alerjisi insanlarda kum kabının etrafında dolaştıktan sonra gözlerde kaşıntı hissi ve burun akıntısı gibi belirtilerle kendini gösteren bir alerji türüdür.

Kedi Kumu Kaynaklı Solunum Problemleri

Kedi kumlarının içerdiği ince toz parçacıklarını solumak insanlarda solunum problemlerine neden olabilir. Kristalin silika kumlardaki silika tozunu uzun süre solumak akciğerlerde iltihaplanmaya ve yara izine neden olup silikozis, bronşit veya tüberküloz gibi solunum problemlerine yol açabilir.

Kilden yapılan yani sodyum bentonit kedi kumu da içerdiği ince toz parçacıklarının solunması nedeniyle ciddi solunum problemlerine zemin hazırlayabilir.

Kedi Sağlığına Etkileri: Toksik Maddeler ve Alerjenler

Kedi kumları sodyum bikarbonat ve diatomit gibi maddeler, kimyasal içerikler ya da koku gidericiler içerebilir. Bu tür kedi kumlarının bazı kedilerde solunum problemlerine, gastrointestinal sorunlara, enfeksiyonlara, cilt tahrişine ve alerjik reaksiyonlara neden olabileceği bilinir.

Kil bazlı ve silika kedi kumundan çıkan kedi kumu tozu nedeniyle kedilerde öksürme, hapşırma ve astım gibi çeşitli solunum problemleri görülebilir. Kedilerin bakımları esnasında az miktarda kumu yutması dahi gastrointestinal problemlere neden olabilir. Bu nedenle güvenli ve toksik olmayan bir kedi kumunu tercih etmek büyük önem taşır.

Kedi kum kabının temizlenmemesi de kedilerde bakteriyel enfeksiyonların ve idrar yolu enfeksiyonlarının görülme ihtimalini artırabilen bir durumdur.

Kedi Kumu Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kedi Kumu Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kedi kumu kullanırken kumun kokmasını önlemek ve kedilerin sağlığını korumak için kedi kumu kabını düzenli olarak temizlemek önemlidir. Kedi kumu kaplarının temizliğinin nasıl ve ne sıklıkla sağlanması gerektiğini bilmek tuvalet alışkanlığı konusunda titiz olan kedilerin refahını sağlayabilmek için gereklidir. 

Kedi Kumu Temizliği ve Hijyen

Kediler kum kaplarının temizliği konusunda oldukça hassas canlılardır. Bu nedenle kedi kumunu mümkün olduğu kadar temiz ve kokusuz tutmak gerekir. Kedi kumu kabı da her gün temizlenmelidir. Düzenli temizlik kötü kokuları önlemeye ve bakteriyel enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Kedi Kumunun Evde Doğru Konumlandırılması

Kedi kumu sessiz, kedinin korkabileceği herhangi bir aletin olmadığı ve mahremiyetin sağlanabileceği bir alana konumlandırılmalıdır. Kabın konulduğu yerin kedinin yemek yediği ve su içtiği alandan uzak olması gerekir. Ayrıca kedi kumu kabının kedinin kolayca erişebileceği bir yere konulması da önemlidir.

Kum Kabı Temizleme Sıklığı ve Yöntemleri

Kum kabı temizlenirken kedi için zararlı olmayan ürünlerin kullanılması önemlidir. Kedinin daha sonra bu kabı kullanmasına engel olmaması için güçlü kokulu temizlik ürünlerinin ve kokulu kumların kullanımından kaçınılması gerekir.

Kum kabının temizliği şu şekilde gerçekleştirilebilir:

1) Kum kabı temizlenirken kumun tamamı boşaltılır.

2) Ardından kap hafif ve kokusuz bir deterjan yardımıyla iyice yıkanır. Bu kısımda güçlü koku, amonyak, çamaşır suyu ve yakıcı bileşen içeren bir ürünün kullanılmaması önemlidir.

3) Kum kabı tamamen kuruduktan sonra içine temiz kum konulabilir.

Kedi Kumu Değiştirme Sıklığı

Kedi kumu değiştirme sıklığı evde kaç kedi bulunduğuna, ne tür bir kedi kumu kullanıldığına veya evde kaç adet kum kabı olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Örneğin topaklanmayan kumların topaklanan bir kuma kıyasla daha sık değiştirilmesi gerekebilir. Ancak kedi kumunun genellikle haftada en az bir kez değiştirilmesi gerektiğini söylemek mümkündür.

Kedi Kumlarının İnsan Sağlığına Etkileri

İnsanların kedi kumlarıyla temas ettikten sonra ellerini doğru yıkamamaları ve kedilerin atıklarını atmamaları durumunda çeşitli sağlık sorunları görülebilir. Toksoplazma da bu sağlık sorunlarından biridir. 

Kedi Kumuyla Temas Edenlerin Riskleri

Kedi kumu nedeniyle görülebilen bazı sağlık problemleri şu şekilde sıralanabilir:

• Salmonella: Bağırsak yolunu etkileyen ve yaygın görülen bir bakteriyel hastalıktır. Genellikle hayvan ve insan bağırsağında yaşayan salmonella bakterileri dışkı yoluyla atılır. İnsanlar genellikle kirli sular ve yiyecekler aracılığıyla enfekte olurlar. İnsanlardan önce kedileri enfekte eden bu rahatsızlık, kimi zaman herhangi bir belirtiye yol açmayabilir. Ancak bu enfeksiyona maruz kalındıktan 8 ila 72 saat içinde ateş, mide/karın krampları ve ishal gibi birtakım rahatsızlıklar görülebilir. Sağlıklı bireylerin çoğu belli bir tedavi uygulanmadan birkaç gün ya da bir hafta içinde iyileşir. 
• Kedi Tırmığı Hastalığı: Kedi tırmığı ateşi olarak da bilinen bu hastalık bartonella henselae (B. henselae) bakterisinden kaynaklanan bir sağlık problemidir. Kedi tırmığı veya ısırığı sonucu görülebilen nadir bir rahatsızlıktır. Şişlikler, kızarıklıklar, şişmiş lenf düğümleri ve ateş gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Kedi tırmığı hastalığı genellikle bir haftada kendiliğinden iyileşir. 
• Yuvarlak Kurtlar: Kedilerin dışkısında bulunan bu parazitler kedi dışkısından insanlara geçebilir. Öksürük, kilo kaybı, ishal, mide bulantısı gibi belirtilere neden olabilir. Kedinin dışkısında parazit olmasından şüpheleniliyorsa bir veterinere danışılması gerekir. 
• Amonyağa Maruz Kalma: Kedinin idrarını solumak insan sağlığını olumsuz etkileyebilir. Kedi idrarında amonyak adı verilen zehirli bir gaz bulunur. Bu gaz astım atakları, baş ağrısı ve zatürre gibi ciddi solunum problemlerine neden olabilir. Bu durum çocukları, yaşlı yetişkinleri ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyleri daha fazla etkileyebilir. 

Çocuklar ve Hamile Kadınlar İçin Riskler

Kedi dışkıları toxoplasma gondii parazitini taşıyabilir. Bu parazit özellikle hamile kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için büyük risk oluşturabilir. Ancak çocuklar, yetişkinler ve diğer hayvanlar da bu parazit nedeniyle enfekte olabilir. 

Toksoplazmoz hamilelik sırasında anneden bebeğe de geçebilir. Bu duruma konjenital toksoplazmoz denir. Bu enfeksiyonun genellikle ilk trimester döneminde daha ciddi hastalıklara neden olabildiği bilinmektedir. Bu hastalık doğumda mevcut olabilir veya bebekliğin erken dönemlerinde görülebilir.

Bu durumun yol açabileceği bazı sağlık problemleri şu şekilde sıralanabilir:

• Şiddetli göz enfeksiyonu,
• Karaciğerde ve dalakta büyüme,
• Beyinde veya çevresinde çok fazla sıvı olması durumu (hidrosefali),
• Beyin dokularında düzensizlikler.

Kedi Kumuyla Temas Sonrası Alınacak Önlemler

Kedi kumuna temas etmeden önce eldiven ve maske takılabilir. Kedi kumuyla temas ettikten sonra da ellerin su ve sabun kullanılarak doğru şekilde yıkanması büyük önem taşır.

Kedi Kumlarına Alternatif Çözümler

Çevre dostu doğal malzemeler kullanılarak hazırlanan kedi kumları, diğer kedi kumlarına kıyasla genellikle zararlı katkı maddelerinden arındırılmış ürünlerdir. Kedilerde ve insanlarda tahrişe neden olabilen sentetik kokular, kimyasal maddeler ve toz barındırmayan doğal kedi kumları hassas ve alerjik kediler için uygun bir tercih olabilir.

Geri dönüştürülmüş ürünlerden hazırlanan kedi kumları biyolojik olarak parçalanabilir ve daha az çevresel kaynakla üretilir. Bu yönüyle kedi kumu üretiminin genel çevresel etkisini azaltmaya da olanak sunar.

Doğal kedi kumları gelişmiş bir koku kontrolüne sahiptir. Kedi kumlarına alternatif olarak tercih edilebilecek doğal seçenekler şu şekilde sıralanabilir:

• Soya fasulyesi kedi kumu,
• Hindistan cevizi kedi kumu,
• Buğday kedi kumu,
• Çim kedi kumu,
• Talaş kedi kumu,
• Mısır kedi kumu,
• Gazete kedi kumu,
• Çam kedi kumu.

Evcil Hayvanlar İçin Sağlıklı Kedi Kumu Seçimi

Evcil hayvanlar için sağlıklı kedi kumu seçimi beklentilere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kediler genellikle pelet ve kristal tip kumlar yerine daha ince parçacıklı kumları tercih etmeye meyillidirler. Çünkü ince parçacıklara sahip olan kumlar kedilerin patilerine daha doğal bir his verir.

Kedilerin burunları ve koku alma duyuları da insanlara göre çok daha hassastır. Bu nedenle kokulu kumlar yerine kokusuz kumları tercih etmek faydalı olabilir. Kedi kumu seçerken dikkat edilmesi gereken diğer noktalar şu şekilde sıralanabilir:

• Koku emici olması,
• Hızlı ve sert topaklanabilmesi,
• Düşük tozlanma,
• Kum kabında veya evde iz bırakmaması.

Kedi Kumunun Temizliği ve Kedi Kumunun Doğru Kullanımının Önemi

Kedi kumu temizliği kedilerin sağlığı ve hijyeni için önemli bir konudur. Kedinin boyutuna uygun olacak şekilde rahatça kullanabileceği bir kum kabı seçilmesi ve kum kabının yaklaşık 5 ila 7 cm kalınlığında doldurulması gerekir.

Kum kabı gün içinde temizlenerek topaklanan idrar ve dışkı atılır, ardından kum temizlenir. Bu işlemi yapmak için topaklaşma küreklerinden veya benzer ürünlerden faydalanılabilir. Belirli aralıklarla örneğin haftada bir olmak üzere kirli kum dökülür ve yeni kum eklenir. Kum kabını düzenli olarak temizlemek ve yıkamak da önemlidir. Kum kabı sabunlu suyla veya kedi sağlığına uygun olan bir temizlik ürünüyle temizlenebilir. Kum kabı kuruduktan sonra içine kokulu olmayan kedi kumları ve kokuyu absorbe eden ürünler eklenebilir.

Kedi Kumları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kedi kumu alerjisi nasıl anlaşılır?

Kum kabının etrafında dolaştıktan sonra burun akması ve göz kaşıntısı gibi belirtilerin ortaya çıkması bireyin kedi kumu alerjisine sahip olduğunu gösterebilir.

Hangi kedi kumu sağlığım için daha güvenlidir?

Yüksek emiciliğe sahip, toz çıkarmayan, toksik maddeler içermeyen, biyolojik olarak parçalanabilir veya kompostlanabilir kedi kumları tercih edilebilir. Çam kedi kumu, mısır kedi kumu, buğday kedi kumu, kağıt kedi kumu ve tofu (soya fasulyesi) kedi kumu sağlık açısından güvenli tercihler arasındadır. 

Kedi alerjisi nedir?

Kedi alerjisi solunumu etkileyen ve tahrişe neden olabilen, bir dizi belirtisi olan bir sağlık sorunudur. Bağışıklık sisteminin kedinin tükürük bezlerindeki ve derisindeki yağ bezlerinde üretilen alerjenlere karşı anormal bir tepkisi olarak bilinir.