Katarakt Nedir?
Katarakt sıklıkla ileri yaşlarda ortaya çıkan bir göz hastalığıdır. Gözlerimizde, gözümüze yansıyan ışığı kıran şeffaf bir mercek bulunur. Yıllar geçtikçe bu mercekler şeffaflığını yitirerek daha koyu, sisli ve buğulu bir hale gelirler. Bu durum ışığın retina üzerine daha az düşmesine neden olur görmemiz zamanla azalır. Renkler doygunluğunu kaybeder. Katarakt rahatsızlığı yavaş yavaş ilerlediği için pek çok kişi görmesinde ortaya çıkan olumsuz gidişatın farkına varamaz. Bir süre sonra azalan görme nedeniyle hava karardıktan sonra araç kullanmak, gazete okumak ve benzeri uğraşları yaparken sorun yaşanır. Birçok insan bu evrede evlerindeki ışık miktarını artırarak ya gözlük kullanarak aşmaya çalışır ancak sorunun asli çözümü ameliyattır.
Katarakt Belirtileri Nelerdir?
Katarakt rahatsızlığında görme güçlüğü dışında ağrı ve benzeri bir durum yaşanmaz. Öne çıkan katarakt belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
- Geceleri görmekte zorlanmak,
- Kitap okurken daha fazla ışığa ihtiyaç duymak,
- Işığa karşı hassasiyet. Bu hassasiyet sıklıkla geceleri araba kullanırken yüzünüze vuran far ışıklarında kendisini etkili şekilde hissettirir,
- Güneş ışığından, lambalardan rahatsız olmak,
- Bulanık ya da loş görmek. Bazı kişiler bu sorunu bulutlu, sisli, bulanık görmek olarak da tarif eder,
- Işık kaynaklarının etrafında haleler görmek,
- Gözlük kullanıyorsanız görme derecenizde değişmeler ya da ani miyop gelişmesi,
- Çarpık ya da çift görme,
- Renklerin parlaklığını kaybetmesi ve sarı tonların hakim olması,
- İleri aşamalarda göz merceğindeki bulanıklığı göze dışarıdan bakıldığında da fark edilir hale gelmesi.
Kataraktı erken fark etmek için 40 yaşından sonra düzenli olarak göz doktoruna giderek muayene olmakta fayda var. Bunun dışında görmenizde bir değişiklik fark ettiğinizde vakit kaybetmeden göz doktorunuza görünmelisiniz.
Katarakt nedeniyle yaşadığınız görme sorunları ışık miktarı artırılarak, gözlük kullanarak aşılabilir ancak bu durum sadece erken evre için geçerlidir.
Katarakt Kimlerde Görülür?
Yaşa bağlı (senil) katarakt sıklıkla 55-60 yaş civarında anlaşılır. Aslında katarakt gelişimi ağırlıklı olarak 40’lı yaşlarda başlar fakat kişi belirtilerin farkına varamaz. Belirtilerin başladığı yaşlar olan 60’lı yaşlarda yaşanan sorunlar nedeniyle göz doktoruna gidilir ve rahatsızlık anlaşılır. Yaş ilerledikçe katarakt görülme ihtimali de artar. 80 yaşını aşan insanların yaklaşık yarısında katarak sorunu yaşanır. Nadiren görülse de bebeklerin de kataraktlı olarak doğma ihtimalleri vardır. Ayrıca erken yaşlarda travma sonrası veya sistemik hastalıklara eşlik eden katarakt gelişimi görülebilmektedir.
Katarakt Nedenleri
Görme sistemimizin ana unsurlarından olan göz merceğimizin yapısında ağırlıklı olarak su ve protein bulunur. Yaşımız ilerledikçe bu proteinlerde parçalanma süreci başlar. Parçalanan protein parçacıkları zamanla göz merceğimizin bulanıklaşmasına neden olarak görmemizi bozar.
Yaşlanma dışında katarakta neden olabilecek diğer sorunlar şöyle sıralanabilir:
- Sigara kullanımı,
- Güneş ışıklarına fazla maruz kalmak,
- Göze alınan darbeler,
- Diyabet,
- Yüksek miktarda alkol tüketimi,
- Genetik miras,
- Radyasyon tedavisi görmek,
- Daha önce geçirilmiş göz ameliyatları,
- Kullanılan bazı ilaçlar (Steroidler, bazı romatizma ilaçları, bazı psikiyatri ilaçları)
- Kirli hava koşulları.
Katarakt Tedavisi
Kataraktın en etkili tedavi yöntemi cerrahi girişim yani katarakt ameliyatıdır. Katarakta bağlı olarak yaşadığınız sorunların yaşam kalitenizi etkilemediğini düşünüyorsanız tedaviye ihtiyaç duymayabilirsiniz. Erken evre kataraktta görülen rahatsızlıklarla baş etmek için gözlük kullanabilirsiniz. Bulunduğunuz yerin aydınlatma miktarını yükseltmek de sizi rahatlatabilir.
Bu tedbirlere rağmen görmeniz daha da bulanıklaşırsa, ışık kaynaklarının etrafında hale görüyorsanız, çalışırken görme sorunlarınız nedeniyle işinizi yapamayacak duruma gelirseniz, geceleri araç kullanmakta zorlanırsanız, güneşte dışarı çıkman sizi çok zorluyorsa, çift görmeye başladıysanız katarakt ameliyatını gündeme alma zamanınız gelmiş demektir. Hızla katarakt ameliyatı olmanızı gerektirecek bir diğer durumsa göz tansiyonunuzun katarakt baskısı nedeniyle yükselmesidir. Zira yüksek göz tansiyonu görme sinirlerinizde geri dönüşü olmayan kalıcı hasara neden olabilir.
Katarakt Ameliyatı
Katarakt ameliyatı bir saatten az bir sürede tamamlanır. Genellikle lokal anestezi yöntemi tercih edilir. Ameliyat öncesi kullanılacak damla ya da enjeksiyon sayesinde uyanık olmanıza rağmen operasyon sırasında göremezsiniz ve rahatsızlık hissetmezsiniz. Yüksek tansiyon ya da aşırı heyecan ihtimaline karşı yatıştırıcı bir ilaç kullanımı da tercih edilebilir. Ameliyat sırasında doktorunuz yapısal özelliğini kaybetmiş merceğinizi çıkartarak yerine yapay bir mercek yerleştirir. Yeni mercek şeffaf bir yapıdadır ve gözünüze uyacak biçimde özel üretilmiştir. Katarakt ameliyatı sonrasında genellikle hastanede yatmanıza gerek kalmaz. Hastaneden ayrılırken yanınızda bir refakatçi bulunması gerekir. İki gözünüzden ameliyat olmanız gerekiyorsa doktorunuz iki ameliyat arasına birkaç haftalık boşluk koyar.
Katarakt Ameliyatı Türleri
İki tür katarakt ameliyatı vardır. Bunlardan en yaygın olarak kullanılanı, FAKO katarakt ameliyatı da denilen fakoemülsifikasyon katarakt ameliyatıdır. Bu operasyonda doktor gözde küçük bir kesi açar ve buradan ultrason ya da lazer vasıtası ile işlevini yitirmiş merceği küçük parçalara ayırır ve çıkarır. Bunun ardından yeni merceği gözünüze yerleştirir. Ameliyat sonrası dikiş atılmasına ihtiyaç duyulmaz.
Bazı durumlarda göz merceği ultrason ya da lazerle parçalanamayacak hale gelebilir. Böyle vakalarda doktorunuz ekstrakapsüler katarakt ameliyatını tercih edebilir. Bu operasyonda gözünüze daha büyük bir kesi atılır. Daha sonra göz merceğiniz parçalara ayırmaya ihtiyaç kalmadan bu kesinin olduğu yerden dışarıya alınır.
Katarakt Ameliyatı Sonrası
Katarakt ameliyatından sonra kaşıntı ve ağrı görülmesi normal bir durumdur. Gözünüzün tam olarak iyileşmesi yaklaşık 8 haftayı bulacaktır. Ameliyattan sonraki erken dönemde fazla aydınlık yerlerde görmekte zorlanabilirsiniz. Doktorunuzun enfeksiyona karşı verdiği damlayı düzenli olarak kullanmalısınız. Nekahat döneminde ağır şeyler kaldırmayın, gözünüzü üzerine baskı yaratabilecek durumlardan sakının. Katarakt ameliyatının ardından görmenizde önemli bir miktarda düzelme olacaktır ancak yine de gözlük kullanma ihtiyacınız olabilecektir.
İkincil Katarakt Ameliyatı
Katarakt ameliyatlarının ardından bazen ikinci bir müdahale gerekebilir. Bu konuda ortalama bir süre yoktur. Bazen haftalar bazen aylar bazen yıllar sonra görmede yeniden bulanıklaşma oluşabilir. Bu duruma arka kapsül opaklaşması ya da ikincil katarakt denilir. Doktorunuz bu sorunu ortadan kaldırmak için 5 dakika kadar sürecek bir lazer müdahalesinde bulunur. Bu girişimin ardından görmeniz bir gün içerisinde düzelir.
