Kan Uyuşmazlığı Nedir, Nasıl Olur?

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı anne ve babanın kan grubunun RH pozitif  ve RH negatif (RH antijenin olması ya da olmaması) değerleri üzerinden ilerleyen bir durumdur. Hamilelik sürecinde anne ile karnındaki bebek arasında bulunan RH uyumsuzluğu (annenin RH negatif, bebeğin ise RH pozitif olması) bebeğin sağlığı açısından önemli sorunlara neden olabilir. 

Peki RH nedir? RH, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir antijendir. Kimi insanların kanında bu antijen  bulunur kimi insanların kanında ise bulunmaz. Kanında bu antjen bulunanlar için RH pozitif bulunmayanlar içinse RH negatif tanımlaması kullanılır. İnsanların yüzde 85’lere varan orandaki büyük bölümü RH pozitif yüzde 15’i ise RH negatiftir. 

Hepimiz RH değerimizi genlerimiz vasıtasıyla anne ya da babalarımızdan alırız. Kan uyuşmazlığı kavramı hamilelik sürecinde ortaya çıkabilen bir sorundur.  Bu süreçte anne RH negatif, anne karnındaki bebek RH pozitifse kan uyuşmazlığı var demektir. Bu durumda bebeğiniz Rh geçişini pozitif olan babasından almış demektir. Ancak kan uyuşmazlığının ortaya çıkarabileceği sağlık sorunlarını basit tedavi yöntemleriyle engellemek mümkündür.

Kan Uyuşmazlığı Genellikle İlk Bebeğe Zarar Vermez

Anne ile bebek arasında RH uyuşmazlığı varsa sıklıkla ilk bebek zarar görmez. Bunun nedeni, devam eden RH pozitif bebek olan gebelikte, bebekten anneye geçen kan miktarına karşı anne antikor üretmektedir. Bu yeni üretilen antikorlar immunglobulin M dediğimiz kısa süreli antikorlardır ve boyut olarak büyük olduğu için plasentadan geçemez dolayısıyla bebeğe zarar veremezler. Fakat bu antikorlar belli bir zaman sonra kaybolur ve kalıcı bağışıklık sağlayan immunglobulin G dediğimiz antikorlar oluşur ve bu antikorlar boyut olarak küçüktür ve plasentadan geçebilir. Bu antikorlar annenin kan dolaşımda yıllarca kalabilir. Dolayısıyla anne RH pozitif bir bebeğe gebe kalır kalmaz bu antikorlar plasentadan geçerek o bebeğin kan hücrelerine saldırır ve zarar verir. 

Şu durumlardan birini yaşadıysanız bebeğinizin kanı sizin kanınıza geçmiş olabilir ve sorun yaşanabilir:

• Daha önce doğum yaptıysanız,
• Amniyosentez testi yapıldıysa,
• CVS testi yapıldıysa,
• Hamilelik sırasında vajinal kanama geçirdiyseniz,
• Gebelik sürecinde karnınızdan yaralandıysanız,
• Daha önce düşük yaptıysanız,
• Dış gebelik sorunu yaşadıysanız,
• Kürtaj olduysanız.

Bu işlemler yapılmadan veya yapıldıktan hemen sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapıldıysa risk yoktur.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

RH negatif annenin ilk RH pozitif bebeğini doğurmasının ardından anne antikor üretir. Dolayısı ile ikinci bir RH pozitif bebeğe hamile olması durumunda bu antikorlar plasentayı geçerek bebeğe ulaşır. Antikorlar bebeğe geçtikten sonra bebeğin kanında yer alan ve oksijen taşıma görevini üstlenen kırmızı kan hücrelerini öldürmeye başlar. Bu saldırı sonucunda bebeğin kalp atışları anne karnında durabilir veya bebekte yaygın hasara yola açan 'hidrops' dediğimiz tablo görülebilir. 

Kan Uyuşmazlığı Testi

Annenin RH negatif babanın ise RH pozitif olması durumunda anneye 'indirekt coombs' testi yapılır. Bu testin sonucunun pozitif olması durumunda risk var demektir. Bu noktada pozitifliğin miktarı ile bebeğe olan etkinin miktarı doğru orantılı olduğu için sıkı bir takip gerekir.  Eğer bu test negatif ise anneye koruyucu amaçla gebeliğin 3. trimestrende ve doğumdan sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı olduğu durumda kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Daha önce de belirttiğimiz gibi ilk çocuk için önemli bir risk yoktur. Ancak daha sonraki doğumlarda risk yaşanmasın diye gebeliğin 28’inci haftasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Bebek doğduğunda bebeğin RH değeri kontrol edilir. Negatifse anneye ikinci bir kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmasına gerek kalmaz. Bebeğin kanı grubu RH pozitif çıkarsa doğumdan sonraki ilk 72 saat içerisinde anneye ikinci kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. 

Bu konuyla ilgili en önemli husus şudur: Eğer annenin kan grubu RH negatif  ve baba RH pozitif ise anne düşük, küretaj, gebelik sürecinde kanama veya yukarıda saydığımız girişimleri yaptıracaksa bu işlemlerden önce kan uyuşmazlığı iğnesi yaptırmalıdır. Ve daha da önemlisi, RH uygunsuzluğu olan her gebenin gebeliğin 28. haftasında kan uyuşmazlığı iğnesini yaptırmasıdır.