Kalça Kemiği Ağrısı
Kalça ağrısı ve kalça kemiği ağrısı, çocuk ve yetişkin olmak üzere tüm bireyleri etkiler. Kalça güçlü ve stabil bir eklem yapısına sahiptir. Kalça eklemi; uyluk kemiği (femur) ve leğen kemiğinden (pelvis) oluşur. Uyluk kemiğinin üst kısmı top şeklindedir ve leğen kemiğindeki içi boş yuvanın içine oturur. Bu eklem vücudun en güçlü eklemidir. Kalça eklemi, kapsül denilen çepeçevre bir bağ tarafından bir arada tutulur. Kaslar ve tendonlar hareketleri meydana getirir. Ayrıca bacak ve üst vücut hareketini destekleyerek eklemi hareket ettirmeye yardımcı olurlar.
Kalça Ağrısı Neden Olur?
“Kalça kemiği neden ağrır?” sorusunu hayatımızın en azından bir döneminde sormuşuzdur. Kalça ağrısı genellikle aşırı egzersiz sonrası zorlama gibi nedenlerle oluşur ve birkaç günde geçer. Sağ kalça ağrısı veya sol kalça ağrısı fark etmeksizin kalça ağrısına neden olan sorun kalça kemiği ile ilgiliyse ağrıyı kalça ve kasıklarınızda hissedersiniz. Ağrı kalçanızın dışındaki üst uyluk ve kalça eti gibi diğer bölgelerdeyse, kalça ağrısının nedeni genellikle kalça eklemi çevresindeki kaslar, bağlar ve tendonlarla ilgili olabilir. Bazen de diğer bölgelerdeki ağrı kalça ağrısı olarak kendini hissettirir. Buna ‘yansıyan ağrı’ denir. Kalça ağrısı, kalçadan bacağa vuran ağrı şeklindeyse hareket kısıtlılığı yaratabilir. Merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken, spor yaparken bu ağrı daya yoğun olarak hissedilebilir ve daha çok acı verebilir. Kalçada ağrı sebepleri şöyle sıralanabilir:
- Artrit (özellikle 50 yaşından sonra osteoartrit gibi nedenlerle kalçada artrit oluşur)
- Yaralanma
- Bel sorunları
- Üst uyluk kemiği kırıkları
- Gerilmiş kaslar
- İltihaplı tendon veya inflamatuar durumlar
- Enfeksiyon
- Sinir sıkışması
Kalça ağrısına neden olabilen ama daha az yaygın olan nedenler ise kalça sıkışma sendromu, osteonekroz ve avasküler nekrozdur.
Kalça ve bacak ağrısının nedenine odaklanırken yaş ve aktivite düzeyine dikkat edilmesi gerekir. 20 yaşında zayıf veya kilolu bir koşucu ile 80 yaşında hareketsiz bir hayat süren yaşlı biri farklı nedenlerle kalça ağrısından şikayet eder. Kadınlarda kalçada ağrı sıklıkla görülür. Kadınlar sıklıkla şu nedenlerle kalça ağrısı görülür:
Artrit: Yaşa bağlı aşınma ile artrit kronik hale gelebilir. Artrit ağrısı da kronik kalça ağrısını beraberinde getirebilir. Artrit ağrısı genellikle eklemdeki sertlik veya şişlik sonucu uyluğun önünde veya kasıkta hissedilir.
Kalça Kırıkları: Osteoporoza (kemik erimesi) bağlı kalça kırıkları özellikle ileri yaştaki kadınlarda en yaygın sağlık sorunlarındandır. Femur kırığı ve kalça kemiği kırığı ağrısı bacak düzeltildiğinde, kaldırıldığında veya ayağa kalkıldığında hissedilir.
Tendinit ve Bursit: Kalça çevresindeki birçok tendon, kasları eklemlere bağlar. Haliyle aşırı kullanılması ve yorucu aktivitelerle bu tendonlar kolaylıkla iltihaplanabilir. Özellikle koşucuların kalça eklemindeki tendinit kendisini yaygın olarak iliotibial bant sendromu ile gösterir. Kadınlar bursit sebebiyle de kalça ağrısı çeker. Kalça yüzeyine yakın kısımlarda bursa adlı içi sıvı dolu keseciklerin oluşur. Bu keseler tahriş olabilir ya da aşırı kullanım sonucu iltihaplanabilir.
Fıtık: Sporcu fıtığı olarak da bilinen kasık fıtıkları ve femur fıtıkları, kadınların ön kalçada ağrı hissetmesine neden olabilir. Hamile kadınlarda karın duvarında da bir baskı hissedildiği için kasık fıtığı daha kolay fark edilebilir.
Jinekolojik Sorunlar: Kadınlarda jinekolojik sorunlarının kalça ağrısı yaratabileceği unutulmamalıdır. Endometriozis (çikolata kisti) pelvik hassasiyete neden olup kalça ağrısı hissettirir. Omurga ve sırt ağrısı kalçada ağrı gelişmesine neden olabilir. Sinir sıkışması olarak da bilinen siyatik ise vücudun bir tarafını ekiler. Sağ kalça ağrısı ve sol kalça ağrısı olarak kendisini gösterebilir. Belden kalçaya vuran ağrı olduğunda bunun siyatikten kaynaklanabileceğini bilin.
Sol Kalça Ağrısı
Sol kalçadan bacağa vuran ağrı yine siyatik ağrısının yarattığı bir ağrı olabilir. Yine sağ kalçadan bacağa vuran ağrı da aynı şekilde siyatik şüphesini doğurur.
Kalça Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Kalça ağrısı aslında kendisi bir semptomdur. Kalça ağrısı yan yatıldığında veya otururken bacak bacak üstüne attığınızda bile devam eder. Hatta daha da kötüleşebilir. Bazen bir hareketle düzelebilir. Ancak uzun vadeli ağrısının bir sorundan kaynaklanabileceği unutulmamalıdır. Kalça ağrısı şöyle kendisini gösterir:
- Yoğun veya tekrarlayan egzersizler sonrası ağrı
- Genellikle 45 yaşın üzerindeki kişilerde yürürken kötüleşen ağrı ve hareket ettikten sonra bir sertlik
- Uzun süre hareketsiz kaldığınızda (mesela uykudan uyanırken) kötüleşen bir ağrı
- Şişme ve yangı
- Düşme ve yaralanma sonrası şiddetli ağrı ve yürüyememe
Ağrıya osteoartrit neden olursa belirtiler arasında sertlik, eklemi ittiğinizde hassasiyet, kas güçsüzlüğü olabilir. Bir kemik kırığında ise şişme, şekil bozukluğu, morarma ve fonksiyon kaybı görülür. Enfeksiyon kaynaklı ağrıda ise bölgede kızarma, şişlik ve yangı olabilir.
Kalça Ağrısında Nasıl Teşhis Konur?
Kalça ağrınız iki haftadan daha uzun sürdüyse mutlaka doktora gitmelisiniz. Kalça ağrısında doktora gitmenizi gerektirecek neden şunlardır:
- Bir düşme yaşadıysanız ve kalçanızla ilgili bir yaralanma varsa
- Kanama veya açıkta bir kemik varsa
- Kemiklerinizden bir çıtırtı sesi geliyorsa
- Şişmiş veya deforme olmuş bir kalça varsa
- Ağrınız kötüleşiyorsa
- Merdiven inip çıkma, yürüme ve oturma gibi gündelik aktivitelerinizi yapmakta zorlanıyorsanız
- Ateşiniz varsa veya kendinizi iyi hissetmiyorsanız
- Diyet yapmamanıza rağmen kilo kaybı yaşıyorsanız
Doktorunuz muayene sırasında ağrınızı ve hangi hareketleri yaptığınızda daha kötü hissedip hangilerini yaparken daha iyi hissettiğinizi sorabilir. Belirtilerin nasıl başladığı, günlük aktivitelerinizi nasıl etkilediği ve geceleri ağrınız olup olmadığı da doktorunuzun soracağı sorular arasındadır.
Merdiven inip çıkarken kalçanızı büktüğünüzde veya çorap ve ayakkabı giyerken ağrı hissetmeniz kalça sorununuz olduğuna işaret eder. Kalçanızı ne kadar iyi hareket ettirebildiğinizi öğrenmek için incelerler ve tedavi buna göre planlanır.
Kalça eklemindeki sorunların teşhis edilmesi için görüntüleme tetkikleri ve kan tetkikleri istenebilir. Kemiklerin durumunu ortaya koyan röntgen (X-ray) en çok istenilen tetkiklerdendir. Leğen kemiği ağrısı teşhis edilecekken röntgenden yararlanılır. Bilgisayarlı tomografi (BT) ile de kalça eklemindeki deformasyonlar görülebilir. BT taramaları sayesinde kalçanın 3 boyutlu görüntüsü çıkarılır. MR (manyetik rezonans) görüntüleme ise kalçadaki kaslar ve tendonlar gibi yumuşak dokudaki sorunların teşhisinde yardımcıdır. MR ile Radyo dalgaları kullanılarak bir fotoğraf çekilmiş olur. MR, kırık veya çıkık sonucu oluşan avasküler nekroz teşhisinde faydalı sonuçlar elde edilmesini sağlayabilir.
Kalça Ağrısı Tedavi Yöntemleri
Kalça ağrısı ağrı kesici ilaçlar ve kremlerle dindirilebilir. Ağrı streoid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, dinlenme ve hafif egzersizlerle geçmiyorsa daha farklı ilaç tedavileri ve fizik tedavi uygulanabilir. Bifosfonatlar kemik erimesi olması durumunda kullanılabilir. Fizik tedavi doktorunun oluşturacağı tedavi planı ile bir fizyoterapist, kalça ağrısının dindirilmesini sağlayabilir. Ağrı azalırken kasların güçlendirilmesi, germe egzersizleri, masaj ve diğer terapötik teknikler kullanılarak kalçada iyileşme görülür. Hemen hemen herkesin sonuç alabileceği fizyoterapide şunlar uygulanır:
- Zayıflayan kasların güçlendirilmesi
- Duruşunuzun iyileştirilmesi
- Kas sertliklerinin hafifletilmesi veya önlenmesi
- Eklem hareketliliğini artırmak için egzersizler
- Dokulardaki gerginliğin azaltılması, kalça ve sırtınızla ilgili bilinçli olunması için bant kullanılması
- Manuel tedavi (masaj ve manipülasyon gibi)
- Kalça ağrısında nasıl yürünmesi gerektiği
- Baston ve koltuk değneği kullanımı
Kalça ağrısının nedeni işinize yönelikse veya belirli bir aktiviteye bağlı gelişiyorsa ergoterapist ile görüşebilirsiniz. Ergoterapistler ise evde iş yaparken, arabaya kullanırken, vb. durumlarda kalçanıza nasıl daha az yük bindireceğiniz konusunda bilgi verirler.
Kalçaya bıçak saplanması gibi ağrı bazen steroid enjeksiyonlarla giderilebilir. Bu ağrı bursit ve iltihaplanma gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa kullanılır. Bu enjeksiyonların uygulanabileceği yeri belirlemek için ultrasondan yararlanılır.
Kalça ağrısının nedenine göre bazı durumlarda ameliyat gerekebilir. Kalça kırıklarında kemiğin stabilize edilmesi için ameliyata başvurulur. İleri yaştaki kişilerde bu ameliyatlar yaşa bağlı deformasyonlar sebebiyle sıklıkla uygulanır. Kalça protezi gibi ameliyatlar yapılabilir. Artrit gibi hastalıklar sonucu diğer tedavilerden fayda sağlanamadığında kalça protezi ameliyatı önerilebilir.
Kalça Ağrısına Ne İyi Gelir?
“Belden kalçaya vuran ağrı nasıl geçer?” diye düşünüyorsanız evde dinlenme, buz veya ısı uygulamaları, masaj ve ölçülü egzersizleri deneyebilirsiniz. Kalça ağrısından kurtulmak için şu adımlara dikkat edin:
- Ağrıyı daha çok kötüleştiren aktiviteleri yapmamaya çalışın.
- Doktor kontrolünde ağrı kesiciler alabilirsiniz.
- Yaralanma sonrası her 2-3 saate bir 15-20 dakika ağrılı bölgeye buz uygulayın.
- Ağrı olmayan bir tarafınız varsa o tarafa doğru yatın. Bacaklarınız arasında yastık koyabilirsiniz.
- Fazla kilonuz varsa ideal kiloya erişin.
- Uzun süreli ayakta durmamaya çalışın. Ayakta durmanız gerektiğinde ise iki bacağınıza da aynı miktarda yük verecek şekilde durun.
- Rahat ve ortopedik ayakkabılar giymeyi tercih edin. (Tabanı yumuşak, rahat ve darbe emici ayakkabılar)
- Egzersiz yapmadan önce mutlaka ısının, egzersiz sonrasında da mutlaka esneyin. Kuadriseps ve hamstring kaslarınızı gerin.
- Yokuş aşağı koşmayın, yürüyün.
- Beton üzerinde değil, daha yumuşak zeminli, pist gibi yerlerde koşmaya çalışın.
- İmkanınız varsa yüzün.
- Düztabanlık sorununuz varsa özel ayakkabıları ve destekler kullanmayı tercih edin.
- Kullandığınız koşu ayakkabılarının da uygun olduğundan emin olun.
- Aşırı egzersiz yapmaktan kaçının.
- Ağır bir şeyler kaldırmayın.
- Alçak sandalyelere oturmayın. Çünkü bu sandalyeler kalçanıza fazladan baskı uygulanmasına neden olabilir.
