İnsan bağışıklık sisteminin her bir hücresine detaylı bakış...
Fransızca “immunologie” kelimesinden türeyip, bağışıklık bilimi olarak adlandırılan immünoloji, oldukça geniş bir alanı kapsıyor. Ona vücudun ordusu da deniliyor, itfaiyecisi de, çöp toplayıcısı da... Birçok görevi olan bu sistem, aynı zamanda enfeksiyon hastalıklarına karşı kişiyi koruyor. Ancak kimi zaman oldukça tehlikeli olabiliyor. Çünkü iyi kontrol edilmezse, kendi hücrelerimizi düşman sanarak onlara saldırabiliyor. Bazen de virüslere, bakteriye karşı gereğinden fazla, aşırı derecede cevap veriyor. İmmün sistem iyi kontrol edilmezse, kanserden kalp rahatsızlıklarına kadar birçok hastalığın oluşmasına, eğer halihazırda varsa hızlanmasına yol açtığını belirten Acıbadem İnsan İmmünolojisi Merkezi Danışmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz, “Dolayısıyla bu sistemin çok iyi anlaşılması gerekiyor. İmmünolojiyi hem hastalıklar üzerinde, hem de laboratuvarda parçalarına bölerek inceliyoruz. Her bir bağışıklık sistemi hücresinin kendi görevi var. Bu çok kompleks ve vücudun her yerinde olan sistemin görev dağılımlarını anlamaya çalışıyoruz” diyor.
Kliniğe ve ürüne yönelik bir merkez
Acıbadem İnsan İmmünolojisi Merkezi, Doç. Dr. Meltem Kilercik’in direktörlüğünde tamamen bağımsız bir ünite ama Acıbadem Üniversitesi’ne katkı sağlaması ve ileride buradaki akademisyenlere de çalışma imkanı sunması için aynı çatı altında faaliyet gösteriyor, esasında kliniğe ve ürüne yönelik çalışıyor. Yani klinikte çalışan akademisyenlerin ve hekimlerin laboratuvar düzeyinde hastalara yönelik sorunları çözmesini amaçlıyor. Bu sorunların başında da günümüzde sıkça sözü edilen “kişiselleştirilmiş tıp” geliyor. Hastalığı değil, hastayı tedavi etmekle açıklanabilecek bu örneğin ileri aşaması ise yapay zeka! “Bir gün gelecek ‘yapay zeka’ üzerinde tüm bilgiler birleştirilecek. Doktora başvurduğunuzda bilgileriniz yapay zeka tarafından verilerek, kişiye özel tedavi protokolü çıkarılacak” diyen Prof. Dr. Unutmaz, şöyle devam ediyor: “Hiç hastalık olmaması halinde ise hastalığı önleme protokolleri devreye girecek. Bu noktada da bağışıklık sistemi öne çıkacak. Çünkü tüm vücutta ne olup bittiği bu sistem tarafından biliniyor.”
Birçok hastalığın tedavisinde öne çıkacak
İnsan İmmünolojisi Merkezi Direktörü Doç. Dr. Meltem Kilercik, diğer Labmed hocalarının yanı sıra Prof. Dr. İbrahim Ünsal ve Prof. Dr. Mustafa Serteser ile birlikte hem metabolizma hem de immünoloji üstüne ortak çalışmalara başlıyor. Prof. Dr. Unutmaz, “Bunun yanı sıra CAR-T kanser immünoterapi üstüne Amerika’da çalıştığım laboratuvarın yanı sıra diğer bağlantılarımla da ortak çalışmalar yapmayı planlıyoruz. Örneğin; Jackson Lab’de genom ve mikrobiome analizi konusunda çok kuvvetliyiz. En ileri düzeyde araştırmalarımız var. Bu bakımdan gerek ülkemize gerekse insanlığa katkımız olacağını amaçlıyor ve umuyoruz” diyor.
Onkolojiden tüp bebeğe farklı immünolojik araştırmalar yapılacak
Ülkemizde daha önce böyle bir sistem bulunmuyordu. İmmünoloji araştırmalarının büyük çoğunluğu fareler üzerinde yapılıyor. Oysa insan çalışmaları daha farklı. Çünkü doğrudan hastanın kanı ve hücreleriyle çalışılıyor; kısıtlı analizlerden sonuç almak hedefleniyor. Şu an çoğunlukla hazırlık sürecinde olduklarını belirten Prof. Dr. Unutmaz, Jackson Laboratory ile ortak birkaç proje üzerinde çalışmaya başlayacaklarına da dikkat çekerek, şu bilgileri veriyor: “Acıbadem Maslak Hastanesi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Er ile akciğer kanseri üzerine bir proje başladı. Etik kuruldan da geçti. Akciğer kanserli hastaların klinik bilgileri toplanarak, kanları buraya getirilecek ve immünolojik araştırmaları yapılacak. Miyelom kanserinde de Prof. Dr. Mustafa Çetiner ile projeler tasarlıyoruz. Diğer hematolojik kanserlerle ilgili de Prof. Sami Kartı ve ekibiyle de proje tasarımları var. Bu projelerin genetik kısımlarını Amerika ile birlikte yapacağız. Prof. Dr. Bülent Tıraş ve Doç. Dr. Yiğit Çakıroğlu ile ‘in vitro fertilizasyon’ yöntemiyle gebe kalamayan kadınlar arasında immünolojik sorunu olanları anlamaya yönelik, çok heyecan verici ortak bir klinik proje tasarladık.”
Merkezde çalışmalara başlandı
İnsan İmmünolojisi Merkezi’nin kuruluşunda, Prof. Dr. Derya Unutmaz ile Acıbadem Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Mehmet Ali Aydınlar’ın bir yıl önce tanışmasının büyük rolü bulunuyor. Meme kanserine ilişkin araştırmalar nedeniyle İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve benzeri hastanelerde değişik rahatsızlıkları olan hastaların kanlarını toplayıp, immünolojik araştırmalar yapan ve Türkiye’de müthiş bir potansiyel olduğunu gören Prof. Dr. Unutmaz, hem ülkemize faydalı olmak hem de buradaki klinik çalışmalardan yararlanmak için Mehmet Ali Aydınlar’ın teklifi üzerine danışman olarak bu merkezin kurulmasına katkıda bulundu. İnsan İmmünolojisi Merkezi’nin kuruluş süreci Aralık 2018’te başladı ve tam teşekküllü olarak Doç. Dr. Meltem Kilercik’in direktörlüğünde devam ediyor.
