Mini ilk yardım eğitimi
Kaza ya da hayatı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, kişinin hayatının kurtarılması ya da durumunun kötüye gitmesini önleyebilmek için olay yerinde, tıbbi araç gereç olmadan mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız müdahalelerdir.
İlk yardım; hayati tehlikenin ortadan kaldırılması, yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesinin sağlanması, kişinin durumunun kötüleşmesinin önlenmesi, iyileşmenin kolaylaştırılması için yapılır.
İlk yardım temel uygulamaları Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir.
Koruma: Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. Olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturulmalıdır.
Bildirme: Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir.
Kurtarma (Müdahale): Olay yerinde kişiye müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır.
İlk yardım ve acil tedavi arasındaki fark nedir?
Acil tedavi ünitelerinde, kişilere sağlık personelinin yaptığı tıbbi müdahalelerdir. İlkyardım bu konuda eğitim almış herkesin olay yerinde bulabildiği malzemelerle yaptığı hayat kurtarıcı müdahale olmasına karşın; acil tedavi uzman kişilerce gerekli donanımla yapılan müdahaledir
İlk yardım sırasında öncelikli yapılması gerekenler nelerdir?
Olay sırasında insanlar panik ve heyecanlı olur. Bu durumda ilk yardımı yapacak kişi sakin ve kararlı olmalı, sorumluluk alarak gerekli müdahaleleri doğru olarak yapmalıdır.
- Kişinin durumu değerlendirilir ve öncelikli müdahale edilecekler belirlenir,
- Kişi sakinleştirilir ve endişeleri giderilir,
- Kişiye müdahalede yardımcı olacak kişiler organize edilir,
- Kırıklara yerinde müdahale edilir,
- Kişi sıcak tutulur,
- Kişinin yarasını görmesine izin verilmez,
- Kişi hareket ettirilmez ve en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilir.
İlk yardım eğitiminin ABC'si ve 'hayat kurtarma zinciri' nedir?
Hayat kurtarma zinciri 4 aşamadan oluşur. Üçüncü ve dördüncü aşama ilk yardımcının görevi değil, ileri yaşam desteğine aittir.
1. Sağlık kuruluşuna haber verilmesi
2. Olay yerinde temel yaşam desteği yapılması
3. Ambulans ekiplerince müdahaleler yapılması
4. Hastane acil servislerinde müdahale yapılmasıdır.
İlk yardımın ABC’si
Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir:
A. Hava yolu açıklığı
B. Solunum (Bak-Dinle-Hisset)
C. Dolaşım (Şah damarından 5 saniye nabız alınarak yapılır)
İlk yardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?
İlk yardımcının insan vücudu, yapısı ve işleyişi konusunda bazı temel kavramları bilmesi gerekir.
Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:
Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:
Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:
- Beyin
- Beyincik
- Omurilik
- Omurilik soğanı
Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar. Solunum sistemi şu organlardan oluşur:
Solunum yolları
Akciğerler
Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur. Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:
- İdrar borusu
- İdrar kesesi
- İdrar kanalları
- Böbrekler
Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:
- Dil ve dişler
- Yemek borusu
- Mide
- Safra kesesi
- Pankreas
- Bağırsaklar
Yaşam bulguları ile ilgili önemli göstergeler nelerdir?
İlkyardım sırasında kişiyi değerlendirmeden önce yaşam bulgularının anlamlarının bilinmesi gerekir. Çünkü; bu bulgular müdahaleler için önem taşır. Yaşam bulguları kişinin;
- Bilinci,
- Solunumu,
- Dolaşımı,
- Vücut ısısı,
- Kan basıncını ifade eder.
Solunum değerlendirilmesi
- Kişinin solunumu değerlendirilirken;
- Solunum sıklığına,
- Solunum aralıklarının eşitliğine,
- Solunum derinliğine bakılır.
Kişinin 1 dakika içinde nefes alma ve verme sayısı solunum sıklığını gösterir. Sağlıklı yetişkin bir kişide dakikada solunum sayısı 12–20, çocuklarda 16–22, bebeklerde 18-24’dür.
Kan basıncının değerlendirilmesi
Kişi değerlendirilirken kan basıncı kontrol edilmez. Ancak, kan basıncının anlamının bilinmesi
önemlidir. Kalbin kasılma ve gevşeme anında damar duvarına yaptığı basınçtır. Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir. Normal değeri 100/50- 140/100 mm Hg’dir.
Nabız değerlendirilmesi
Kalp atımlarının atardamar duvarına yaptığı basıncın damar duvarında parmak uçlarıyla hissedilmesine
nabız denir.
- Yetişkin bir kişide normal nabız sayısı dakikada 60–100,
- Çocuklarda 100–120,
- Bebeklerde 100-140’dır.
- Vücutta nabız alınabilen bölgeler; şah damarı, ön-kol damarı, bacak damarı, kol damarıdır. Kişinin dolaşımını değerlendirirken, çocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından nabız alınır.
Vücut ısısının değerlendirilmesi
İlkyardımda vücut ısısı koltuk altından ölçülmelidir. Normal vücut ısısı 36.5 derecedir. Normal değerin üstünde olması yüksek ateş, altında olması düşük ateş olarak belirtilir. 41–42 derece üstü ve 34.5 derece tehlike olduğunu ifade eder. 31.0 derece ve altı ölümcüldür.
Solunum ve kalp durması nedir?
Solunum durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.
Kalp durması: Bilinci kapalı kişide kalp atımının olmaması durumudur. Kalp durmasına en kısa sürede müdahale edilmezse dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.
Kişide solunumun olmaması, bilincin kapalı olması, hiç hareket etmemesi ve uyaranlara cevap vermemesi kalp durmasının belirtisidir.
