Hiperaktivite ve dikkat eksikliği ihmale gelmez
Dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu bulunan çocuklar, aşırı hareketlilik ve dikkat eksikliği nedeniyle, zekaları normal olmasına rağmen, okulda başarısız olur. Üstelik bu nedenlerle kendilerini ciddi kazalardan korumadıkları için ciddi hayati tehlikelerle karşı karşıya kalır.
Dikkat eksikliği genetik mi?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tamamını ya da bir kısmını tanımlayan bir neden bulunamıyor. Fakat biyolojik ve çevresel etmenlerin altı çizilir. Son yıllarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun nedenleri daha geniş çaplı araştırıldı ve DEHB’nin genetik bir tarafının da olduğu anlaşıldı. Ayrıca hayvanlar üzerinde yapılan deneylerle de bu rol kanıtlandı.
Dikkat eksikliği-depresyon ilişkisi
2009 yılında yapılan bir araştırmada, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların annelerinin depresyon, kas-iskelet ağrıları ve kaygı bozuklukları gibi hastalıkları daha çok geçirdiği ortaya çıkmış. Başka bir araştırmada ise annede bulunan depresyon, kaygı ve duygusal problemler ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu arasında bir ilişki olduğu bulunmuş. Ayrıca dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan annelerin yüzde 1.2’sinde en az bir ruh sağlığı problemi olduğu kanıtlanmış. Araştırmacılar 2020 yılında, kadınlarda depresyon geçirme oranının oldukça yükseleceğini belirtiyor.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorununda ebeveynin rolü
Dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu olan çocuklar için yapılması gerekenler:
- Anne baba, öğretmen ve diğer kaynaklardan alınan bilgiler doğrultusunda tanı netleştikten sonra, çocuğun evdeki sıkıntıları ile ilgili olarak neler yapabilecekleri konusunda bilgilendirilir.
- Bu durumun bir rahatsızlık olduğu ve nedenleri ile ilgili konuşularak bilgi sahibi olmaları hedeflenir. Evde ve okulda yapılabilecekler aktarıldıktan sonra ilaç tedavisi verilip verilmeyeceğinin kararı verilir.
- Zekasında problem olmamasına rağmen okul başarısı düşük olan veya aşırı hareketlilik nedeniyle sık sık yaralanan hatta ciddi hayati tehlikeler geçiren çocuklarda ilaç tedavisi ilk seçenektir.
- İlaçlarla ilgili ailelerin yaşadıkları korkular nedeniyle verilme sebebi aileye ayrıntılı olarak açıklanmalıdır.
- İlaçlarının yan etkileri geri dönüşümlü ve doz ayarlanması ile kontrol edilmelidir.
- Yan etki açısından riskli olan çocuklarda ilaca başlamadan önce yapılan bazı tetkiklerle oluşabilecek ciddi problemlerin büyük oranda ortadan kaldırılması hedeflenir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisi
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu; dikkat ve hareketlilik olarak ayrı ayrı incelemek mümkün. Çocuk kendini koruyabilecek kadar dikkat gösteremiyor ve bu nedenle başına ciddi kazalar geliyorsa veya ders başarısı akademik başarısı ile orantılı değilse ilaç tedavisi önem kazanır. Hareketlilik nedeniyle yerinde duramıyor, sonunu düşünmeden kendini rahatlıkla tehlikeye atıyor, defalarca ucuz atlatılan kazalar geçiriyorsa burada ilaç gerekliliğin ötesinde hayati bir önem söz konusudur. İlaç kullanılmaması halinde önemli davranış problemleri de görülebilir.
İlaç tedavisi bağımlılık yapar mı?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde kullanılan iki grup ilaç vardır: Psikostimulanlar ve antidepresanlar. Bu ilaçların düzenli olarak doktor kontrolünde kullanılması gerekir. Yan etkileri yavaş doz ayarı ve yakın takiple kontrol altında tutulabilir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda kullanılan ilaçların muhtemel yan etkileri şunlardır:
- İştahsızlık,
- Karın ağrısı,
- Baş ağrısı,
- Çarpıntı,
- Bulantı,
- Uykusuzluk,
- Döküntüler.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ilaç tedavisinde en çok korkulan yan etki bağımlılıktır. Ancak dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ilaçlarının çocuklarda bağımlılık yapmadığı birçok araştırmada ortaya konmuştur. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde anne-baba eğitimi, akademik organizasyon eğitimi, bilişsel davranışçı yöntemler ile terapi ve sosyal beceri eğitimi de kullanılabilir. Fakat bu yöntemlerin tek başına başarı oranı düşüktür.
