Hemogram Nedir?
Hemogram, bir kan örneği üzerinde yapılan, çok sayıda değeri barındıran bir test grubudur. Hemogram testi, vücutta herhangi bir hastalık ve enfeksiyonun varlığını kontrol eden geniş bir tarama paneli görevi görür. Hemogram, esas olarak kanın üç bileşenini, yani kırmızı kan hücrelerini, beyaz kan hücrelerini ve trombositleri test eder.
Yakınmalarınızı dinleyen ve muayenenizi yapan doktorunuz yaşadığınız sağlık sorununun vücudunuzda ne gibi değişiklikler yarattığını bu kan tahlili ve diğer bulguları birleştirerek anlamaya çalışır. Gerektiğinde başka tahliller de isteyebilir.
Doktorunuzun sizden hemogram testi istemesinin farklı nedenleri olabilir.
- Bunlardan birincisi; bir yakınmanız ya da şikayetiniz olmasa da genel sağlık durumunuzu anlayabilmek için tam kan sayımı isteyebilir. Bu sayede henüz belirti vermemiş olan erken evredeki sağlık sorunlarınız erkenden tespit edilir ve sağlınız bozulmadan tedavi aşamasına geçebilir ve olası bir sorunu daha da kötüleşmeden ortadan kaldırılabilir.
- Yaşadığınız olası semptomların neden kaynaklandığını anlamak için doktorunuz tam kan sayımı testi isteyebilir. Yüksek ateş, yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı ya da enfeksiyon gibi sorunların ayırıcı tanısı için de hemogram testi yapılabilir. Yapılan tam kan sayımı testi, doktorunuzun koyduğu ön tanıyı doğrulamaya yarar.
- Kan hastalığına dair bir teşhis konulduysa doktorunuz hastalığınızın seyrini izlemek için yine tam kan sayımı testi isteyebilir.
- Bir diğer neden ise kan hücrelerinizi etkileyen ilaçlar kullanmanızdır. Bu ilaçların etkisini görmek isteyen doktorunuz hemogram testinden yararlanabilir.
Hemogram Testi Nasıl Yapılır?
Tam kan sayımı testi ile beraber başka ek kan testleri istenmediyse genellikle test öncesi açlık istenmez. Ancak hemogram testinizle beraber açlık gerektiren başka bir kan ölçümü yapılacak ise doktorunuz tahlilden belirli bir süre önce yemeyi ve sıvı tüketimini durdurmanızı isteyebilir. Kan tahlili için hastaneye gittiğinizde bir sağlık görevlisi kol damarınızdan gerekli miktarlarda kan örnekleri alarak bunları tüplere yerleştirir. Kan örneği bebekten alınacaksa, topuk kanı tercih edilebilir. Alınan numuneler tahlil edilmek üzere laboratuvara gönderilir.
Hemogram Ne Zaman Yapılır?
Tam kan sayımı yapılmasını gerektirecek olası belirtiler şöyle sıralanabilir;
- Vücutta görülen morarmalar veya kanamalar. Morarmalar pıhtılaşmayı sağlayan kan pulcukları olan trombositlerin sayısını etkileyen bir kan hastalığından kaynaklanıyor olabilir.
- Halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi sebebini anlamak için kırmızı han kücrelerinin (alyuvarlar) sayısı, kütlesi, hacimleri ve hatta renkleri kan sayımı tetkiki ile ölçülürken bu hücrelerin içinde bulunan ve yapısında demir bulunan hemoglobinin düzeyi de tam kan sayımı ile belirlenir.
- Yorgunluk, baş dönmesi veya halsizlik.
- Tansiyon ile ilgili olası sorunlar ve kalp atış hızında görülen değişiklikler,
- Yüksek ateş, mide bulantısı ve kusma durumları,
- Eklemlerde ağrı ve buna benzer vücutta yüksek iltihabın neden olabileceği, enfeksiyona bağlı bulguların ayırıcı tanısında kandaki beyaz kan hücreleri (akyuvarlar) ve bunların farklı çeşitlerinin sayıları da kan sayımı ile değerlendirilir.
Hemogram Değerleri Kaç Olmalıdır?
Tam kan sayımı ile kandaki birçok bileşenin değerleri kontrol edilir. Tam kan sayımında istenen ölçümler şunlardır;
- Akyuvarlar (Beyaz Kan Hücreleri WBC): Beyaz kan hücreleri vücudumuzun mikroplarla mücadele etmesini sağlar. Eğer kan örneği alındığı sırada vücudunuzda enfeksiyon, iltihap gibi bir sorun varsa beyaz kan hücrelerinizin sayısı normal aralıkların dışında çıkar. Akyuvar değerinin normalden düşük çıkması ise vücudunuzun olası bir enfeksiyon durumunda zorlanabileceği anlamına gelebilir. Düşük beyaz kan hücresi sayısının arkasında kullandığınız bir ilaç, kemik iliğine dair bir rahatsızlık da yer alabilir. Bir diğer neden ise yaşadığınız enfeksiyon olabilir, bazı enfeksiyonların seyrinde beyaz kan hücreleri kullanılıp harcanır ve hemogramda sayılar düşer.
- Kırmızı Kan Hücreleri (RBC): Kırmızı kan hücreleri akciğerimiz aracılığıyla aldığımız oksijeni, damarlarımız üzerinden vücudumuzun diğer organ ve yapılarına taşımakla görevlidir. Alyuvarların sayısının az olması veya her bir alyuvarın taşıdığı hemoglobin miktarının azlığı anemi ile ilgili olabilir. Başka etkenler de alyuvar sayısının düşük olmasına neden olabilir.
- Hemoglobin (HB ya da HGB): Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde yer alan bir proteindir.
- Hematokrit (HCT): Hematokrit ölçümü kanınızın ne kadarlık bölümünün alyuvarlardan oluştuğunu belirler. HCT değerinin olması gerekenden daha az olması, gerekli miktarda demire sahip olmadığınıza işaret edebilir. Demir, kırmızı kan hücrelerinin üretilmesine destek olur. Hematokrit değerinizin normal aralıktan fazla çıkması bazen kemik iliği hastalıklarından kaynaklanabileceği gibi yeterince su tüketmemenizden veya sıvı kaybından da kaynaklanabilir.
- MCV: MCV değeri alyuvarlarınızın ortalama ebatını ifade eder. Eğer MCV ölçümünüz olması gereken değerin üzerindeyse bu durum B12 vitamininizin ya da folat miktarınızın düşüklüğünden kaynaklanabilir. Kırmızı kan hücreleriniz normal değerlere göre daha küçükse anemiyle ilgili bir sorun yaşıyor olabilirsiniz.
- Trombosit: Trombositler kanımızın pıhtılaşmasını destekler. Trombosit sayım sonucunu normalden düşük olmasına trombositopeni denilir. Normalden yüksek trombosit durumu ise trombositoz olarak adlandırılır. Her iki durum da bir sağlık sorunundan ya da kullanılan bir ilaçtan kaynaklanıyor olabilir. Trombosit yüksekliği ya da düşüklüğünün nedenini bulmak için başka ek testlere de ihtiyaç duyulabilir.
Tahlil sonuçları genellikle birkaç saatlik bir zaman diliminde hazır olur. Tahlil sonuçları iki sütun halinde sıralanır. Her bir tahlil için olması gereken normal aralık değerleri de bu belgede yer alır. Böylece sonuçlarınızın normal aralıklarda olup olmadığını siz de görebilirsiniz.
Sonuçları kendi başınıza yorumlamanız yanlış olur çünkü bu sonuçlara etki eden pek çok değişken bulunmaktadır ve bu konuda doktorunuzun değerlendirmeleri önemlidir. Mesela hafif bir anemi bile sonuçlarınız üzerinde etkili olabilir.
Yaygın olarak kullanılan referans değerleri şöyledir:
Hemoglobin Normal Aralığı
Erkek (15+ yaş): 13,0 - 17,0 g/dL
Kadın (15+ yaş): 11,5 - 15,5 g/dL
Hematokrit Normal Aralığı
Erkek: Yüzde 40 - 55
Kadın: Yüzde 36 - 48
Trombosit Sayısı Normal Aralığı
Yetişkin: 150.000 - 450.000/mL
Beyaz Kan Hücresi (WBC) Normal Aralığı
Yetişkin: 4.000-10.000/mL
Tam Kan Sayımı Hangi Hastalıkların Teşhisini Kolaylaştırır?
Tam kan sayımı testi birçok sağlık sorunun teşhisine önemli katkılarda bulunur.
- Aralarında lösemi ve lenfoma da olmak üzere farklı kanser türleri,
- Alyuvar ve akyuvar düşüklüğüne ya da yüksekliğine neden olabilecek enfeksiyonlar, genetik bozukluklar ve diğer sorunlar,
- Bazı ilaçları kullanmanın getirdiği yan etkiler,
- Vücutta görülen bazı vitamin, element ve mineral eksiklikleri,
- Kemik iliği, dalak ile ilgili sorunlar,
- Kan üretimi ile ilgili sorunlar.
Hemogram testinin sonuçları kesin olarak bir sağlık sorununuz olduğu anlamına gelmez. Herhangi bir sağlık sorununuz ya da şikayetleriniz yoksa ve sonuçlarınız referans aralık değerlerine yakınsa genellikle endişe etmeyi gerektirecek bir durum yoktur. Değerleriniz normal aralığın üzerindeyse bu durumda doktorunuz bu değerleri takip etmeyi ister ya da ek testler talep edebilir. Öte yandan kanser gibi önemli bir hastalığınız varsa ve bazı değerleriniz çok yüksekse tedavi sürecinizde değişikliklere gidilebilir.
