Hemipleji Neden Olur?
Hemipleji ya da yaygın bilinen diğer adıyla felç, vücudun bir tarafında yüz, kol ve bacak kaslarının işlevini kaybetmesi ya da güçsüzlük durumudur ve inmenin en sık belirtilerinden biridir. Hemipleji veya inme sıklıkla beyin damarlarında daralma veya tıkanma sonucunda ortaya çıkar. Beyne giden kan akımının bozulması nedeniyle beynin ilgili bölgesi oksijensiz kalır ve doku zarar görür ki bu durum iskemi olarak da tanımlanır. İskemi sonucu kişinin vücudunun bir tarafı hareket kabiliyetini tamamen ya da kısmen kaybeder. Beyninizin hangi tarafı zarar görürse vücudun diğer tarafında hasar oluşur.
Hemipleji ve İnmenin Diğer Belirtileri
Beyinde tıkalı ya da daralmış damar nedeniyle yaşanan inme belirtilerini bilmek erken müdahale açısından çok önemlidir. Bu belirtiler başlıca konuşma bozukluğu, görme bozukluğu, kol ve / veya bacakta güç kaybı, yarı bedende uyuşma gibi yakınmalardır. Bu belirtilerin 24 saatten kısa bir süre yaşanması ve daha sonra ortadan kalkması mümkündür. Ancak belirtilerin ortadan kalkması rahatsızlığın atlatıldığı anlamına gelmez.
İnmede rahatsızlığın şiddetine göre değişen diğer belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Vücudun bir yarısında (yüz-kol-bacak) kuvvet kaybı, güçsüzlük,
- Vücudun bir yarısında (yüz-kol-bacak) uyuşma, hissetmeme,
- Yürüyeme veya oturmada zorluk,
- El becerilerinde beceriksizlik veya kayıp,
- Dengesizlik, baş dönmesi,
- Konuşamama, anlamsız içerikli konuşma, peltek konuşma
- Bulanık görme, tek gözde görme kaybı veya belirli alanları görememe.
Hemipleji Neden Olur?
Beyin damarlarında yaşanan bir tıkanıklık sık görülen nedenler arasında yer alır. Daha seyrek neden ile beyin dokusunda kanama olmasıdır.
Tıkanma beyin damarları damar sertliğine bağlı olarak gelişebileceği gibi kalpten veya büyük damarlardan kaynaklanan bir pıhtı nedeni ile de olabilir. Daha seyrek olarak ve de özellikle genç inme hastalarında geniş damarlarda yırtılma (diseksiyon) veya kalpte bir delik (patent foramen ovale – PFO) nedeni ile de felç gelişebilir.
Hemipleji damarsal nelerden dışında beyin dokusunda özellikle bakteri kaynaklı enfeksiyonlar nedeni ile de görülebilir.
Nadir görülse de hemiplejinin nedenlerinden biri de genetik kökenli ailesel veya sporadik hemiplejik migrendir. Tüm yaş gruplarında baş ağrısı ile birlikte geçici bir kuvvet kaybı ile birlikte seyreder.
Ayrıca kafa travması, yani başa alınan darbe beyinde zarar oluşturabilir. Hasar beynin hareketleri kumanda eden motor tarafında oluştuysa hemipleji yaşanabilir.
Son olarak beyin tümörü nedeniyle de hemipleji gelişebilir ve bu durumda kuvvet kaybının şiddeti tümörün büyüklüğü ile doğrudan ilişkilidir.
Hemipleji veya İnme Hastalığı Tedavisi
İnmede belirtilerin görüldüğü ilk 4.5 saat içerisinde damar yolu ile verilen t-PA (damar açıcı ilaç) uygulanarak beyindeki hasarın sınırlanması sağlanabilir. Ayrıca 6 - 24 saate kadar girişimsel yöntemlerle damar içinden pıhtı temizlenebilmektedir (trombektomi). Bu nedenle inme hastalarının özelleşmiş inme merkezlerine acil olarak ulaştırılması tedavi başarısında önemli rol oynamaktadır. Erken evredeki bu tedaviler haricinde felçli hastalarda mümkün olan ilk fırsatta fizik tedaviye başlanması kişinin bağımsız bir yaşama dönmesine yardım olmaktadır. Fizyoterapiye paralel olarak kişinin bozulan ruh sağlığına yönelik tedaviler de uygulanır.
Hemipleji Sonrası Fizik Tedavi
Hemipleji Egzersizleri
Hemipleji tedavisinin en önemli ayaklarından birini hemipleji egzersizlerinden oluşur. Hemiplejinin yarattığı kısıtlamalara karşı güç kazanmak için bu egzersizlerin bir fizik tedavi uzmanı öncülüğünde fizyoterapist ile birlikte yapılması büyük önem taşır. Uygun olarak düzenlenmiş egzersizler tedavi sürecinin hızlı ilerlemesini ve çabuk sonuç alınmasını sağlar.
Kısıtlama Tedavisi
Hemipleji tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem ise kısıtlama tedavisidir. Bu tedavide hasta, vücudunun hemipleji nedeniyle güçsüz düşen tarafını kullanmaya zorlanır. Bunun için de güçlü tarafını değil güçsüz tarafını kullanması istenir. Böylece bu bölgedeki kaslar daha fazla kullanılarak güç kazanmaları hedeflenir.
Elektroterapi Tedavisi
Hemipleji tedavisinde kullanılan etkili yöntemlerden bir diğeri ise elektroterapi yöntemidir. Bu tedavide hastanın hemiplejiden etkilenen bölgelerine uygun araçlar ile kontrollü şekilde elektrik akımları verilerek bu kasların seans boyunca kasılıp gevşemesi sağlanır. Böylece hemiplejiden etkilenen kaslar elektroterapinin yardımıyla çalışarak güç kazanmaya başlar.
Hemiplejiyle Mücadele İçin Bunları Yapabilirsiniz
Hemipleji gerçekleştikten sonra daha fazla kötüleşmeyen bir rahatsızlıktır. Buna karşın fizik tedavi, elektroterapi ve diğer tedavi yöntemleri ile meydana gelen hasar giderilebilir. Bu noktada uygulanan tedavilerin yanı sıra kişinin evinde ve çıkabiliyorsa dışarıda da aktif olarak hareket etmesi gerekir. Atılan her adım, çalıştırılan her kas tedaviye destek olur. Bu nedenle hemipleji hastalarına hayatın içinde kalmaları ve gerekiyorsa koltuk değneği gibi hekimlerinin önereceği destekleyici aparatlarla ya da evde duvarlara takılacak korkuluklar yardımıyla elden geldiğince hareket halinde olmaları önerilir.
Hemipleji ve İnmeden Korunmak İçin…
Günlük yaşamda pek önemsenmeyen alışkanlıklar inmeye neden olabilir. Hareketsizlik bu etkenlerin başında gelir. Bu nedenle düzenli egzersizler yapmak, yürüyüş yapmak ve hareketli bir yaşamı tercih etmek inme yaşanması ihtimalini azaltabilir. İnme açısından diğer riskler ise yüksek kan basıncı, şeker hastalığı, sigara ve alkol kullanımıdır. Bunların dışında bir diğer önemli unsur beslenme tarzıdır. Sebze, meyve tüketmek, su içmeyi ihmal etmemek, az yağ ve az tuz tüketmek de inme riskini azaltabilir.
