Heimlich Manevrası Nedir?

Heimlich Manevrası Nasıl Yapılır?

Ebeveynlerin ve bakıcıların bir anlık ihmali bebekler ve küçük çocuklar için telafi edilmesi güç sonuçlara yol açabilir. Özellikle 3 yaş altındaki çocuklar her şeyi içgüdüsel olarak ağızlarına götürdüklerinden tehlikenin boyutu daha da artar. Yiyecekler, bu konuda ‘suçlu olarak belgelenmiş’ yabancı cisimlerin başında gelir. Çocukların hava yolu tıkanıklıklarına yol açan cisimler arasında oyuncak parçalarından leblebi ve fındık-fıstığa hatta iğneden kusmuk parçalarına dek birçok risk faktörü bulunur. Hava yolu tıkanıklığına karşı korunmada en etkili tedbir, çocuğu tehlike unsuru oluşturan ve erişebileceği mesafede bulunan cisimlerle tek başına bırakmamaktır. Madeni para, çakıl taşları, çivi, cıvata, pil, düğme, iğne, oyuncaklar sık olarak yutulan ve hava yolu tıkanıklığına yol açabilen cisimlerdir. Çoğunlukla yemek sırasında olsa da özellikle çocuklarda oyun sırasında veya ev ortamını 'araştırırken' bulduğu şeyleri ağzına atma şeklinde de görülür.

Heimlich Manevrası Hangi Durumda Uygulanır?

Heimlich manevrası, karna bası uygulama yoluyla yabancı bir nesne nedeniyle boğazı veya nefes borusu (trakea) tıkanmış kişinin hava yolunu açmayı hedefleyen bir ilkyardım yöntemidir. Hava yolu tıkanıklığı, ‘tam tıkanma’ ya da ‘kısmi tıkanma’ şeklinde olabilir. Tıkanma sonucu bilinç hızla bozulabilir ve acil müdahale yapılmazsa yaşamsal tehlikelere yol açar. Çoğu zaman hasta ne olduğunu anlatacak, ifade edebilecek durumda değildir. Zamanında ve doğru müdahale olmazsa yaşam kurtarılsa bile beyin ve diğer yaşamsal organlara belli bir süre oksijen taşınmaması nedeniyle felç gibi kalıcı bozukluklar görülebilir. Nefes alamama, acı çekerek elleri boyuna götürme, konuşamama ve morarma ‘tam tıkanma’ belirtileridir. Bu durumda 'Heimlich manevrası' yapılır. Kısmi tıkanmada ise öksürük olur. Nefes alıp konuşmada sorun olmaz. Bu durumda hasta öksürmeye teşvik edilir, öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılır. Solunum ve öksürük zayıflar ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.

Heimlich Manevrası Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Boğulmalarda 4 dakikadan daha uzun süre beyne oksijen gitmemesinin, beyin hasarı ve ölüme sebebiyet verdiği kabul edilir. Bu sebeple herkesin boğulmalara karşı ilkyardım bilmesi önemlidir. Uzmanlar boğulmalarda karna baskı yapılmasını tavsiye eder. Tam tıkanmalarda uygulanan Heimlich manevrasının yapılacağı kişinin durumu önemlidir. Bu kişiler;

• Hamile yetişkinler veya bir yaşından küçük bebekler,
• Bir yaşından büyük çocuklar ve hamile olmayan yetişkinler,
• Kendiniz olabilir.

İlkyardımda bulunulacak kişi kim olursa olsun, Heimlich manevrasından sonra da boğazda ve solunum yolunda herhangi bir fiziksel hasarın kalıp kalmadığından emin olmak için mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. Boğuluyor gibi görünen kişi bilinci açık ve öksürüyorsa, cismi kendisi çıkarabilir. Bu durumda Heimlich manevrası uygulanmamalıdır.

Heimlich Manevrası Nasıl Yapılır?

Kişi öksüremiyor, konuşamıyor ya da nefes alamıyorsa, özellikle ellerini boğazına götürüp boğuluyormuş sinyali veriyorsa; yalnız değilseniz yanınızdaki kişinin tıbbi yardım çağırmasını sağlayın. Yalnızsanız ilkyardıma başlayın:

• Ayakta ya da oturur pozisyonda olan hastanın arkasında durulur.
• Hastanın öne eğilmesi sağlanır.
• Elin ayası kullanılarak hastanın sırtına (kürek kemiklerinin arasına) hızlı ve kuvvetli şekilde 5 kez vurulur.
• Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakılır, açıldıysa işlem durdurulur.

Tıkanıklık açılmadıysa, aşağıda açıklanan şekilde Heimlich manevrası uygulanır:

• Hastanın arkasından sarılarak gövdesi kavranır.
• Bir el yumruk yapılarak, göbeğin hemen üstüne, başparmak içeri gelecek şekilde yerleştirilir.
• Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır ve aynı anda içe ve yukarı doğru 5 kez bastırılır.
• Hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim dışarı çıkana ve kişi kendi kendine nefes alabilene veya öksürebilene kadar işlem tekrarlanır.
• Hastanın bilinci kapanırsa tıbbi yardım çağırılır ve CPR (temel yaşam desteği) yapmaya başlanılır.

Bir Yaşından Büyük Çocuklarda İlkyardım

Çocuk 5 yaşından küçükse veya 20 kilonun altındaysa, yöntem biraz değiştirilmelidir. İlkyardımın uygulanabilmesi için öncelikle çocuğun arkasında diz çökülmelidir. Ardından, tipik Heimlich manevrası, yetişkinlerdekinden daha az güçlü basılar kullanılarak uygulanmalıdır.

Bebeklerde (1 Yaş Altı) Tam Tıkanıklık Olan Hava Yolunun Açılması

Bir yaşından küçük bebeklerde, bebek çok öksürüyorsa veya şiddetli bir şekilde ağlıyorsa müdahalede bulunulmaz. Güçlü öksürükler ve ağlamalar, yabancı cismi hava yolundan dışarı itmeye yardımcı olabilir.

Bebek güçlü bir şekilde öksürmüyorsa veya şiddetli bir ağlaması yoksa; yabancı cisme bağlı havayolu tıkanıklığını açmak için aşağıdaki ilkyardım yönteminin uygulanması gerekir:

• İlkyardımcı, destek için uyluğunu veya kucağını kullanarak bebeği bir kolu üzerine yüz üstü yatırır.
• Bebeğin göğsü el, çenesi ise parmaklarla kavranarak başı vücudundan daha aşağıda olacak şekilde öne doğru eğilir.
• Serbest elin ayasıyla bebeğin sırtına, kürek kemiklerinin arasına hızlı ve kuvvetli şekilde 5 defaya kadar vurulur.
• Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir.
• Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır.
• Çıkmadıysa ikinci ve üçüncü parmak kullanılarak göğüs kemiğinin alt kısmına meme uçlarının altı hizasında 5 kez bası uygulanır. Bası bebeğin göğsünü, derinliğinin üçte biri ile yarısı arasında sıkıştıracak özellikte ve hızlı olmalıdır.
• Yabancı cisim çıkana veya bebek uyanıklığını kaybedene (bilinçsiz hale gelene) kadar 5 sırt vurusu ve ardından 5 göğüs basısına devam edilir.
• Bebek bilinçsiz hale gelirse, tıbbi yardım çağırılır ve CPR (temel yaşam desteği) yapmaya başlanılır.

Hamilelerde İlkyardım

Hamile kadınlarda göğüs kemiği bölgesinde el biraz daha yukarıya, göğüs kemiğine koyulur. Hamile kişi baygınsa, onu sırtüstü yatırın ve parmağınızla hava yolunu temizlemeye çalışın. Takılan cismi çıkaramıyorsanız CPR (yaşam desteği) yapmaya başlayın.

Kendinize Nasıl İlkyardım Yaparsınız?

Yalnızsanız ve boğuluyorsanız şu adımları takip edin:

• Bir elinizin başparmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak koyun.
• Diğer elinizde yumruğunuzu kavrayın ve aynı anda içeri ve yukarı doğru itin. Bu hareketi 5 kez tekrarlayın.
• Nesne dışarı çıkıp nefes alıp öksürebilene kadar hareketi tekrar edin.

Ayrıca üst karnınızı bir masanın köşesi ya da bir sandalyenin arkasına koyup destekle itebilirsiniz.

Yetişkinlerde Boğulma Nasıl Önlenir?

• Yiyecekleri küçük parçalara ayırın.
• Özellikle takma diş kullanıyorsanız, lokmalarınızı yavaş ve iyi çiğneyin.
• Çiğneme ve yutma esnasında gülmekten ve konuşmaktan kaçının.
• Yemeklerden önce ve yemek sırasında aşırı alkol almamaya özen gösterin.

Bebeklerde ve Çocuklarda Boğulma Nasıl Önlenir?

• Bilyeleri, küçük oyuncakları, boncukları, raptiyeleri ve bozuk para gibi küçük nesneleri, özellikle 4 yaşından küçük çocukların erişemeyeceği yerlere koyun.
• Çocukların bir şeyler yerken yürümesini, koşmasını ve oynamasını engelleyin.
• 4 yaşından küçük çocuklara fındık, et veya peynir parçaları, çiğ havuç, üzüm, kuruyemiş, sert ve yapışkan şeker, patlamış mısır gibi boğaza takılabilecek yiyecekleri vermemeye özen gösterin.
• Küçük çocukları yemek esnasında kontrol edin.
• Büyük kardeşlerin ve çocukların küçüklerine tehlikeli bir yiyecek veya oyuncak vermesini engelleyin.