Geçmeyen Aknenin Sebebi Stres Olabilir

Stres ve Akne Arasındaki Bağlantı

Stres hem olumlu hem olumsuz olabilen doğal bir insan tepkisidir. Vücudun birtakım değişiklikler veya zorlu durumlar karşısında ürettiği fiziksel ve zihinsel tepkiler stres olarak tanımlanır. Stres, cildin daha hassas ve reaktif olmasına neden olan bir çeşit kimyasal tepkiye yol açar. Stresin vücut üzerindeki etkileri pek çok farklı şekilde görülebilir.

Stresin Vücut Üzerindeki Etkileri

İnsan vücudu stresle başa çıkabilecek bir donanıma sahiptir. Vücudun otonom sinir sistemi nefes alıp vermeyi, görüş değişikliklerini, kalp atış hızını ve daha fazlasını kontrol eder. Savaş ya da kaç tepkisi de vücudun stresli durumlarla yüzleşmesine yardımcı olur. Ancak stres uzun süreli veya kronik hale geldiğinde vücut üzerinde ciddi etkilere yol açabilir. Vücut yıpranabilir; fiziksel, psikolojik veya davranışsal stres semptomları gelişebilir.

Stresin psikolojik belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Depresyon,
• Kaygı,
• Sinirlilik,
• Panik atak,
• Üzüntü.

Stresin fiziksel belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Göğüs ağrısı veya kalp atış hızının artması,
• Ağrılar ve sızılar,
• Baş ağrısı, baş dönmesi veya titreme,
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon),
• Yorgunluk veya uyku problemleri,
• Mide veya sindirim sorunları,
• Cinsel ilişkiye girmekte sorun yaşama,
• Kas gerginliği veya çene sıkma,
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması.

Stresin davranışsal belirtileri de şu şekilde sıralanabilir:

• Madde kullanım bozukluğu,
• Alkol kullanım bozukluğu,
• Sigara kullanımı,
• Aşırı yemek yeme veya yeme bozukluğu geliştirme,
• Kumar bozukluğu,
• Cinsellik, alışveriş yapma veya internette gezinme gibi eylemleri sürekli olarak tekrarlama ve kontrol edememe.

Stresin Cilt Sağlığına Etkisi

Stres, cilt problemlerinin kötüleşmesine de neden olabilir. Sedef hastalığı, egzama ve gül hastalığı gibi cilt problemlerinin şiddetlenmesine neden olabilen stres, kurdeşen gibi cilt döküntülerine de yol açabilir.

Stres vücutta kortizol gibi hormonların üretilmesini sağlar. Bunun sonucunda ciltte bulunan bezler daha fazla yağ üretebilir; yağlanan cilt akneye ve diğer cilt problemlerine daha yatkın hale gelebilir.

Ayrıca stresli hissedilen günlerde zaman zaman günlük cilt bakımı rutinini aksatmak da kaçınılmaz olabilir. Bu durum da cilt sorunlarının kötüleşmesine zemin hazırlayabilir.

Geçmeyen Akne Sorununda Stresin Rolü

Akne problemi birçok farklı faktörün etkisiyle ortaya çıkabilir. Stres de bu faktörlerin arasında yer alır. Ancak stres direkt olarak akne oluşumuna yol açmaz, mevcut aknelerin daha da kötüleşmesine neden olur. 

Aknenin stres kaynaklı olup olmadığını anlamak da pek kolay değildir. Ancak birey kendini sürekli stresli hissediyorsa bu durumda aknelerin nedeni stres olabilir. Stresin neyden kaynaklandığını daha iyi anlayabilmek amacıyla stresli hissedilen zaman dilimlerini takip etmek faydalı olabilir. Sivilceler stresli hissedilen zamanlarla örtüşüyorsa sivilce ve stres arasında bir bağlantı olduğu anlaşılabilir. Ayrıca sivilcelerin sadece stresle değil, kahve içmek gibi kortizol üretimini artıran stres kaynaklı alışkanlıklarla ilgili olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. 

Kronik Stres ve Akne İlişkisi

Kronik stres pek çok sağlık probleminin tetikleyicisi olabilir. Akne de kronik stresin tetikleyebildiği ya da daha da kötüleşmesine neden olabildiği bir cilt problemidir. Yapılan bazı araştırmalar sonucunda akne şiddetinin stres seviyelerinin artmasıyla ilişkili olduğu sonucuna ulaşılsa da henüz stresin akneyi tam olarak nasıl kötüleştirebildiği bilinmemektedir. Ancak sebum üreten hücrelerin stres hormonları için reseptörlere sahip olduğu bilinir. Sebum, ölü deri hücreleriyle ve bakterilerle karışarak kıl köklerini tıkayan sivilceye ya da akne kistine neden olan yağlı bir maddedir. Yoğun stres hissedildiğinde sebum üreten hücreler artar. Bu durum daha fazla kıl kökünün tıkanmasına ve daha fazla sivilce oluşumuna neden olur. 

Stresin Akne Tedavisini Zorlaştırması

Stres akne tedavisinin etkinliğini azaltabilir ve iyileşme sürecini geciktirebilir. Stres altında olan bireylerde aknelerin iyileşme sürecinin çok daha yavaş olduğu görülmektedir. Aknelerin daha yavaş iyileşmesi, sivilcelerin daha uzun süre kalmasıyla ve şiddetlerinin artmaya yakın olmasıyla da ilişkilidir. Bu nedenle ciltte aynı anda çok daha fazla akne görülebilir.

Stres Kaynaklı Akne İçin Tedavi Yöntemler

Stres kaynaklı akne oluşumunun önüne geçebilmek ve etkili tedaviyi sağlayabilmek için ilk adım, stresin kontrol altına alınarak daha makul seviyelerde tutulmasıdır. Yeterli uyku, nefes egzersizleri ya da yoga ve meditasyon gibi teknikler stresin etkili şekilde yönetilmesine yardımcı olup stres seviyelerini azaltabilir. Uygulanabilecek diğer akne tedavisi yöntemleriyse kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.

Dermatolojik Tedavi Seçenekleri

Stres kaynaklı akne tedavisi için bir dermatologa başvurulabilir. Cilt üzerindeki lezyonların iyileşebilmesi, yeni lezyon oluşumunun önlenmesi ve yara izi oluşumunun engellenmesi dermatolog tarafından birtakım ilaçlar önerilebilir. Doktor tarafından reçete edilmeyen veya önerilmeyen ilaçların kullanımından kaçınmak da stres kaynaklı akne tedavisi için son derece önemlidir.

Akne tedavisinde başvurulan bazı topikal ilaçların içeriğini şu şekilde detaylandırabiliriz.

• Antibiyotik: Bakteriyel büyümeyi yavaşlatmak amacıyla genellikle diğer topikal ilaçlarla beraber kullanılır.
• Kükürt: Beyaz ve siyah noktaların parçalanmasına yardımcı olur. 
• Salisilik Asit: Kıl köklerini kaplayan hücrelerin dökülmesinin azaltmak, beyaz ve siyah noktaların parçalanmasına destek olmak amacıyla kullanılır. 
• Benzoil Peroksit: Bakterilerin yok edilmesini ve sebum üretiminin azaltılmasını sağlar. 
• Rezorsinol: Beyaz ve siyah noktaların parçalanmasına yardımcı olur. 

Stres kaynaklı aknenin tedavisi için reçete edilebilecek bazı ilaçlar da şu şekilde sıralanabilir:

• Antibiyotikler: Bakteriyel büyümenin yavaşlaması ve iltihabın azaltılması amacıyla kullanılır. 
• Hormon Tedavisi: Genellikle kadınlarda kullanılan hormon tedavisi, androjenlerin yağ bezleri üzerindeki etkilerini önlemek amacıyla uygulanır. 
• Retinoidler: Gözeneklerin açılmasına ve diğer ilaçların foliküle girmesine yardımcı olur.  
• Kortikosteroidler: Etkilenen cilt bölgelerine enjekte edilebilen kortikosteroidler, şiddetli aknelerde iltihabın azaltılmasına destek olur.

Topikal veya oral ilaçların etkisiz olması ya da uygulanamaması durumunda uygulanabilecek farklı tedavi seçenekleri de vardır. Bu tedaviler şu şekildedir:

• Cerrahi prosedürler uygulanarak yara izlerini yönetmek ve onarmak,
• Lazer ışık terapileri,
• Yüzeysel kimyasal peelingler.

Stres Yönetimi Teknikleri

Akne gelişimine katkıda bulunabilen stresi yönetmek için uygulanabilecek bazı etkili yöntemler de mevcuttur. Stresi azaltmaya yardımcı olan yöntemlerden bazıları şunlardır:

• Yeterince uyumak,
• Meditasyon yapmak,
• Kitap okumak,
• Nefes egzersizleri yapmak,
• Müzik dinlemek,
• Yoga veya Tai Chi (hafif esneme ve dönme hareketlerini içeren bir egzersiz) yapmak,
• Yürüyüş yapmak.

Akneyle Başa Çıkma ve Psikolojik Dayanıklılığı Artırma

Bireylerin yaşamları boyunca uyguladıkları bazı yöntemleri ya da alışkanlıkları değiştirmeleri ve rutinlerinde birtakım değişiklikler yapmaları stres kaynaklı akneyle daha iyi başa çıkılmasına yardımcı olabilir. Stres kaynaklı akneyle başa çıkabilmek için uygulanabilecek adımlar şu şekilde sıralanabilir.

• Uykuya Öncelik Vermek: İyi bir uyku rutini hem genel sağlık hem stres yönetimi için son derece önemlidir. Bireyler kendileri için en etkili ve faydalı uyku rutinini bulmak amacıyla uyku öncesi ekrana bakma süresini kademeli olarak azaltmak gibi küçük değişiklikler yapabilirler. Ancak alışık olunan uyku saatinden çok erken veya çok geç bir saatte uyumaya çalışmak gibi büyük değişiklikler, uyku problemlerinin yaşamasına da neden olabilir. 
• Zihinsel Sağlığa Dikkat Etmek: Stres bazen birey için başa çıkması güç bir durum haline de gelebilir. Bu noktada doktora danışmaktan çekinmemek ve tıbbi yardım almak önemlidir.
• Stres Yönetimi Teknikleri Uygulamak: Hangi stres yönetimi tekniğinin daha iyi ve etkili olduğunun belirlenmesi faydalı olabilir. Meditasyon, yoga, derin ve kontrollü nefes alma veya günlük tutma gibi yöntemlerin biri ya da birkaçı uygulandıktan sonra bireyin kendine en uygun olanı bulması mümkündür.
• Egzersiz Yapmak: Düzenli olarak egzersiz yapmak, mutluluk hormonu olarak da bilinen endorfin hormonunun salgılanmasını artırır ve stres seviyelerinin azalmasına yardımcı olur. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz, hem fiziksel hem ruhsal sağlığı olumlu etkileyebilir.
• İlgi Alanlarına ve Sevilen Aktivitelere Zaman Ayırmak: Günlük hayatın koşuşturmacası ve sorumluluklar bireyin kendine zaman ayırmasına engel olabilse de boş vakitlerde sevilen aktivitelere yönelmek stres seviyelerinin azalmasında oldukça etkilidir. Bireyin gün içinde kitap okumak, film izlemek ya da resim yapmak gibi keyif aldığı bir aktiviteye zaman ayırması duygusal açıdan rahatlamasına yardımcı olabilir. 
• Düzenli Bir Cilt Bakım Rutini Uygulamak: Uygun bir cilt bakım rutininin düzenli olarak uygulanması stres kaynaklı akne oluşumunu engellemenin etkili bir yoludur. Bu noktada en uygun ve etkili bir cilt bakım rutininin oluşturulabilmesi için bir dermatologa danışmak gerekebilir.

Öz Güven ve Sosyal Yaşam Üzerindeki Etkileri

Akne problemi cilt sağlığını olumsuz etkilemenin yanı sıra bireyin öz güvenine de büyük ölçüde zarar verebilir. Akneleri nedeniyle dış görünüşünden rahatsız olan bazı bireylerin sosyal yaşamları da olumsuz etkilenebilir. Akneli bir cilde sahip olan bireylerde gelişebilecek bazı sorunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Depresyon,
• Endişe,
• Yaşam kalitesinin düşmesi,
• Öz güvenin azalması,
• Zayıf öz imaj,
• Yalnızlık hissi.

Psikolojik Destek ve Danışmanlık

Öz saygının azalması, beden imajı endişeleri ve sosyal geri çekilme gibi sorunlara yol açan akneler, bireylerin çekingen olmalarına ve yetersizlik hissiyle mücadele etmelerine de neden olabilir. Bu tür sorunlar yaşandığında profesyonel yardım alınması, akne ve ruh sağlığıyla mücadelede son derece önemlidir. Akne tedavisinde dermatologların yanı sıra psikologlardan ya da psikiyatristlerden destek almak bireyin bu durumun neden olduğu duygusal zorluklarla baş edebilmesine yardımcı olabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Akneler vücudun hangi bölümlerinde görülebilir?

Akneler genellikle yüz, sırt ve göğüs gibi bölgelerde daha sık görülür. 

Akne oluşumuna neden olabilecek besinler nelerdir?

Yüksek şeker oranına sahip diyetler, yağsız süt ve peynir altı suyu proteini akne oluşumuna neden olabilir.

Hormonal değişiklikler akne oluşumunu nasıl etkiler?

Genellikle ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde aktifleşen androjen hormonları (testosteron) akne oluşumuna neden olur. Adet dönemleri gibi vücutta hormonal değişikliklerin meydana geldiği süreçler de akne oluşumuna yol açabilir. 

Akne türleri nelerdir?

Dört ana akne türü şu şekilde sıralanabilir:

• Hormonal akne,
• Kistik akne, 
• Mantarlı akne,
• Nodüler akne.

Stres kaynaklı aknelerin belirtileri nelerdir?

Stres aknelerinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Nodül veya kist oluşumu,
• Siyah noktalar,
• Papüller,
• Püstüller,
• Sivilceler,
• Beyaz noktalar.

Stresin tetikleyebildiği diğer cilt rahatsızlıkları nelerdir?

Stresin tetikleyebileceği diğer cilt rahatsızlıkları arasında rosacea, sedef hastalığı ve atopik dermatit yer alır.