Ertesi Gün Hapı Nedir?
Ertesi gün hapı, içeriğinde sıklıkla levonorgestrel ve ulipristal asetat adlı etken maddeler kullanılarak üretilen, cinsel ilişkiden hemen sonra yumurtlamanın engellenmesi ya da geciktirilmesi için kullanılan gebelik önleyici özellikteki laçlara verilen genel isimdir. Ertesi gün hapı bir doğum kontrol yöntemi değildir. Acil durumlarda kullanılması gerekir.
Ertesi gün hapı nasıl kullanılır sorusunun yanıtı şudur: Ertesi gün hapı, korunmasız bir ilişkinin ardından en kısa sürede, mümkünse 72 saat geçmeden, tek sefer ağızdan alınarak kullanılır ve nadiren kullanılması gereken bir ilaçtır. Ertesi gün hapı, plansız ve korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyon olarak kullanılır. Ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca acil doğum kontrolüne yöneliktir.
Ertesi gün hapı nasıl kullanılır sorusuna yanıt verdikten sonra gelelim ertesi gün hapı ne işe yarar sorusunun yanıtına. Ertesi gün hapı, içeriğinde kullanılan levonorgestrel ve ulipristal asetat adlı etken maddeler ile cinsel ilişkiden hemen sonra yumurtlamanın engellenmesi ya da geciktirilmesine yarar.
Ertesi gün hapı, doğum kontrol hapı kullanılmadığı veya kullanılmanın unutulduğu, kondom gibi bariyer yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda hamileliği engellemeye yardımcı olur. Ağızdan alınan ertesi gün hapı HIV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Korunmasız ilişki, kondom yırtılması gibi nedenlerle ertesi gün hapı alınır.
Ertesi Gün Hapı Ne İşe Yarar?
Ertesi gün hapı ne işe yarar: Ertesi gün hapının temel işlevi, yüksek dozda progestin veya progestin ile birlikte östrojen içeren hormonları kullanarak ovülasyonu (yumurtlamanın) geciktirmesi veya tamamen inhibe etmesidir. Ertesi gün hapı, korunmasız bir cinsel ilişkinin ardından, hamilelik yaşanmamasına yarar. Tablet formunda üretilir ve reçetesiz olarak satılmaktadır.
Ertesi gün hapının etki süreci:
- Ertesi gün hapının kullanılmasının ardından hızlı bir şekilde yaşanan süreç, sperm ile yumurta hücresinin buluşmasını engeller.
- Fertilizasyon (olgunlaşmış yumurta hücresi ile spermin birleşmesi süreci) gerçekleşse de ertesi gün hapının etkileri ile döllenmiş yumurta rahim duvarına yerleşemez ve implantasyonu yani yerleşmeyi önler.
Ertesi gün haplarının beklenen sonucu vermesi için ilişkiden sonraki kullanım zamanı çok önemlidir. Zamana göre ilaçtan alınacak verim de değişir. Ertesi gün haplarında en yüksek verim 24 saat içinde kullanıldığında alınır. Bu durum kullanılan ilaca göre değişebilir. Bazı haplar 72 -120 saat içerisinde de alınabilir ve etkisini gösterebilir.
Ertesi gün hapı kullanımı düzenli olarak kullanılacak bir seçenek değildir. Zaten bu amaçla da üretilmemişlerdir. Bu haplar sadece istenmeyen bir gebeliğin yaşanmaması için acil durumlarda kullanılmalıdır. Rutin kullanımı sağlık sorunlarına neden olabilir. Nadir kullanıldığında da bazı yan etkilere neden olabilir ancak bunlar hafif ve geçicidir. Ertesi gün hapının yan etkileri arasında mide bulantısı, baş ağrısı ve adet düzenin bozulması gibi etkiler bulunur. Hamileliğin gerçekleşmiş olması halinde alınacak ertesi gün hapı etkisizdir ve yaşanan gebeliği sonlandırmak için bir yöntem olarak kullanılamaz.
Ertesi Gün Hapı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Ertesi gün hapı hakkında bilinmesi gerekenler şunlardır:
- Ertesi gün hapı, korunmasız yaşanan cinsel ilişkinin ardından hamileliği önlemek için geliştirilmiş, acil durumlarda kullanılması gereken kontraseptif bir yöntemdir.
- Bu tip ilaçlar, ovulasyonu (yumurtlama dönemi) engelleme, sperm ve yumurta hücresinin bir araya gelmesini güçleştirme ve döllenmiş yumurtanın tutunmasını önleme amaçlı ilaçlardır.
- Ertesi gün hapı İlişkiden sonraki ilk 24 saat içinde alındığında en yüksek etkililiğe sahiptir. Bazı ilaçlar 72 -120 saate kadar etki gösterebilir.
- Ertesi gün hapları, sadece acil durumlar için kullanılmalıdır ve sık sık kullanmak için üretilmemiştir.
- Ertesi gün haplarının yan etkileri sıklıkla hafif ve geçici özelliktedir. Ertesi gün haplarının sık yaşanan yan etkileri arasında mide bulantısı, baş ağrısı ve zamansız adet kanamalarıdır.
- Bu tip ilaçlar gerçekleşmiş bir hamileliği sona erdirmez. Sadece hamileliğin gerçekleşmesini engelleme odaklıdır.
- Ertesi gün hapının görevini gerçekleştirmesi, kullanan kişinin sağlık durumu, ilişkiden ne kadar sonra ilacı aldığı ve geçmişte yaşadığı sağlık sorunları gibi farklı etkenlere göre değişiklik gösterebilir.
- Ertesi gün hapını kullanan kadınların bu tek seferlik kullanımın ardından doğum kontrol hapı, spiral gibi uzun vadeli doğum kontrol yöntemlerine tercih edilir. Böylece korunma ihtiyaçlarını daha uzun bir vade ile elde ederler.
- Ertesi gün hapları eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebilir ancak kullanacak kişinin olası sağlık sorunları varsa istenmeyen olumsuz etkiler yaşanabilir. En doğrusu, bu ilacın bir doktora danışılarak kullanılmasıdır.
- Araştırmalar, ertesi gün hapının hamilelik ihtimalini ciddi şekilde düşürdüğünü gösterir. Ancak yüzde 100 oranında bir sonuç elde etmek mümkün değildir.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?
Ertesi gün hapı, korunmasız bir ilişkinin ardından en kısa sürede, mümkünse 72 saat geçmeden, tek sefer ağızdan alınarak kullanılır ve nadiren kullanılması gereken bir ilaçtır. Ertesi gün hapı, adı nedeniyle yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Oysa ertesi gün hapı ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa, etkinlikleri o kadar yüksek olmaktadır. Ancak levonogrestrel içerikli ilaçlar ilişkiden sonra 72, ulipristal asetat içerikli ilaçlar ise 120 saate kadar kullanılabilmektedir.
İlaç markasına göre kullanım dozu değişmesinden ötürü ertesi gün hapını kullanmadan evvel prospektüsünün okunması gereklidir. Belirtilen dozlardan fazla almak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken, dozun az olması ile hapın etkisini azaltabilir. Ertesi gün hapını sürekli ve düzenli kullanmak akılcı bir yaklaşım değildir. Ayrıca ertesi günü hapı, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle dikkatli ve kontrollü olarak kullanmakta fayda vardır.
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?
Ertesi gün hapının etkililiği için korunmasız cinsel ilişkinin üzerinden ilacın türüne göre en fazla 72-120 saat geçmiş olması gerekmektedir. Hapın etki mekanizması alındığı zamana bağlı olarak değişiklik gösterir ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından ne kadar kısa sürede alınırsa etkisi daha fazla olur. İlaçlar gebelik oluştuktan sonra etkili değildir. Yani ovulasyonu engelleyebilir fakat oluşan embriyoyu yerinden edemez. İlacın alınma zamanı önemlidir. İsmi ‘ertesi gün hapı’ olsa da bu ilaçları almak için ertesi gün beklenmemesi önemlidir.
Ertesi gün hapının 2 çeşidi mevcuttur:
- Levonogrestrel içerenler (ilişki sonrası 72 saat içerisinde etkilidir)
- Ulipristal asetat içerenler (ilişki sonrası 120 saat içerisinde etkilidir)
Bu ilaçların nasıl ve hangi dozda kullanılacağı bilgisi ilaç prospektüslerinde bulunmakla birlikte, hekiminize ve eczacınıza danışmanız önerilir.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Koruma Sağlar?
Ertesi gün hapları alındığı dönemdeki yumurtlamayı önleyerek veya geciktirerek etkilerini gösterirler. Aslında yumurtlama normal üreme döngüsünün bir parçasıdır. Yumurtlama olmazsa hamilelik olmaz.
Ertesi Gün Hapı Hangi Durumlarda Kullanılır?
Ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması, rıza dışı cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Ertesi gün hapları, implante olmuş gebeliği (rahme yerleşmiş embriyoyu) sonlandırmaz.
Ertesi Gün Hapı Riskleri Nelerdir?
Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir fakat rutin kullanım için önerilmez. Ertesi gün hapının doğru kullanımda bile başarısız olduğu zamanlar vardır.
- Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine karşı alerjiniz varsa bu haplar kullanılmamalıdır.
- Gebelik şüphesi veya beklenen adet tarihinde gecikme varsa ertesi gün hapları kullanılmamalıdır.
- Ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek bazı ilaçlar alıyorsanız ertesi gün hapının etkinliği azalabilmektedir. Bu durumda farklı acil doğum kontrol yöntemleri kullanımı değerlendirilmelidir.
Ertesi Gün Hapı Yan Etkileri Nelerdir?
Ertesi gün hapının yan etkileri şunlar olabilir:
- Mide bulantısı ya da kusma,
- Baş dönmesi,
- Yorgunluk,
- Duygu-durum dalgalanmaları,
- Baş ağrısı,
- Göğüslerde hassasiyet,
- Dönemler arasında kanama, adet düzensizliği,
- Alt karın ağrısı ya da krampları.
Ertesi gün haplarının en yaygın olarak görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Ancak adet (regl) düzensizliğinin yanında mide bulantısı ve kusma da görülebilir. İlacın alınmasının üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra istifra edenlerin, ilaç etkisinin azalması sebebiyle dozu yeniden almaları gerekebilmektedir, bu durumda kullanılan ilacın prospektüsü incelenmeli ve hekiminizden ya da eczacınızdan bilgi alınması tavsiye edilir.
Ertesi Gün Hapı Kullanımından Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?
Ertesi gün hapını kullanmak için:
- Ertesi gün hapının talimatlarını izleyin.
- Ertesi gün hapı alındıktan sonraki 3 saat içerisinde kusma durumu gerçekleşirse, bir sağlık uzmanına başka bir doz alımının gerekli olup olmadığını danışın.
- Başka bir doğum kontrol yöntemi başlatana kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Ertesi gün hapı hamileliğe karşı kalıcı bir koruma sağlamaz. Ertesi gün hapının kullanımından sonraki günler ve haftalarda korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi durumunda hamile kalma riski her zaman vardır.
- Ertesi gün hapının kullanıldığı döngüde adetin beklenen tarihinden 5-7 gün gecikmesi halinde hekiminize danışmanız önerilir.
Ertesi Gün Haplarından Farklı Bir Acil Doğum Kontrol Yöntemi Var mı?
Ertesi gün haplarının kullanılmasının istenmediği ya da mümkün olmadığı durumlarda veya kişinin talebine göre, ilişkiden sonraki 5 gün içerisinde bakır içerikli rahim içi araç (Bakırlı RİA veya Bakırlı Spiral olarak da bilinir) kullanımı da etkin bir acil doğum kontrol yöntemi olarak kabul edilir.
Bilinen en etkin acil doğum kontrol yöntemi olan bakırlı RİA’lar, acil doğum kontrolü sonrasında etkin ve uzun dönemli bir doğum kontrol yöntemi tercih etmek isteyen kişiler için de uygundur. Muayenehane şartlarında takılabilir. Bakırlı RİA’ların çıkarıldıktan sonra, doğurganlık potansiyeli üzerine bir etkisi yoktur.
Ertesi Gün Hapı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Ertesi Gün Hapı Kanama Yapar mı?
Evet, ertesi gün hapı hafif bir kanama yapabilir ve bu durum geçici bir durumdur. Ertesi gün hapının kullanımı, kimi kadınlarda kanama düzeninin bozulmasına neden olarak ilaç kullanımından sonra kanama ile sonuçlanabilir. Ertesi gün haplarında yüksek seviyede hormon bulunur. Hapın etkisini gösteren faktör, içerisinde fazla miktarda hormon bulunmasıdır. Ertesi gün haplarında bulunan yüksek seviyeli hormon miktarı kadınların normal adet döngüsü düzenini bir süreliğine değiştirebilir. Kullanım sonrası, bazı kadınlar minik lekelenmelerle karşılaşabilir. Aynı şekilde normal zamanından daha kısa bir sürede ya da daha uzun bir süre sonra adet gerçekleşebilir. Bu tip kanama durumları, alınan ilacın hormonal süreci bir süreliğine değiştirmesinden kaynaklanır. Yaşanan bu süreç genel anlamda sağlık açısından zararsızdır. Buna karşın; çok miktarda kanama ya da çok uzun bir zaman boyunca kanama devam ederse ilaç kullanımı olası bir başka sağlık sorununa neden olmuş olabilir. Yaşanan bu tip bir kanama, altta yatmakta olan başka bir sağlık sorunundan da kaynaklanmış olabilir ve sebebin tespit edilmesi için mutlaka doktora gidilmesi gerekir. Özetle, ertesi gün hapı kanama yapabilir, bu genellikle hafif ve geçicidir, ancak anormal kanama durumunda sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.
Ertesi Gün Hapları Kaç Gün İçinde Alınmalı?
Ertesi gün haplarının etkinliğini gösterme seviyesi, cinsel ilişkiden ne kadar süre sonra alındığıyla doğrudan alakalıdır. İdeal kullanım ve yüksek verim için bu tip ilaçlar ilişkiden sonraki ilk 24 saat içinde alınmalıdır. İlacın ilişkiden sonraki ilk 24 saat içinde alınması hapın maksimum seviyede etkili olmasını sağlar. Öte yandan, birçok ertesi gün hapı, ilişkinin ardından 72 saat sonra kullanıldığında da etkilidir. Bazı yeni nesil ertesi gün hapları, içerdikleri etken maddeye bağlı olarak, ilişkiden sonraki 120 saate kadar etkili sonuçlar verebilir. Ertesi gün haplarının etkisi cinsel ilişkinin üzerinden geçen zaman arttıkça azalır. Bu nedenle dikkatsizlik ya da kaza sonrası korunmanın gerçekleşmediği andan itibaren en kısa sürede ilaç kullanılmalıdır. Ertesi gün haplarının zamanında kullanımı, istenmeyen gebeliklerin önlenmesinde kritik bir faktördür. İlaç kutusundaki prospektüste yazan kullanım önerilerine harfiyen uymak, ilacın etkin bir sonuç vermesi için önemlidir. Çünkü her ilacın ne kadar sürede kullanılması gerektiği ilaç kutusundaki açıklama metninde yazar.
Ertesi Gün Hapı Kaç Gün Korur?
Ertesi gün hapı bir doğum kontrol yöntemi değildir ve bu nedenle koruma amaçlı olarak kullanılmamalıdır. Bu haplar sadece cinsel ilişki sonra istenmeyen bir gebeliğin yaşanmaması için, nadiren kullanılır.
Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Etkilidir?
İlacın ilişkiden sonraki ilk 24 saat içinde alınması hapın en üst oranda etkili olmasını sağlar. Öte yandan, birçok ertesi gün hapı, ilişkinin ardından 72 saat sonra kullanıldığında da etkilidir. 120 saate kadar etkili olan ilaçlar da vardır. Ancak hiçbir ertesi gün hapın gebeliği önleme oranı yüzde 100 değildir.
Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemi midir?
Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir; rutin olarak kullanılması uygun olmayıp, korunmasız cinsel ilişki sonucu olası gebeliğin engellenmesini sağlar. Ertesi günü hapının mevcut gebeliği sonlandırma açısından bir etkisi bulunmaz. Düşüğe sebep olmaz.
Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir mi?
Ertesi günü hapı kullanımından sonra korunmasız ilişkiye girmek, gebeliğe neden olabilir. Ertesi gün hapı ilişki sonrasında kullanılmalıdır.
Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Fazla Kullanılırsa O Kadar Etkili Olur mu?
Ertesi günü hapı prospektüsünde yazan kullanıma uygun olarak alınmalıdır. Fazla kullanımı olası gebeliği engelleme açısından etkinliğini arttırmayacağı gibi sağlık açısından da sorunlara neden olabilir.
Ertesi Günü Hapı Adet Düzensizliği Yapar Mı?
Ertesi gün hapı, bileşiğinde bulunan yüksek miktardaki hormonlar sebebiyle adet düzensizliğine yapabilir. Bu tip ilaçlar, kullanan kadınların regl döngüsünü geçici olarak değiştirebilir. Adet, olması gereken zamandan daha önce gerçekleşebilir ya da ötelenerek daha geç bir zamanda yaşanabilir. Bu süreçte adet yakınmaları da değişebilir. Yani normal adet dönemlerinde yaşanan ağrıdan daha fazla ya da daha az bir ağrı seviyesi görülebilir.
Bu değişiklikler sıklıkla geçicidir ve birkaç adet döngüsünün geçmesinin ardından normal düzene dönülür. Ertesi gün hapı kullanımı sonrasında yaşanan adet düzensizlikleri, hapın etkisine bağlı hormonal dengesizliklerden kaynaklanır. Çok şiddetli veya çok uzun süreli adet düzensizlikler yaşanırsa, bir kadın hastalıkları uzmanına görünülmesi gerekir.
Korunmasız Her İlişki Sonrasında Ertesi Günü Hapı Kullanılır mı?
Ertesi gün haplarının kullanılabileceği sıklık farklı haplara göre değişebilir. Öte yandan, ertesi gün haplarının rutin bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması, sadece acil durumlarda kullanılması tavsiye edilir. Ertesi gün haplarını kullanabileceğiniz sıklık ve size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için hekiminize danışabilirsiniz.
Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Günümüzde birbirinden farklı gebelikten korunma yöntemleri bulunur. Korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebeliklerin oluşması engellenebilir. Spiral, doğum kontrol iğnesi, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, spermisitler ile en sık kullanılanlar arasında sayılan doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi korunma yöntemlerinden birini seçerek istenmeyen gebeliğe karşı önlem alabilirsiniz.
