Mükemmelliyetçiler ertelemeyi seçiyor
Erteleme birçok duruma bağlı olarak yapılan bir davranıştır. Bunun sık yapıldığı ve hayatı sekteye uğradığı durumlar sorun olarak karşımıza çıkar. Başlı başına böyle bir rahatsızlık yoktur ancak bu durum bir problemin görüntüsüdür. Çoğunlukla kaygı bozukluğu olan kişilerde erteleme davranışlarının sıklığına rastlanır. Özellikle mükemmeliyetçi bir kişilik yapınız varsa erteleme davranışı sıklıkla başvurduğunuz bir yol haline gelir.
Sistem buna zorlar
Ertelemeyi bir davranış biçimi haline getirenlerin sayısının son yıllarda artıyor. Bunun sebebi, içinde bulunduğumuz sistemin bizden hep daha fazlasını istemesi görülebilir. Hele ki kişilik özellikleri istemeye uygun bir kişi, dış dünyadan bunun doğru ve olması gereken bir şey olduğu onayını alır ve küçüklükten itibaren büyüttüğü kaygıların normal olduğu düşüncesi ile daha fazlasına erişmeye çalışır.
Kaygı ertelemeye sebep olur
Birçok sebep erteleme davranışının içinde incelenebilir. Kişilik özellikleri, içsel çatışmalar, aile tarafından öğretilenler, vb. Örneğin; obsesif kişilik yapısına sahip kişiler her şeyi mükemmel yapmaya çalışırlar. Çoğunlukla düşünceleri ya hep ya hiç tarzı bir yönelime sahiptir. O nedenle yapılacak işi ya en iyi yapacaklar ya da hiç yapmayacaklardır. Temelde sürekli “Ya yanlış olursa”, “Yetersiz oldu”, “Bu tam olmadı” düşünceleri olduğundan yaptıkları işlerden tatmin olamazlar ve işlerin veriliş süreleri hep gecikir. Hatta ellerindeki işler bitmiş olsa bile onu teslim edemezler. Teslim ettiklerinde çok büyük bir hata ile karşılaşacaklarını düşünebilirler. Bazen bu algısal kaygı o kadar büyür ki, bu karşılaşılacak hata bütün hayatlarını etkileyecek, kendi felaketlerini getirecek diye korkabilirler. Bu büyüyen kaygı her işin ertelenmesine sebep olur.
Anne ve babalar böyle misiniz?
Tabii ki bu kişilik yapısının ve yaşanılan bu içsel çatışmanın bir gelişim süreci vardır. Saygınlığa önem veren yüksek standartlar talep eden bir baba, eleştirel ve alınan başarılardan memnuniyetsiz bir anne böyle bir kişilik yapısının oluşumuna hizmet eder. Bütün bunlar çocuğun büyürken algılarını şekillendirir ve mükemmelliyetçi, detaycı ve aşırı kaygılı bir kişiliğe sahip olmasına neden olur. Aileye hiçbir şey yetmediği için bunu içselleştiren çocuğa da bir süre sonra hiçbir şey yetmemeye başlar. Kendi başarılarını sıradan görüp, hatalarını felaket olarak yorumlar, kendini takdir edemez hale gelir. Bu elindeki bütün işlere kaygılı yaklaşmasını sağlar.
Ertelemenin yol açtığı sorunlar
Bu davranış alışkanlık halini kazandıktan sonra, iyice yerleşir ve kişi artık farkında olmadan her şeyi ertelemeye başlar. Bu yüzleşmeden ve değişimden kaçış demektir, aynı zamanda sürekli olarak kaygıyı besler. Etrafındaki insanlar bir süre sonra şikayet etmeye başlar, kişinin ilişkileri bozulabilir, iş yerinde sorunlar yaşayabilir. Kişi aslında çok düşündüğü halde düşüncesiz, umursamaz ve savsak olarak damgalanır.
Ertelemeyle nasıl başa çıkabilirsiniz?
Ertelemeyle baş etmek için ilk önce bu kaygınızın farkına varın. Bunun size yarattığı sıkıntıyı fark ederseniz savaşmak için güç kazanırsınız. Daha sonra bunu yaparken elinizdeki işlere yüklediğiniz anlamları düşünün, ‘güvendiğiniz ve daha organize başka bir arkadaşınız bu iş ile ilgili nasıl düşünürdü, ne yapardı’ gibi gibi basit referans yolları izleyebilirsiniz. İşler yarım kalabilir. Hatta yarım bırakın dünyanın yıkılmadığını, insanlarla ilişkilerinizin bu kadar tek bir olaya bağlı olmadığını, sizin hakkınızdaki düşüncelerin bu kadar kırılgan olmadığını görün ve gelişen durum ile baş edin. Mutlaka yardım isteyin. Bütün işleri tek başınıza yapmaya çalışmayın. Kendinize ne kadar yeterli olduğunuzu kanıtlamaya çalışırken gerçek olan durumdan uzaklaşabilirsiniz. Her işi aynı anda yapamazsınız. Ertelemeyin, işlerinizi sıraya koyun. Tarih ve önem sırası organize olmanızı kolaylaştırır. Baş edemiyorsanız uzmandan yardım isteyin. Baş edemeyeceğiniz kadar kaygınız varsa uzman bir psikologdan yardım isteyin.
