Epilepsi nedir?
Halk arasında “sara hastalığı” olarak da bilinen epilepsi, beyin hücrelerinin anormal elektriksel boşalımı ile ortaya çıkan tekrarlayıcı, beyinde geçici fonksiyon bozukluğudur. Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 1’inde epilepsi rahatsızlığı olduğu biliniyor.
Epilepsi neden olur?
• Doğuştan gelen hastalıklar
• Gebelikte bebeğin beyin gelişimini etkileyen mikrobik hastalıklar
• Doğum sırasında meydana gelebilecek beyin zedelenmesi, kanaması ve beynin oksijensiz kalması
• Doğum sonrası menenjit, beyin iltihabı, kazalara bağlı beyin zedelenmesi
• Beyin tümörleri
• Uzun süren ateşli havaleler
Epilepsi tedavisi
Hastalığın tedavisi, nöbetleri durdurmaya yönelik ilaç tedavisidir. Burada en önemli nokta ilaçların düzenli ve planlı kullanımıdır. Her beş saralıdan dördünde uygun ilaçlar seçildiğinde ve yeterli dozda alındığında nöbetler kesilir. Diğer yöntem ise cerrahidir. İki tipte epilepsi cerrahi yöntemi vardır. İlki ve tercih edileni epileptik odağın kendisinin kaldırılmasıdır (rezektiv cerrahi). İkincisi nöbet yayılım yollarının kesilmesi yoluyla nöbetlerin yayılmasını, sıklık ve şiddetini azaltmaya yönelik olan cerrahi yöntemdir (fonksiyonel cerrahi, palyatif cerrahi).
Epilepsi belirtileri
Sara nöbetini davet eden bazı durumlar olabilir. Örneğin uzun süreli açlık, uykusuzluk, aşırı yorgunluk, kullanılan ilaçların doktor izni dışında kesilmesi ya da değiştirilmesi, hormonal değişiklikler sara krizinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bazı durumlarda sara krizi, madde bağımlılarının geçirdiği madde yoksunluk krizi ile karıştırılabilir.
Sara krizinin belirtileri
• Kişide sonradan oluşan ve ön haberci denilen normalde olmayan kokuları alma, adale kasılmaları gibi ön belirtiler oluşur,
• Bazen kişi bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır,
• Yoğun ve genel adale kasılmaları görülebilir, 10–20 saniye kadar nefesi kesilebilir,
• Dokularda ve yüzde morarma gözlenir,
• Ardından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük salgılanması, altına kaçırma görülebilir,
• Kişi dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir, aşırı kontrolsüz hareketler gözlenir,
• Son aşamada kişi uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu hali vardır.
Bazı kişilerde, epilepsi krizi aşağıdaki hafif belirtilerle görülebilir;
• Bir noktaya doğru dalgın bakış ve kişinin hayal alemine dalmış gibi görünmesi,
• İstemsiz mimik ve hareketler, dudak ısırma gibi hareketler,
• Anlamsız konuşma ve tekrarlayan hareketler,
• Dikkati dağıtacak derecede bellek yitimi.
Epilepsi nöbetinde ilkyardım nasıl yapılır?
Epilepsi nöbeti sırasında ilkyardım için öncelikle, olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır (Örneğin kişi yol ortasında kriz geçiriyorsa olay yerindeki trafik akışı kesilmelidir).
• Kriz, kendi sürecini tamamlamaya bırakılır,
• Kişi bağlanmaya çalışılmaz,
• Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz,
• Genel olarak yabancı herhangi bir madde kullanılmaz, koklatılmaz ya da ağızdan herhangi bir yiyecek içecek verilmez,
• Kendisini yaralamamasına dikkat edilir,
• Başını çarpmasını engellemek için başın altına yumuşak bir malzeme konur,
• Yaralanmaya neden olabilecek gereçler etraftan kaldırılır,
• Sıkan giysiler gevşetilir,
• Kusmaya karşı tedbirli olunur,
• Düşme sonucu yaralanma varsa gerekli işlemler yapılır,
• Tıbbi yardım istenir.
