Dudak Çatlakları İçin Evde Uygulanabilecek Pratik Çözümler

Dudak Çatlamasının Yaygın Nedenleri Nelerdir?

Keilit (chelitis) olarak da bilinen çatlamış dudakların genellikle kış aylarında ortaya çıkan bir sorun olduğu düşünülür. Ancak pek çok insan yılın çeşitli zamanlarında bu sorunla karşı karşıya kalır. Rahatsızlık vererek bireyin yaşam kalitesini düşürebilen dudak çatlaması çevresel etkenler, bazı alışkanlıklar veya farklı nedenlerle ortaya çıkabilir.

Çevresel Etkenler ve Dudak Sağlığı

Güneş, ısı ve soğuk hava gibi çevresel etkenler dudak çatlamasının sebepleri arasındadır. Özellikle mevsim geçişlerinde görülen soğuk havalar, düşük nem seviyeleriyle birlikte dudakların neminin azalmasına yol açabilir. Bununla beraber kuru ve rüzgârlı havalar da dudaklardaki doğal yağların azalmasına ve kuruluğa yol açarak dudak çatlaklarını iyice tetikleyebilir. Ayrıca soğuk havalarda ısınmak için iç mekânlarda kullanılan yapay ısınma sistemleri de dudakların kurumasına ve çatlamasına zemin hazırlayabilir.

Kış mevsiminin yanı sıra yaz aylarında da güneşe maruz kalan dudaklarda kuruma, çatlama ve pullanma görülebilir. Güneş hasarı sonucu gelişen çatlamış dudaklar aktinik keilit olarak da bilinir. Aktinik keilit genellikle alt dudağı etkileyen bir durumdur.

Dudak Kuruluğuna Yol Açan Alışkanlıklar

Dudaklar kuruyup çatladığında genellikle refleks olarak yalama isteği duyulur. Ancak sürekli yalamak dudakları nemlendirmek yerine dudakların kurumasına yol açar. Bu eyleme devam edildikçe dudaklar daha da kuruyabilir. Devam eden bu döngüyse dudakları susuz bırakır. Çünkü salgılanan tükürük hızla buharlaşır ve dudaklardaki nemin azalmasına neden olur. Ayrıca tükürük bazı yiyecekleri de içebilir ve bu durum çatlamış dudakların daha ciddi bir hâl almasının başlıca nedenlerinden biridir.

Dudak yalamak bir süre sonra dudaklardaki epidermis tabakasının hasar görmesine, pürüzlü hâle gelmesine ve atrofiye (doku incelmesi) yol açabilir. Ayrıca epidermis tabakası alttaki nemli tabakadan ayrılarak ölü deri oluşumuna neden olabilir. Dudakları ısırmak ve çiğnemek de benzer şekilde aynı etkilere yol açabilir.

Dudak Çatlaklarına Karşı Doğal Çözümler

Dudaklar hızlı bir şekilde iyileşebilen bir dokuya sahip olsa da erken müdahale edilmemesi iyileşme sürecini engelleyebilir ve durumu daha da kötüleştirebilir. Çatlamış dudakların kendi hâline bırakılması durumun kötüleşmesine ve rahatsız edici bir hâl almasına yol açabilir.

Dudak çatlaklarını tedavi etmek için birçok farklı doğal çözüm alternatifi bulunur. Çatlamış dudaklar hemen her evde kolayca bulunabilen dudak çatlamasına iyi gelen besinlerle de tedavi edilebilir. Çatlamış dudak bakımı için nemlendiricilerden besleyici içeriklere sahip ürünlere kadar dudakların nemli kalmasını sağlayabilecek birçok seçenek mevcuttur.

Bal ve Hindistan Cevizi Yağıyla Nemlendirme

Bal uzun yıllardır cilt bakımı ve birçok sağlık sorununu iyileştirmek amacıyla geleneksel tıpta kendine yer bulan bir gıdadır. Üstelik antibakteriyel, antiinflamatuvar ve yara iyileştirici özellikleri hakkında birçok araştırma da bulunur. Bal bu yönüyle kuru ve çatlamış dudaklar için de etkili bir çözüm olabilir, dudakları yatıştırıp nemlendirebilir.

Dudaklara bal sürmek şu faydaları sağlayabilir:

• Dudakların susuzluğunu giderebilir, nemlendirme sağlayabilir ve kuruluğu önleyebilir.
• Dudaklardaki çatlak ve hasarlı bölgelerde bir bariyer görevi görerek enfeksiyona karşı koruma sağlayabilir.
• Peeling etkisiyle dudakları nazikçe eksfoliye ederek dudakların ölü deriden arınmasına ve daha pürüzsüz kalmasına yardımcı olabilir. 

Çatlak dudakları nemlendirmek için gün içerisinde biraz organik bal kullanılabilir. Bal parmak uçlarıyla ya da pamuklu çubuk yardımıyla dudaklara nazikçe uygulanabilir. Ancak her ne kadar güvenli olsa da polene veya arı zehrine alerjisi olan bireylerin bal kullanmaktan kaçınmaları gerekir. Aksi takdirde bu bireyler istenmeyen bir alerjik reaksiyonla karşılaşılabilirler.

Dudaklar, cilt yüzeyine göre daha ince bir doğal bariyere sahiptir. Bu durum genellikle dudakların rüzgâra, soğuğa, ısıya karşı daha hassas olmasına ve kolayca etkilenmesine neden olur. Bu noktada dudak sağlığını korumak ve çatlakları önlemek için Hindistan cevizi yağı da etkili bir çözüm olabilir. Bu yağ dudakları nemlendirebilir ve bariyerin işlevini güçlendirerek dudakların dış etkenlere karşı korunmasına katkı sağlayabilir. Ayrıca Hindistan cevizi yağının iltihap giderici ve antibakteriyel etkileri de bulunur. Bu nedenle çatlamış dudakların yatıştırılması ve iyileşmesi için kullanılabilir. Bu yağ gün boyunca ihtiyaç duyulduğunda temiz parmak uçlarıyla veya pamuklu çubuk yardımıyla dudaklara uygulanabilir.                   

Kantaron yağı da dudak için nemlendirici yağlar arasındadır. Ağız çevresinde oluşan uçuklara ve dudak çatlaklarına iyi gelmesiyle bilinir. Antiinflamatuvar ve antiseptik özellikleriyle kantaron yağı dudaklarda iyileşme sürecini hızlandırabilir ve enfeksiyon riskini azaltabilir.

Aloe Vera ve Salatalık Uygulamasıyla Nem Koruma

Aloe vera dudak bakımında da kullanılabilen çok yönlü bir bitkidir. Özellikle güneş yanıklarının evde tedavisi için sıklıkla kullanılır. Bitkinin içindeki jel enzimler, vitaminler ve mineraller açısından zengindir. Bu yönüyle dudakları beslemeye ve nemlendirmeye yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra iltihap önleme ve yatıştırıcı özelliğiyle kuru ve çatlamış dudakları tedavi etmek için iyi bir seçenek olabilir. 

Dudaklar için jel formunda satılan organik aleo vera kullanılabilir. Ayrıca bitkinin yaprağı kesilip içerisindeki jel çıkartılarak taze aloe vera jeli de elde edilebilir. Bir kapta saklanabilen bu jel ihtiyaç duyulduğunda parmak uçlarıyla dudaklara uygulanabilir. Ancak bitkinin içerisindeki jel peeling özelliğine sahiptir. Bu nedenle kullanımının günde iki veya üç kezle sınırlandırılması önerilir. 

Dudak çatlakları için diğer bir doğal çözüm de neredeyse her evde kolaylıkla bulunabilecek bir besin olan salatalıktır. Salatalıkta dudakların görünümünü iyileştirebilecek vitaminler ve mineraller bulunur. Dilimlenmiş salatalıkların dudaklarda yaklaşık 10 ila 15 dakika bekletilmesi, dudakların nemlenmesine ve çatlakların önlenmesine yardımcı olabilir. Evde dudak nemlendirme için uygulanabilecek bu yöntemlerle dudak sağlığını korumak mümkündür.

Evde Dudak Peelingi Hazırlama

Dudak peelingi dudaklardaki pullu, ölü deri tabakasını temizleyerek alttaki yeni deriyi ortaya çıkarmaya yardımcı olur. Böylece dudaklar, nemlendirilmesine engel olabilecek ölü deri hücrelerden arındırılabilir. Ancak dudak peelingi çatlamış dudaklara zarar da verebilir. Bu nedenle dudakların zarar görmemesi için düzgün bir şekilde eksfoliye edilmesi önem taşır.

Evde kolayca bulunabilecek bazı malzemelerle dudak peelingi hazırlanabilir. Peeling için gerekli malzemeler şu şekilde sıralanabilir:

Malzemeler:

• 1 yemek kaşığı şeker veya deniz tuzu,
• 1 yemek kaşığı bal veya yağ,
• Küçük bir kâse,
• Pamuklu çubuk,
• Nemli bir bez.

Hazırlanışı:

• Peeling malzemesi olarak tercih edilen şeker veya tuz; bal ya da yağ gibi bir yumuşatıcı ürünle birlikte kâsede karıştırılır.
• Pamuklu çubuk peelingin içine batırılır.
• Peeling dudaklara dairesel hareketlerle ve hafifçe bastırılarak uygulanır.
• Ardından dudaklar nemli bir bezle silinir. 

Peeling uygulamasından sonra ölü derilerden arınmış dudaklara; çatlamış dudakların yatıştırılmasına, nemlendirilmesine ve korunmasına yardımcı olabilecek bir dudak balsamı ya da kremi de uygulanabilir.

Dudak Sağlığını Korumak İçin İpuçları

Bazı sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarıyla dudak sağlığını korumak ve dudakları nemli tutmak mümkün olabilir. Dudakların her mevsimde yumuşak, pürüzsüz ve sağlıklı kalmasına yardımcı olabilecek bazı önerileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Bol Miktarda Su Tüketmek: Kuru ve çatlak dudaklar vücudun susuz kaldığının da bir belirtisidir. Vücut aldığından daha fazla sıvı kaybettiğinde dehidrasyon (su kaybı) meydana gelir. Hücrelerin nemli kalmasını sağlamak için vücut belirli bölgelerden su çeker, bu durum dudaklar da dâhil olmak üzere bazı bölgelerde kuruluk yaratabilir. Ancak gün içerisinde bol su içmeye özen göstermek vücudun ve dudakların nemli kalmasını sağlayabilir. Günlük tavsiye edilen su tüketimi yaklaşık 8 bardak civarındadır. Ancak bu miktar bireyin yaşı, cinsiyeti, genel sağlık durumu ve günlük fiziksel aktivitesi gibi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir. 
• Sağlıklı Beslenmek: Vitaminler ve mineraller açısından zengin besinlerle dengeli ve düzenli bir beslenme rutini oluşturmak hem dudak sağlığı hem genel sağlık açısından büyük önem taşır. Ayrıca kolajen de dudakların dolgunluğunu ve sıkılığını korumak için önemlidir. A, C ve E vitamini gibi temel besinler ve omega 3 yağ asitleri kolajen üretimini destekleyebilir. Meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar gibi besinlerin beslenme rutinine eklenmesi doğal dudak bakımı sağlamaya ve dudakların görünümünü iyileştirmeye yardımcı olabilir.
• Dudakları Tahriş Edebilecek Ürünlerden Kaçınmak: Bazı dudak ürünlerinin içeriğinde yer alan kimyasal maddeler ve paraben alerjik reaksiyonlara veya tahrişe yol açabilir. Bu nedenle ürünleri satın almadan önce içeriğini incelemek, tahrişe veya alerjiye neden olabilecek dudak kremlerinden ve rujlardan kaçınmak önem taşır. Ayrıca hassas bir cilde sahip olan bireylerin dudaklarını tahriş edebilecek baharatlı yiyeceklerden de kaçınmaları gerekebilir. Bunların yanı sıra diş macunlarında bulunan koruyucu maddeler, renklendiriciler ve yapay bileşenler de dudakların tahriş olup çatlamasına neden olabilir. Bu nedenle ağız bakım ürünlerinde mümkün olduğunca doğal içerikli ürünlerin tercih edilmesi önem taşır.
• Burundan Nefes Almak: Sürekli ağızdan nefes almak ve bunu bir alışkanlık hâline getirmek hem ağızda hem dudaklarda kuruluğa neden olabilir. Bu bölgelerde oluşabilecek nem kaybını önlemek için burundan nefes alınması gerekir. Burun tıkanıklığı sorunu yaşayan bireylerinse bu konuda mutlaka bir doktora danışmaları önem taşır.

Güneş ve Soğuk Hava Etkilerine Karşı Önlemler

Güneşe uzun süre maruz kalan dudaklar çatlayabilir, kuruyabilir hatta kanayabilir. Yazın özellikle de tatilde güneş ışınlarının zararlarına karşı önlem almak dudak sağlığının korunması açısından önemlidir. Güneş ışınlarının yanı sıra kış mevsiminde görülen kuru, rüzgârlı ve soğuk havalar da dudakların daha fazla zarar görmesine yol açabilir. Bu nedenle hem kış hem yaz aylarında dudakları kuruluğa ve çatlaklara karşı korumak için en az SPF 30 veya daha yüksek koruma faktörüne sahip dudak kremleri kullanılmalıdır. Bu önlemlerin yanı sıra soğuk ve rüzgârlı havalarda dışarıda zaman geçirilecekse dudaklar ve yüz bölgesi bir eşarpla da örtülebilir. 

Günlük Nemlendirici Seçimi ve Kullanımı

Dudakları günlük olarak nemlendirmek ve dudak sağlığını korumak için dudak balsamı kullanılabilir. Ancak dudak balsamını seçerken şu noktalara dikkat etmek gerekebilir:

• Fenol, mentol ve salisilik asit gibi içerikler dudakları kurutabilir ve uygulandığında karıncalanmaya neden olabilir. Bu sebeple bu içeriklerden kaçınmak önemlidir. 
• Kokulu içeriğe sahip dudak nemlendiricilerini alırken de dikkatli olmak gerekir. Bunun nedeni bazı ürünlerde yer alan kimyasallar dudaklarda tahrişe veya alerjik reaksiyonlara neden olabilmesidir.
• Eğer gün içinde dışarıda fazla zaman geçiriliyorsa hem dudak hem cilt ürünlerinin en az SPF 30+ koruma faktörüne sahip olmasına dikkat edilmelidir.
• Nemlendiriciler gün boyunca düzenli aralıklarla ve gerekli miktarda uygulanabilir. Nemlendirici uygulama sıklığının günde 2 ila 4 defa olması önerilir. Ancak çok kuru dudaklara sahip ya da egzaması olanların daha sık uygulaması da gerekebilir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Dudak çatlaklarına hangi yağ iyi gelir?

Hindistan cevizi yağı, jojoba yağı, avokado yağı, badem yağı ve shea yağı dudak çatlaklarına iyi gelen ve peeling hazırlarken eklenebilecek yağlar arasındadır.

Dudak kuruması hangi vitamin eksikliğinden kaynaklanabilir?

Çatlamış dudaklar A vitamini, folat (B9 vitamin), riboflavin (B2 vitamini), B6 ve B12 vitamini eksikliklerinin yaygın bir belirtisi olarak görülebilir. Ayrıca demir ve çinko gibi minerallerin eksikliği de dudaklarda çatlamaya neden olabilir. 

Dudak çatlaması hangi hastalığın belirtisidir?

Bazı cilt rahatsızlıkları ya da kronik bozukluklar da dudak çatlamasına neden olabilir ve bu çatlaklar bir belirti olarak ortaya çıkabilir.