Hipotermide ilk yardım nasıl yapılır?
Soğuk yaralanmalarının çoğu vücudun açıkta kalan yerlerinde veya uzuvlarda oluşuyor. Maruz kalınan ısı, rüzgarın hızı, sıkı giysi, ayakkabı ve dolaşımı kısıtlayan diğer nedenler, yorgunluk, kötü beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı yaralanmanın şiddetini artıran sebepler arasında sıralanıyor. Kar sporlarının ve dağcılığın yaygınlaşması gibi pek çok farklı neden soğuk yaralanmaları vakalarının da artmasına neden oluyor. Soğuk yaralanmalarından en çok çocuklar ve ileri yaştaki kişiler etkileniyor.
Donma belirtileri
Deri ısısı 25 dereceye düştüğünde doku metabolizması yavaşlıyor. Oksijen yetersizliği o bölgelerde mor renkte görünüm (siyanoz) ortaya çıkarıyor. Donma (frosbite) deri sıcaklığının – 10 0C kadar düşmesi sonucu oluşuyor. Gerçek donma noktasına erişmeyen soğuklarda ise cilt yanıklarına benzer şekilde ödem ve baloncuklar (vezikül ve büller) meydana geliyor. Isı kaybı daha da sürerse donma noktasına gelinirse donuk (frosbite) oluşuyor. El, ayak, burun gibi donan bölgelerde önce kızarma başlıyor ve ağrı gelişiyor. Sonrasında ise donan bölge sertleşiyor ve son aşamaya gelindiğinde ise his kaybı oluşuyor.
Soğuk yaralanmaları ve donmada ilk yardım
- Soğuk yaralanmaları ve donmalarda müdahale sırasında şunlara dikkat edin:
-
Yüzük, saat, bilezik gibi takıları hızla çıkarın.
-
Donmuş organı aleve, ateşe tutmayın, donmuş kısımların yeniden ısıtılması için aşırı sıcak suya sokmayın. Hassas dokularda daha fazla hasara yol açacağı için donmuş olan bölgeye masaj yapmayın ve ovmayın.
-
Kişiyi soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.
-
Ayaklarda donma varsa, asla yürütmeyin. Kişi sedye ya da sırt tahtası ile taşınmalı.
-
Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın. Gerekirse sarılın.
-
Ambulans çağırarak kişinin en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesini sağlayın.
Üşürken neden titriyoruz?
Uzun süreli olarak soğuk ortama maruz kalmaktan kaynaklanan hipotermi genellikle yağmur, rüzgâr, kar veya soğuk suya maruz kalma gibi faktörlerce tetikleniyor. Çok uzun süreyle soğuğa maruz kalındığında vücudun savunma mekanizması daha fazla ısı kaybedilmesini engellemeye çalışıyor. Bunun için titremeyle diğer organların sıcaklığını normal düzeyde tutmaya çalışılıyor. Aynı zamanda cilde olan kan akışı azaldığı için ısı yaratmak üzere hormonlar salgılanmaya başlıyor. Vücut enerjisi tükenmişse ve vücut iç ısısı 32 0C altına inmişse hipotermi yaşamı tehdit eden boyutlara ulaşabiliyor.
Hipotermi ilerledikçe uyku geliyor
ABD'de yılda 700 ölümün sebebi olan hipotermi özellikle çocuk ve ileri yaş grubu, sürekli ve düzenli alkol tüketenler, psikiyatrik rahatsızlığı bulunanlarla kolay hareket edemeyen kişileri etkiliyor. Kişinin derisinde pürüzlenme, kıllarda dikleşme, karıncalanma ve sızlanma ilk şikayetler arasında yer alıyor. Sorun ilerledikçe, deride soğukluk ve solukluk, his kayıpları ve bitkinlik, uyuşukluk hali de yaşanıyor. Hipotermi ilerledikçe uyku hali ve katılaşma gibi belirtiler de görülüyor.
Donmakta olan kişinin vücudunuz karla ovmayın!
- Öncelikle donmayı önlemek amacıyla kişiye şekerli sıcak bir şeyler yedirmeye ve içirmeye çalışın.
-
Donma tehlikesi yaşayan kişiye kalın giysiler giydirin ve üzerini de kalın örtülerle örtün.
-
Kesinlikle uyumamasını sağlayın.
-
Bu durumdaki kişiyi ılık odada tutun ve bir süre sonra odanın sıcaklığını yavaş yavaş arttırın. Kesinlikle ama kesinlikle kişiyi birden sıcak odaya sokmayın.
-
Bununla birlikte alkollü içecekler içirmeyin, kar ile vücudu ovmayın ve masaj yapmayın.
-
Ambulans çağırarak kişinin en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesini sağlayın.
Soğuk yaralanmaları ve hipotermide mutlaka kişiyi sağlık kuruluşuna ulaştırmaya çalışın. Soğuk yaralanmalarına karşı özellikle ileri yaştaki kişiler ve çocuklar üzerinde hassasiyet gösterin. Soğuk yaralanmaları ve donmalarda kulaktan dolma bilgilerle ilk yardım müdahalesinde bulunmayın.
