Doğa Yürüyüşünün Genel Sağlık Üzerindeki Etkileri
Yeterli düzeyde fiziksel aktivitede bulunmamak, kalp ve damar hastalıklarından bazı kanser türlerine kadar birçok hastalığın gelişimine yol açarak yaşamı tehdit edebilir. Bu nedenle düzenli olarak egzersiz yapmak ve hareketsiz bir yaşam tarzından kaçınmak son derece önemlidir. Özellikle bireyleri doğada zaman geçirmeye ve fiziksel açıdan aktif olmaya teşvik eden doğa yürüyüşü, hem fiziksel hem zihinsel sağlığa pek çok katkı sunabilir.
Fiziksel ve Zihinsel Sağlığa Katkıları
Doğa yürüyüşleri fiziksel aktivitelerin beraberinde getirdiği birçok faydayı sunar. Doğanın unsurlarıyla temas halinde olma fırsatı sağlayan bu yürüyüşlerin zihinsel ve duygusal sağlık açısından da yararları bulunur. Genellikle gruplar halinde yapılan doğa yürüyüşleri sosyal ilişkilerin pekişmesine de yardımcı olabilir.
Doğa yürüyüşünün sağlığa faydaları arasında kan basıncının düşmesi ve bağışıklık sistemi fonksiyonlarının iyileşmesi gibi fiziksel etkiler yer alır. Bu aktivite, artrit hastalarının eklemlerinin daha esnek ve hareketli kalmasını sağlayan bir egzersiz olarak da bilinir.
Öz saygıyı ve öz güveni artırmak doğa yürüyüşünün yararları arasındadır. Yürüyüş sayesinde fiziksel hedeflere ulaşmak ve kişisel sınırları zorlamak, bireyin başarıya ulaşmasını sağlayabilir ve ona tatmin duygusu aşılayabilir. Bu olumlu deneyimler sayesinde bireyin kendine olan güveni ve öz saygısı gelişebilir.
Açık alanda yürüyüş yapmanın zihinsel etkileri arasındaysa stres seviyelerinin azalması ve konsantrasyon düzeyinin iyileşmesi bulunur. Düzenli yürüyüşler temiz hava ve sessizlik sayesinde zihinsel huzur sağlayarak genel iyi oluş halini destekleyebilir.
Uyku kalitesinin iyileştirilmesi de doğa yürüyüşünün faydaları arasında yer alır. Efor harcamak, doğal ışığa maruz kalmak ve endorfin salınımı bir araya geldiğinde rahatlamayı teşvik edebilir, uyku hormonları düzenlenebilir ve böylece uyku kalitesi iyileşebilir.
Kardiyovasküler Sağlığa Faydaları
Orman gibi açık alanların zorlu şartlarında gerçekleştirilen doğa yürüyüşleri kas gücünü artırabilir. Kas zindeliği yetişkinlerde kardiyovasküler risk faktörleriyle ilişkili bir parametredir. Daha güçlü ve sağlıklı kaslara sahip olmak kalp sağlığını korumaya katkı sağlayabilir.
2014 yılında gerçekleştirilen bir çalışmada, yaşlı obez kadınlarda doğa yürüyüşünün kardiyovasküler sağlık ve zindelik üzerindeki etkileri araştırıldı. Katılımcılar rastgele bir egzersiz grubuna ve kontrol grubuna atandı. Egzersiz grubundakiler haftada en az 3 kez 90 dakika boyunca orta yoğunluklu egzersiz yaptılar. 12 hafta süren araştırma sonucunda kardiyovasküler sağlık; vücut yağ yüzdesi, kan basıncı, glikoz, trigliseritler ve toplam kolesterol üzerinden, zindelikse kas gücü, kas dayanıklılığı, denge ve esneklik bakımından değerlendirildi.
Vücut ağırlığı, sistolik kan basıncı ve kas gücü incelendiğinde elde edilen sonuçlara göre doğa yürüyüşünün obez kadınlarda kiloyu ve sistolik kan basıncını azaltma konusunda önemli bir rol oynadığı tespit edildi. Sonuç olarak doğa yürüyüşünün olumlu etkileri arasında yer alan kilo kaybı ve tansiyon değerlerindeki iyileşme, bireyleri kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyabilir.
Stresi Azaltma ve Ruh Halini İyileştirme
Düzenli doğa yürüyüşü yapmanın faydaları arasında ruh sağlığının iyileşmesi de yer alır. Hayatın yoğun olduğu ve çalışma şartlarının stresli bir ruh haline yol açabildiği modern dünyada ruh halini iyileştiren aktivitelere yönelmek insanların iyi oluş halini destekleyebilir.
Doğa yürüyüşlerinin ruh sağlığına yönelik faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Bireylerin kendilerini doğal çevrenin güzelliğine bırakmalarına olanak tanıyan doğa yürüyüşleri doğayla bütünleşerek sakinleşmeye yardımcı olabilir.
- Doğanın manzaraları, sesleri ve kokuları rahatlatıcı bir etki yaratarak kaygılı ruh halinin iyileşmesine katkı sağlayabilir.
- Yürüyüş yapmak, mutluluk ve iyi oluş hissi veren endorfin hormonunun salınımını artırabilir. Düzenli olarak yürüyüş yapmak depresyon semptomlarını hafifletebilir ve enerji seviyelerini yükseltmeye yardımcı olabilir.
- Yürüyüş esnasında farkındalık (mindfulness) pratiği yapmak mümkündür. Mindfulness, zihinsel berraklığı teşvik ederken takıntılı düşüncelerden uzaklaşmaya yardımcı olan bir pratiktir. Doğanın sonsuz dinginliğinde ana odaklanmak, düşünceler ve duyumlar hakkında yargılayıcı olmadan farkındalık kazanmak daha kolay olabilir.
Kas ve Kemik Sağlığını Destekleme
İlk insanlar yiyecek bulmak ve barınak sağlamak gibi hayati aktiviteler için günde yaklaşık 20 km yürümek zorundaydılar. Bu düzeyde aktivite sayesinde ilk insanların kasları ve kemikleri yoğun bir çalışma halindeydi. Ancak modern dünyanın teknolojiye bağlı yaşam koşullarında insanlar büyük çoğunlukla bu seviyede hareket etme fırsatından mahrum kalırlar.
İnsanlara fiziksel aktivitede bulunma imkanı sunan doğa yürüyüşünün yararları arasında kas ve kemik sağlığını destekleme de yer alır. Doğa yürüyüşleri esnasında bireyler kendi vücut ağırlıklarını taşıdıkları için kas kütlelerini artırma fırsatına sahip olurlar. Düzenli yürüyüş kasları güçlendirirken kemik yoğunluğunu da artırarak kemik erimesine karşı koruma sağlayabilir. Güneşli havalarda yürüyüş yapmak vücudun ihtiyaç duyduğu D vitaminini sentezleme fırsatı da sunar. Kemik sağlığı için önemli bir hormon olan D vitamini sayesinde daha güçlü ve dinç olmak mümkündür.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirme
Doğada olmanın verdiği iyilik hissi vücudun savunma mekanizması olan bağışıklık sistemini de kapsayabilir. Doğa yürüyüşünün sağlığa yararları arasında bağışıklık sisteminin desteklenmesi önemli bir yere sahiptir. Bunun nedeni immün sistemin insan vücudunun pek çok hastalığa karşı korunmasındaki temel mekanizma olmasıdır.
Doğa yürüyüşlerinin bağışıklık sistemine olumlu etkilerini şu şekilde detaylandırabiliriz:
- Yürüyüş sayesinde bağışıklık sisteminin savunma hücreleri olan nötrofil, lenfosit ve doğal öldürücü hücre sayılarında orta düzeyde ve kısa süreli değişiklikler meydana gelebilir. Bu sayede olası bir enfeksiyon durumunda vücut kısa sürede bu enfeksiyonu önleyebilir.
- Yürüyüş esnasında güneşe maruz kalmak D vitamini sentezlenmesini tetikleyerek bağışıklık sistemini destekleyebilir. Hücrelerde bulunan desen tanıma reseptörlerinin, antimikrobiyal peptitlerin ve sitokinlerin üretimini uyaran D vitamini, doğuştan gelen bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynar.
- Doğa yürüyüşleri stresi azaltarak bağışıklık sisteminin fonksiyonlarını iyileştirebilir çünkü kronik stres enfeksiyonla savaşan lenfositlerin sayısını azaltmak gibi olumsuz etkilere sahip olabilir.
Kilo Kontrolüne Katkısı
Düzenli doğa yürüyüşü kilo kaybına ve kilo kontrolüne de katkı sağlayabilir. Örneğin yürümenin karın yağına etkilerini inceleyen bir araştırmada, yürüyüşün obez kadınlarda yağ yakmaya ve bel çevresini azaltmaya yardımcı olduğu tespit edilmiştir. 12 hafta boyunca haftada 3 gün 50 ila 70 dakika arasında yürüyen kadınların çalışma sonunda ortalama vücut yağlarının %1,5’unu kaybettikleri, bel ölçülerininse yaklaşık 2,5 cm inceldiği görülmüştür.
Doğa yürüyüşü keyifli bir eylem olduğundan bireyler zevk aldıkları bir aktivite yaparak da kilo verebilirler. Bu sayede zorlanmadan ve sıkılmadan zayıflayabilir, sevdikleri bir aktiviteye devam ederek sağlıklı kilolarını koruyabilirler.
Doğa Yürüyüşünün Faydaları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Doğa yürüyüşleri nelerdir?
Doğa yürüyüşleri hiking ve trekking olmak üzere iki başlıkta incelenebilir. Günübirlik doğa yürüyüşü olan hiking başlanan güç içerisinde sonlandırılır. Belirli patikalardan gidilen hikingde başlangıç ve bitiş noktaları aynı ya da farklı olabilir. Hiking ormanlarda, önceden belirlenmiş patikalarda ya da doğa parkurları gibi pek çok farklı alanda yapılabilir.
Trekking ise en az iki gün ya da daha uzun süren doğa yürüyüşlerine verilen isimdir. Belirli bir patikası olan ya da olmayan alanlarda gerçekleştirilen uzun doğa yürüyüşlerinde el değmemiş doğal güzellikler keşfedilebilir. Yüksek irtifaların veya dağlık alanların keşfedilebileceği trekking rotası boyunca kilometrelerce yürünebilir. Uzun doğa yürüyüşleri genellikle başladığı noktadan farklı bir yerde sona erer.
Doğa yürüyüşü beyin sağlığına iyi gelir mi?
Doğa yürüyüşü dahil olmak üzere fiziksel aktiviteler beyin sağlığını destekleyebilir. 40 yaşından sonra insanların beyin maddesi azalmaya başlar. Egzersiz hipokampüs ve prefrontal korteks gibi beynin bilişsel faaliyetlerle ilgili bölgelerindeki bu gri madde miktarını artırabilir. Düzenli egzersiz kan damarlarının sağlığını destekleyerek de beyni besleyebilir. Beyin kalbin pompaladığı kanın yaklaşık yüzde 15 ila 20’sini aldığı için kan damarları sağlıklı olduğunda beyin sağlığı da iyileşebilir.
