Diz ekleminin yapısı nasıldır?
Diz eklemi vücudun en büyük ve en karmaşık eklemidir. Bu fonksiyonunu 3 önemli kemik (femur–uyluk, tibia–kaval, patella–diz kapağı), 4 önemli bağ (MCL–iç yan, LCL–dış yan, PCL–arka çapraz, ACL–ön çapraz), birçok kas (kuadriseps, hamstring, popliteus, gastrokinemius, vb.), tendon ve menisküsler (iç ve dış) ile oluşturur. Diz ekleminin karmaşık yapısı sakatlanmalarda da komplike hale gelebilir ve bu nedenle çoğunluk cerrahi olarak tedavi edilebilir. İşte diz ekleminin anatomik yapısı…
Kemikler
Dizde 3 kemik, femur (uyluk), tibia (kaval) ve patella (diz kapağı) bulunur. Fibula (baldır dış yan kemiği) diz eklemine tam olarak girmese de bu eklemin içinde sayılabilir (ona yapışan bağlar dolayısıyla). Bu kemiklerden uyluk üstte, kaval altta, diz kapağı ise dizin ön kısmında yer alır. Tüm oynar eklemler gibi bu kemiklerin de iç kısmı kıkırdak ile kaplıdır.
Bağlar
Bağların temel görevi eklemlerdeki aşırı hareketleri kısıtlayarak, eklemde belirli bölgelerinin aşırı yüklenmesini engellemektir. Diz ekleminin yanları MCL–medial (tibial) yan bağ ve LCL–lateral (fibular) yan bağ ile desteklenir. Merkezde ise iki çapraz bağ; ACL–ön çapraz bağ ve PCL–arka çapraz bağ bulunur. Yan bağlar temel olarak dizin içe–dışa açılmalarını kısıtlamaya çalışır. Çapraz bağlar ise dönme hareketlerini kısıtlar.
Menisküsler
Uyluk ve kaval kemikleri arasındaki eklem, kemikler açısından yapı olarak birbiri ile tam örtüşmez. Bunlar arasındaki uyumu aralarında bulunan menisküsler sağlar. Bu yapılar bir yandan özellikle dönme hareketini (öne dönme hareketi de dahil) kısıtlarken, öte yandan üzerine düşen yükü kısmen emerek diğer yana iletir. Yani şok emme ve hareket kısıtlama olmak iki temel görevi vardır. Dizde iç ve dış olmak üzere iki adet menisküs bulunur. Bunların ortada bulunan iç kısımları alçak, eklem kenarında bulunan dış kısımları ise yüksektir. Bu yapı eklemlerin dışa hareketlerini kısıtlar. Menisküslerin kanlanması sadece dış kısımlarda oluşur, iç taraf beslenmesini ise eklem sıvısı karşılar. Dolayısıyla menisküslerin iç kısım yırtıkları iyileşmez ve genellikle cerrahi tedavi gerektirir.
Kaslar
Diz eklemi, önden kuadriseps, arkadan ise hamstring adındaki kaslar ile desteklenir. Kuadriseps uyluğun ön kısmında yer alan dört başlı bir kastır. Hamstring kası ise uyluğun arka kısmında yer alan bir kastır. Kuadriseps ve hamstring kasları tendonları ile kemiklere yapışır. Bu kaslar kasıldığında ilgili tendonları ile kemikleri kendilerine çekerek hareket ettirir. Kuadriseps kasının asıl görevi diz eklemini düz hale getirmektir. Uyluğun arka kısmında yer alan hamstring kasının görevi ise diz ekleminin bükülü hale gelmesidir. Sorunsuz hareketler için bu kasların belirli bir kuvvete sahip olması ve her ikisinin kuvvetlerinin dengeli olması gerekir.
