Diyabeti doğru tanıyın
Şeker hastalığı tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de son yıllarda artış gösterdi. Sağlıksız modern yaşamla birlikte genç yaşlarda da sık karşılaşılan bu rahatsızlıkta erken teşhisle kişiler, daha rahat bir yaşantı sürebiliyor.
Meyveler diyabet için sakıncalı mı?
Tatlı ve ekşi meyvelerin şeker içerikleri benzerdir. Meyveler şeker içerirse de posalı yapılarından dolayı doğru tüketildiklerinde çok faydalıdır. İçerdikleri lifler, mineral ve vitaminler vücuda destek olur. Ancak üzüm, incir, hurma, dut gibi bazı meyveler şeker içeriklerinden dolayı kısıtlı tüketilmelidir. Gün içerisinde farklı meyveler tercih edilmelidir. Meyveler olgunlaştıkça şeker içerikleri artar. Bu sebeple yumuşamış olanlar tercih edilmemelidir. Posalarından dolayı meyve suyu içmek yerine bütün meyveyi yemek önerilir.
Bal masum değil!
Bal şeker içeriği nedeniyle diğer tatlılar gibi diyabeti olanlar için sakıncalıdır. Şeker içeren gıdalar ve tatlılar genelde diyabetlilere zararlıdır ve tüketilmesi istenmez. Kan şekeri kontrol altında olan diyabetikler sık olmamak üzere özel günlerde diyetisyenlerinin uygun görmesi halinde tadımlık küçük miktarlarda tatlı yiyebilirler.
Şekeri sadece tatlı yükseltmez
Diyabette tatlılar doğrudan kan şekerini yükseltir. Başta karbonhidratlar olmak üzere vücudun ihtiyacından fazla alınan diğer gıdalar da kan şekerini yükseltir. Bu sebeple diyabette diyetin uygulanması önemli bir eğitim gerektirir ve mutlaka hem doktor hem de diyetisyenler ile temasta kalınmalıdır.
İnsülin alışkanlık yapar mı?
İnsülin ilaç değil, vücutta üretilen bir hormondur. Diyabette ihtiyaç doğduğunda yani vücut yeterli insülin salgılayamadığında kullanılır. Nadir görülen tip 1 diyabette insülin başlangıçtan itibaren salgılanamadığından ömür boyu insülin tedavisi gerekir. Sık görülen tip 2 diyabette ise başlangıçta pankreastan insülin salgılanır ancak insülin etkisine direnç vardır. Bu dönemde insülin dışındaki tedaviler kullanılır. Zamanla pankreas yetersiz kalır ve insülin salgılanması düşer. Bu durumda insülin tedavisi başlanır. Özellikle aşırı kilolu hastaların kilo vermesi, kan şekerinin iyi kontrolü gibi durumlarda pankreasın bir miktar toparlanması ve insülinden tekrar diğer ilaçlara geçiş mümkün olabilir. Bazen gebelik, ameliyat, enfeksiyon gibi durumlarda geçici olarak kullanılabilir.
Diyabet bebek sahibi olmayı engellemez
İlerlemiş diyabeti olan kişide enfeksiyon, hormonal fonksiyon bozuklukları gibi sebeplerle kısırlık ihtimali biraz artmışsa da rahatsızlığın iyi kontrolü ile bu ihtimal düşük kalır. Diyabeti olan kişide hamilelik biraz daha zor geçer. Kan şekerinin sıkı kontrolü için gebelikte uygulanabilecek, çocuğa dokunmayan ilaç tedavisi uygulanmalıdır. Bu genellikle insülindir. Diyabetli kadın iyi kan şekeri kontrolü sağlanmış bir hazırlık döneminden sonra hamile kalabilir ancak çok dikkatli bir takip gerekir.
Aşırı kilonun sonu diyabet mi?
Aşırı kilolu her kişinin diyabeti yoktur. Obezite tip 2 diyabet olma riskini kat kat artırırsa da diyabet gelişmeyen obezler vardır. Ailede tip 2 diyabet bulunması da en az obezite kadar önemli bir risk faktörüdür. Tip 2 diyabet önlenebilir bir hastalıktır ve diyetin yanında egzersiz ile obez hastaların zayıflatılması, gerekirse insülin direncinin ilaçla düşürülmesi diyabeti önemli ölçüde geciktirebilmekte bazen de tamamen önleyebilmektedir.
İnsülin tedavisi zarar verir mi?
Tam aksine insülin ile sağlanan iyi kan şekeri kontrolü bu organları korur. Ancak insülin genellikle ilerlemiş, göz ve böbreğe dokunmuş diyabeti olanlarda ihtiyaç üzerine başlandığı için sanki bu olumsuzluklar insülinden kaynaklanmış gibi yanlış bir algı gelişebiliyor.
Diyabet sporu sevmez
Aksine spor insülinin iş görmesini kolaylaştırır, yakılan kaloriyi artırarak şekerin düşmesine yardımcı olur. Ayrıca diyabet hastalığının yol açtığı kalp ve damar hastalıklarından korunmada, kan yağlarının düzelmesinde ve kilo vermede çok önemli rol oynar. Spor yemekten sonraki 2 saat içerisinde veya aç karnına yapılmamalıdır. Aç karına yapılacaksa spor öncesi küçük bir sandviç ile şeker düşmesi önlenebilir. Yapılacak sporun planlanmasında doktora danışılmalıdır. İlerlemiş diyabetin neden olduğu rahatsızlıklar bazı kısıtlamalar gerektirebilir.
Diyabet cinsel hayatı öldürür mü?
Diyabet, şeker iyi kontrol edilmediğinde, tedaviye yeterince özen gösterilmediğinde sağlık sorunlarına yol açar ve aynı yolla cinsel fonksiyonları bozar. Hastalığın başından itibaren uyumlu bir tedavi ile iyi kan şekeri kontrolü olanlar sağlıklı bir cinsel hayata sahip olabilir. Ayrıca cinsel fonksiyon bozukluklarına yönelik kullanılan ilaçlarda başarı oranı oldukça yüksektir.
Asabiyet hali diyabetten kaynaklanmaz
Diyabetik kişilerde kan şekerinin fazla oynaması, özellikle de hipoglisemi olarak tanımlanan şeker düşmeleri gerginliğe yol açabilir. Tedavide önemli hedeflerden birisi kan şekerinin istenen düzeylerde tutulması ve hipoglisemilerin önlenmesidir. Bu durumda tedavisine dikkat eden kan şekeri regüle olan kişide gerginlik beklenmez. Öte yandan kronik hastalıkların çoğunda olduğu gibi diyabet depresyon olasılığını artırır.
