Gece diş sıkma ve gıcırdatma
Sabahları uyandığınızda çenenizde ağrı varsa bu durum ağız ve diş sağlığına önemli zararlar verebilen diş sıkma ve diş gıcırdatma alışkanlığınızdan kaynaklanıyor olabilir. Halk arasında diş sıkma ya da gıcırdatma olarak bilinen bruksizmin en önemli ve en yaygın belirtisi ağrıdır. Kişi sabah kalktığında yüz kaslarında, çene ekleminin yan kısımlarında, baş ve boyun bölgelerinde oluşan ağrılardan şikayet eder. Bu ağrılar kas kaynaklı ve çiğneme kaslarındaki spazma bağlı olarak ortaya çıkar. Yetişkinlerde yüzde 8-10, çocuklarda ise yüzde 8-38 sıklıkta görülen bu sorunun altında stres yatabilir. Diş sıkma ve gıcırdatma çocuklarda da sık görülür.
Çocuklar neden diş sıkar ve gıcırdatır?
Çocuklar, sinüzitle gelişen burun akıntısı nedeniyle dişlerini gıcırdatabilirler. Ayrıca diş sürmesi sırasında diş etindeki baskı ve salgılanan bazı biyo-kimyasal ajanlar çevre dokulardaki sinirler ile çiğneme kaslarını uyarabilir ve istemsiz çene kasılmaları ve diş gıcırdatmaları olabilir. Yine çocuklarda görülen bu süreç geçicidir.
Diş sıkma nedenleri
Bruksizmin tahmin edilenin aksine birçok farklı sebebi olabilir. Ama çağımızın en popüler sorunlarından stres, bruksizmin de sebeplerinin başında gelir. Stresin arttığı dönemlerde bruksizm de artar. Obsesyon, uykusuzluk, her türlü gerginlik hali ve kıskançlık gibi durumlar diş gıcırdatmanın diğer nedenlerinden. Bireyin kişilik yapısı da bu durumu artırıcı bir faktör; özellikle agresif, aceleci ya da titiz biriyseniz daha sık diş gıcırdatıyor olabilirsiniz. Bruksizmin farklı nedenleri arasında sistemik faktörlere bağlı sorunlar var. Bunlar şöyle sıralanabilir:
- Yetersiz beslenme
- Bağırsak parazitleri
- Alerji ve endokrin bozukluklar sistemik faktörler
Bağırsaklar doluysa, gerginleşen bağırsak duvarından çıkan uyarılar beyinde sindirim faaliyetini başlatır, bağırsak kasılması arttırır, sindirim enzimleri salgılanır, mide asidi ve tükürük akışı artar. Son olarak da çiğneme kaslarının kasılması sonucu diş gıcırdatma ortaya çıkabilir. Beyin travmaları, bir takım nörolojik rahatsızlıklar ve ayrıca kullanılan bazı ilaçların yan etkileri sonucu aynı sorunla karşılaşmak mümkün. Diğer nedenler de şunlardır:
- Alkol ve sigaranın aşırı tüketimi
- Yüksek ya da düşük seviyede yapılmış dolgular ve protezler
- Dişlerdeki ortodontik bozukluklar
- Erken dişsel temaslar
Diş sıkma ve gıcırdatmanın yarattığı başka sorunlar
Diş sıkma ve diş gıcırdatma farklı sorunlara zemin hazırlar. Kişiler uyandığında ağzında kum olduğunu hisseder, bu da aşınmış diş parçacıkları olabilir. Bruksizm, diş yüzeyi aşınmaları sonucu dişlerde hassasiyete ve ilerleyen zamanlarda aşırı aşınmaya bağlı olarak diş sinirinin açığa çıkmasına neden olabilir. Ayrıca, dişlerin devamlı birbirlerine sürtmesi sonucu dişler zarar görür ve boyları kısalabilir. Bu durum kişinin dikey boyut denilen burun-çene ucu arasındaki mesafeyi azaltır. Bu da yüz görüntüsünde estetik sorunlara neden olur. Başka bir etkisi de çene eklemi içinde görülmesidir. Eklem sıvısının azalmasına bağlı olarak eklem başı ve yuvasında aşınmalar görülebilir. Bu durumda, çeneyi açma kapama esnasında tıkırtı, kitlenme, fonksiyon kısıtlılığı ve ağrı da ortaya çıkabilir. Diş köklerinde ise mikrotravmaya bağlı kistik oluşumlar görülebilir. Bunun yanı sıra dişler üzerine gelen aşırı kuvvet nedeniyle dişlerde ve dolgularda kırıklar, dişlerde sallanma ve aralanmalar görülebilir.
Diş sıkma tedavisi
- Diş gıcırdatma ve sıkma problemi olan yetişkinlere en çok plak tedavisi önerilir. Geceleri takılan bu plaklara; ısırma plağı ya da spilint adı verilir. Bu plaklar kas spazmını çözerek diş arklarına gelen ve gelecek olan aşırı kuvvetleri en aza indirir. Bunların yanı sıra alt çeneye yeni bir konum vererek sorunlu olan eklem-kas sistemini rahatlatır. Bu plaklar bruksizmi tedavi etme amaçlı değil, çiğneme sisteminde meydana gelecek sorunların ilerlemesini yavaşlatmak veya önlemek amaçlı kullanılır.
- Stres kaynaklı alışkanlıkların tedavilerinde, kas gevşetici ilaçlar, B vitamini ve bu ilaçlara ilave olarak mutlaka psikolojik tedavi gerekir. Gerekliyse psikiyatr antidepresan ilaç da verebilir.
- Sorun dişten kaynaklıysa önceden yapılmış olan hatalı dental işlemler, yüksek veya alçak dolgular ve protezler düzeltilerek bu alışkanlık ortadan kaldırılabilir. Kapanış bozukluklarına bağlı olarak gelişen diş sıkma alışkanlığı, ortodontik tedavi ile dişleri normal kapanış pozisyonuna getirere düzeltilebilir. İleri eklem problemlerinde eklem kapsülüne cerrahi müdahaleler yapılabilir.
- Bu soruna yol açmasında ya da artmasında etkili olduğu düşünülen aşırı uyaranların (kafein, nikotin vs) ve uyku düzensizliğinin kontrolünün, alışkanlıkların değiştirilmesinin yanı sıra meditasyon da tedavi sistemleri arasında yer alır.
Diş sıkma ve gıcırdatma tedavi edilmezse…
- Dişlerdeki aşınmalar sonucu dikey boyutta azalma, yüz estetiğinde problem,
- Dişlerde, çene eklemi ve kaslarda ağrı,
- Çeneyi açma-kapama esnasında fonksiyon kısıtlılığı,
- Çene kilitlenmesi,
- Baş ağrısı,
- İleri vakalarda ameliyat gerektirecek eklem deformasyonları, gibi sorunlar ortaya çıkarabilir.
Bu nedenlerle diş sıkma ve gıcırdatma kolayca tedavi edilecek seviyedeyken gerekli önlemleri almak gerekir.
