Damak dudak yarığı olan bebekler
Dudak ve/veya damak yarıkları anne karnında bebeğin gelişimi sırasında yüz bölümü ve ağız içi oluşurken yapıların karşılıklı birleşmemesinden kaynaklanan açıklıkları ve buna bağlı dudakta burunda diş etlerinde ve damakta ortaya çıkan sorunları ifade eder. Damak yarıklarını fark etmek kimi zaman zordur. İkisi bir arada olabileceği gibi ayrı ayrı da görülebilirler. Damak dudak yarıklarının çok farklı şekilleri vardır.
Damak dudak yarıkları çeşitleri
Dudak yarıkları tek veya çift taraflı, tam veya tam olmayan diye ayrılır. Damak yarıkları ise yumuşak damakta sınırlı veya yumuşak ve sert damak beraber olmak üzere ayrılır. Dudak yarıklarının bazılarında diş eti kemeri de değişik şiddetlerde etkilenir ve yarıktır.
Damak dudak yarıkları nasıl anlaşılır?
Doğumda iyi bir muayene ile teşhis kesin koyulabilir. Ancak gebelik döneminde yapılan ultrason ile özellikle dudak yarıklarını yakalamak mümkün olabilir. Yumuşak damakta çok arkadaki yarıklarda veya gizli yarıklarda bazen tanı koymak zor olabilir. Bu tür bebekte beslenirken burundan besin gelmesi, emmede zorluk veya hiç emememe görülür.
Damak dudak yarıklarının nedenleri
Yarıkların belli bir nedeni yoktur. Bebeklerin yarısından çoğunda bir sebep bulunamaz. Küçük bir grupta başka organlarda ve yapılarda bozukluklarla beraber görülebilir. Bunlar genetik geçişlidir. Ayrıca yine bir grup bebekte yakın uzak aile akraba öyküsü vardır. Akraba evliliği bir sebep olabilir. Gebeliğin ilk 1-2 ayındaki ciddi hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçlar sebepler arasında sayılabilir.
Damak yarıkları konuşma bozukluğuna yol açar
Dudak yarıkları başlıca kozmetik, dudak ve burun sorunlarına yol açarken; damak yarıklarında yaşanabilecek en önemli sorun konuşma bozukluğudur. Doğumdan hemen sonra en önemli konu beslenmedir. Ameliyatlar sonrası orta kulak ve dişlerin takip ve tedavisi önem kazanır. Diş-çene-yüz gelişim sorunları olabilir. Sadece dudak yarıklarında veya sadece damak yarıklarında sorunlar daha azdır ancak farklılık gösterir.
Damak yarığı kendiliğinden geçer mi?
Ne dudak yarığı ne de damak yarığı kendiliğinden geçmez veya kapanmaz. Sadece doğumdan sonra yaş ilerledikçe aylar içerisinde yarıkta daralma görülme olabilir.
Damak dudak yarıklarının tedavisi
Her ikisinin de tedavisi mümkündür. Tedavi uzun solukludur ve amaç 2 ayrı aşamada değerlendirilir. Birinci aşama; çocuk ilkokula başlamadan görsel sorunlarının ve varsa konuşma bozukluğunun tümü ile düzeltilmesidir. İkinci aşama; yetişkin çağda diş çene ve yüz gelişiminin doğal sınırlarda olması ve etkilendiyse burun iç ve dışının gerek görünüm gerekse solunum problemlerinin çözülmüş olmasıdır. Bu tedaviler kısaca plastik cerrahi, ortodontik tedavi ve konuşma terapisi olmak üzere 3 ana başlıkta toplanır.
Ameliyat hangi yaşta yapılabilir?
Dudak yarıkları bebeğin sağlık ve gelişim durumuna 2,5 ay ile 5 ay arasında ameliyat edilir. Bu seansta dudaktaki yarık kapatılır, burun düzeltilir. Diş eti yarığına büyük çoğunluk olguda dokunulmaz. Damak yarıkları sıklıkla 6 ay ile 9 ay arasında kapatılır. Nadiren ameliyat 1 yaşa ertelenir.
Tedavi ertelenirse…
Doğum sonrası belirtilen zamanlarda 1 yaşından önce ameliyatları yapılmayan bebeklerde geç kalınmış olmaktan bahsedilir. Geçen her yılda gecikildikçe ameliyatlar zorlaşır ve alınan sonuçlarda başarı düşmeye başlar. Ayrıca geç ve eksik veya yetersiz yapılmış olan ameliyatların olumsuz sonuçlarını sonradan yapılan ameliyatlar ile düzeltmek çok zorlaşır.
İz kalır mı?
Yarıklar uygun bir teknik ile kapatılırsa iz son derece az belli olur. Dudakta yarık hattında çok hafif düzensizlikler, yine yarık taraf burun kanat ve deliklerinde az derecede asimetriler olabilir. Mükemmel bir sonuç çoğu kez mümkün değildir. İlerleyen yaşlarda revizyon yani rötuş ameliyatları gerekebilir.
Damak dudak yarığı ameliyatı öncesi ve sonrası
Yapılacak damak dudak yarığı ameliyatlarından önce, ebeveynlerin en çok dikkat etmesi gereken nokta; bebeklerini bu ameliyatları sürekli yapan ve bu bebekleri her sorunu ile takip eden uzmanlardan oluşan ekiplere emanet etmeleridir. Her ekibin bilimsel olarak onaylanmış bir protokolü olmalıdır. Bu uygulamalara göre damak dudak yarığı ameliyatı öncesi ve sonrası dikkat edilecek her nokta bellidir ve hasta yakınına detaylı şekilde anlatılır.
