Epilepsi nedir?
Epilepsi halk arasında, "sara" hastalığı olarak bilinir ve ülkemizde her bin kişiden 6'sında görülür. Tetikleyici bir faktör olmadan nöbet geçirilmesi ve bu nöbetlerin tekrarlayıcı olması olarak tanımlanır. En sık çocukluk çağında, genellikle de 0-1 yaş arasında başlar. Epilepside akla genellikle tüm vücutta kasılma, çenenin kilitlenmesi, ağızdan köpük gelmesi ve idrar kaçırma gibi belirtilerin olduğu büyük nöbetler gelir. Çocukluk çağında başlayan epilepsi nöbetleri farklı belirtilerle kendisini gösterebilir. Ebeveynlerin, "çocuğum dalgın bir yapıya sahip" veya "dikkatsizliği nedeniyle sık sık düşüyor" diyerek geçiştirdiği durumlar epilepsi nöbeti olabilir.
Epilepsi belirtileri
"Çocuğum dalgın ve dikkatsiz" diye düşünen aileler bazı şeyleri gözden kaçırmış olabilir. Sık sık ayağı takılıp düşen veya sabit bakışlara dalan çocukların sorunları epilepsiden kaynaklanabilir. Belirtileri ise şöyle sıralayabiliriz;
- Kol, ayak ve boyunda kasılma
- Gözün 5-10 saniye sabit şekilde yere doğru dalması
- Ani düşme
- Uykudan çığlık atarak uyanma
- Aniden sıçrama
Epilepsinin nedenleri
Epilepsi nöbeti kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna bağlıdır. Beyin hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkar. Çoğunlukla çocukluk döneminde başlar. Beyni etkileyen her türlü hastalık epilepsi nöbetlerine neden olabilir. Nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;
- Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar
- Doğumda oksijensiz kalmak
- Kafa travması
- Genetik ve metabolik hastalıklar
- Tümörler
- Gelişimsel beyin malformasyonları
- Menenjit gibi beyin enfeksiyonları epilepsiye yol açabilir.
Bebeklerde 5. gün nöbetlerine dikkat!
Epilepsi, tarihte bilinen en eski hastalıklardan biridir. Görünümü milattan 4 yüzyıl önceye dayanan ve tarihe adını yazdırmış birçok ünlünün de yaşadığı iddia edilen dramatik bir hastalıktır. Sağlıklı bir görünüm sergilerken aniden kasılmalara, uyurgezerliğe, çırpınma nöbetlerine ve hatta saatlerce hayattan kopmaya neden olabilir. Bebeklik döneminde ortaya çıkabilen bu rahatsızlık takip edilmediği takdirde trajik olaylara ve hatta can kaybına bile neden olabilir.
Doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması ya da bir anomaliyle doğması epilepsinin farklı formlarda görülmesine neden olabilir. Bebeklerde, 3-6 günlükken ortaya çıkan ve 5. gün nöbetleri olarak adlandırılan epilepsi türü ufak kasılmalar ve sıçramalarla ortaya çıkar. 5. gün nöbetleri anne babaları paniğe sevk edebilir. Ancak bu hastalıkta önemli olan hastalığın fark edilmesi ve doğru teşhisin koyulması. Çünkü 5. gün nöbetleri iyi huylu epilepsi türleri arasında yer alır ve birkaç ay sonra tamamen geçer. Bu süre zarfında bebeğin takibi dışında özel bir tedaviye de ihtiyaç duyulmaz.
Epilepsi nöbeti 20 dakikadan uzun sürüyorsa…
Epilepsi nöbetleri çocuklarda kasılma ve çırpınmanın yanı sıra spazm şeklinde de görülebilir ve çocuğun başı öne düşüp katlanır. Bu durum ağır bir durumun göstergesidir. Bu tip ağır durumların yanı sıra bazı epilepsi türleri iyi huylular arasında yer alır. 6 aylıkken yüksek ateş ile ortaya çıkan havale nöbetleri çoğunlukla çocuk 5 yaşına geldiğinde sona erer. Ancak çok küçük bir yüzdesinde, geçirilen nöbetler sırasında beyinde oksijen azlığı meydana gelebilir. Geçirilen nöbetler 20 dakikadan uzun sürüyorsa ve belirtiler tek taraflı oluşuyorsa bu çocuklarda epilepsinin kalıcı olma ihtimali daha yüksektir.
Epilepsi hastalığı günde 50-60 kez tekrarlayabilir
Epilepsinin pek çok tipi vardır. Epilepsi kişide tek tip olarak görülebildiği gibi, aynı kişide birkaç farklı tipin ortaya çıkması şeklinde de gelişebilir. Bazen basit tipte bir nöbetle başlayıp tedavi edilmezse daha ağır formlara geçer ve sıklığında ciddi artış görülebilir. Epilepsinin bazı türlerinde nöbetler yılda sadece 1-2 kez ortaya çıkarken, bazılarında günde 50-60 kez tekrarlayabilir.
Nöbetler ilaç veya cerrahi müdahale ile kontrol altına alındığında çocuk günlük yaşam aktivitelerine devam edebilir. Eğer acil ameliyat edilmesi gereken tümör gibi bir sorun yoksa epilepsi tanısı konulmuş bir çocuğa ilk uygulanması gereken tedavi yönetimi nöroloji uzmanı denetiminde ilaç tedavisidir.
İlaç tedavisinin süresi epilepsinin tipine ve şiddetine göre değişir. Bazı kişiler ilacı ömür boyu kullanmak zorundayken, bazılarında sadece 1-2 yıl kullanım yeterli olabilir. İlaç tedavisi kişilerin yüzde 60-70'ine kesin çözüm sunar.
Epilepsiye cerrahi müdahale yöntemleri
Cerrahi müdahale için 3 farklı yöntem bulunur;
Rezektif cerrahi: Araştırmalar sonucunda bulunan ve beyinde nöbete yol açan alan çıkarılır. Bu ameliyatların başarı oranı yüzde 85-90 olur.
Disconnection yöntem: Çocuk beynin farklı noktalarından nöbet geçirirse, sorunlu odaklarda bulunan hastalıklı akımın yayıldığı yollar kesilir. Başarı oranının yüzde 60-65 civarında olduğu belirtilir.
Vagus sinir stimülasyon: Beynin çok geniş alanları nöbete yol açar ve çocuk önceki iki girişime aday olamıyorsa başarı oranı yüzde 50 olan bu yöntem denenir.
