Öncelikli seçenek kardeşten kök hücre nakli
Çocukların hiçbir konuda erişkinin bir kopyası olarak düşünülmemesi gerekiyor, kök hücre naklinde de bu bakış açısı özellikle önem taşıyor. Bunun nedeni çocuğun büyüyen bir organizma olması ve her bir çağının farklı özelliklerinin olmasıdır. Kök hücre nakli açısından bakıldığında hastalığın çıkışı, ilerleyişi, kullanılan ilaçlar ve dozları ile tedaviye verilen yanıtlar tamamen farklı oluyor. Çocuk ancak 15-18 yaş arasına ulaştığında erişkine benzer duruma geliyor, ortalama 18 yaşından sonra ise eşitleniyor. Çocuklarda kök hücre nakli tedavisinin yarısını konjenital (doğuştan gelen) hastalıklar, diğer yarısını ise kanserler oluşturuyor.
Kök hücre nakli yenidoğan bebeklere de uygulanabilir
Kök hücre nakli yenidoğan bebekte dahi uygulanabiliyor. Doğuştan bağışıklık sistemi bozukluğu olan ve geçmişte kaybedilen bebekler artık nakil ile hayata tutunabiliyor. Erişkin hastalarda ise doğuştan olan hastalıklar diye bir grup bulunmuyor çünkü bu hastalar tedavi edilmediğinde erişkin yaşa ulaşamıyorlar. Erişkinlerde ağırlıklı olarak kanser hastalarına kemik iliği nakil yapılıyorken, çocuk hastalarda kanser ve kanser dışı kalıtsal hastalıkların tedavisi için kemik iliği nakli yapılıyor. Erişkinde yüzde 65 oranında otolog nakil yapılırken, çocuk hastaların yüzde 15-25’inde hastanın kendinden, geri kalan yüzde 75’inde de varsa kardeşi, yoksa Dünya Bankası’ndaki donörlerden, son seçenek olarak da merkezimizde yaygın olarak uygulanan anne ya da babadan yani yarı uyumlu donörden nakil yapılıyor. Ülkemizde kardeş sayısı çok olduğu için Avrupa’daki donör kimliği ile Türkiye’de tam ters oran görülüyor. Avrupa’da kardeşten nakil yüzde 25’i geçmezken, ülkemizde bu oran yüzde 65’e ulaşıyor. Ayrıca akraba evlilikleri de Türkiye’de sık görüldüğü için kuzenlerin, akrabaların uyumluluğu da uluslararası zeminde yüzde 3-4’le sınırlı kalırken, Türkiye’de yüzde 15-18’e varıyor.
İlk tercih kardeşten nakil
Çocukluk çağı lösemilerinde nerede, ne zaman, kime, hangi donörden nakil yapılacağının standartları bulunuyor. Çocukluk çağı lösemilerinde hastalığı ilk kez düzelttikten sonra kemik iliği nakli yapalım mı yapmayalım mı sorusunun cevabı bu grupta çok önemli. Birtakım anormal kromozomlar ve başlangıç tedavilerine cevap eksikliği olursa bu hastalara da nakil yapılıyor. Ama bunun dışında birinci remisyon denilen, tanı alıp tedavi sonucu düzelen vakalarda, özellikle de lenfoblastik lösemide nakil yapılmıyor. Myloeid lösemilerde ise seçilmiş vakalarda uygulanabiliyor. Her iki grupta da hastalık tekrarladığında mutlaka nakil yapılması gerekiyor. Burada kardeşten, Dünya Kemik İliği Bankası’ndan; ikisi de yoksa anne ya da babadan yarı uyumlu nakil yapılıyor.
Kardeşlerin doku uyumunda enfeksiyon riski daha düşük
Kardeşlerin doku uyumları çok fazla olduğu için Graft Versus Host hastalığı doku reddi tablosu, dolayısıyla enfeksiyon sıklığı diğer gruplara göre daha düşük oluyor. Yurt dışı donörde ise 10 doku grubuna bakılıyor ve 10’da on ya da dokuz uyum bekleniyor. Doku reddi ve enfeksiyon sıklığı ise bu durumda daha yüksek seyrediyor. Haploidentik nakilde ise öncelikle anne, baba ya da kardeşten nakil yapılıyor. Gelişen teknoloji ise bu yöntemin başarısını artırıyor.
