İnek sütüne ne zaman başlanmalı?
0-12’nci aylar arasında inek sütüne başlanmaması önerilir. 1 yaşından sonra bebek, inek sütünü sindirmeye hazırdır. Fosfor, kalsiyum ve çinkodan zengin olan inek sütü bebeğin diş, kemik sağlığı ve kas gücü için önemli bir besin kaynağıdır.
Günlük süt ve uzun ömürlü sütlerin farkı nedir?
Taze inek sütünün 72 derecede 15 saniye ısıtılarak mikroplarından arındırılması sonucu günlük süt üretilir. Bu sütlerin raf ömrü buzdolabında saklanmak koşuluyla 56 gündür. Sonrasında süt ekşir ve bozulur. Uzun ömürlü yanı UHT ( Ultra High Temperature ) sütler 150 derecede birkaç saniye ısıtılarak ve sonra da hızla soğutularak hazırlanır. Açılmadıkları sürece oda sıcaklığında 36 ay saklanabilirler. UHT yönteminde ısıya duyarlı bazı vitamin ve bağışıklık faktörlerinin yok olması söz konusudur.
İnek sütüne alerjisi olduğu nasıl anlaşılır?
Gerçek inek sütü alerjisi bebeklerde yüzde 2-3 oranında görülür. En yüz güldürücü tarafı ise 3 yaşına kadar hemen tamamen alerjinin kaybolmasıdır. Eğer bebek ilk sene içinde normal bir mama ile beslendiyse ve problem yaşamadıysa 1 yaşından sonra inek sütüne direkt geçebilir. Eğer ilk sene sadece anne sütü ile beslendiyse ve anne inek sütü ürünleri tükettiyse de inek sütüne sorunsuz geçilebilir. İnek sütü alerjisinde; sütün içiminden sonra kanlı ishal ve kusma görülebilir. Bazen deride egzama olarak da ortaya çıkar. Bazen de solunum sistemini tutan belirtiler yani sürekli burun akıntısı veya tıkanıklığı, öter gibi solunum sıkışıklığıyla da kendini gösterir. Alerji ileri seviyede olduğunda solunum sıkışıklığı, nefes alamama, ciltte yaygın kızarma gibi belirtiler görülebilir. Süte alerji sinsi sinsi geliştiğinde tanımak zor olabilir. İnek sütüne geçtikten sonra problemlerin başlaması bir ipucu olarak değerlendirilmelidir. Kan testi ile inek sütüne karşı IgE tipi antikor varlığına bakılmalıdır. Test yüksek çıkarsa inek sütünün her çeşidi (yoğurt, peynir, süt katılmış bisküvi, kek dahil) diyetten kesilmelidir. Bugün inek sütü alerjisi durumunda proteini parçalanmış özel mamaların tedavide çok önemli yeri vardır. Doktor kontrolünde alerji geçene kadar sadece bu mamaların kullanılması gerekir. Keçi sütü ve ürünleri de son yıllarda market raflarında bulunabilmektedir. Soya sütleri değil ama keçi sütü ve ürünleri, inek sütü katkısı yoksa kullanılabilir.
İnek sütü ile anne sütü arasında fark nedir?
Anne sütü içemeyen bebeklere ilk sene formül mama verilmesinin nedeni; inek sütünün anne sütüne göre olumsuz, yani eksik özelliklerinin mamalarda giderilmiş olmasıdır.
İnek sütünün bazı özelliklerinden dolayı özellikle 1 yaşın altındaki bebeklere verilmesi uygun değildir. Enerji içeriği açısından inek sütünün enerjisi anne sütüne benzer. Ancak protein miktarı anne sütünün üç katıdır. Yani hızlı büyüyen inek yavrusunun ihtiyaçlarını karşılar durumdadır.
Anne sütündeki protein miktarı yavaş büyüyen ve hareketleri yavaş gelişen insan yavrusunun ihtiyaçlarına göre ayarlanmıştır. İnek sütü ile protein yapılan çok farklıdır. İnek sütünde zor sindirilen bir tortu yapan kazein yüzde 80 oranında, kolay sindirilen whey kısmı ise yüzde 20 oranındadır. Anne sütünde ise whey fazla ( yüzde 80 ), kazein azdır( yüzde 20 ). Aminoasit denilen protein yapıtaşları da farklılıklar gösterir, bazıları inek sütünde yoktur. Neden bu farklılıkların var olduğu halen tam olarak keşfedilememiştir. İnek sütü, bebekler tarafından kolay sindirilemez. Yağ içeriği açısından bakıldığında da farklar vardır. Anne sütündeki toplam kalorinin yüzde 50 'si yağdan gelir. Bunlar doymuş, tekli doymamış ve çoklu doymamış değişik yağlardan oluşur. Son yıllarda DHA ve ARA denilen uzun zincirli çoklu doymamış yağların özellikle bebeklerin beyin ve retinalarının gelişiminde önemli rol oynadıkları bulundu. Bunlar ilk sene bebeklere verilen mamalara eklendi.
Vitamin içeriği
İnek sütünde yeteri miktarda B vitaminleri bulunur. A vitamini hem anne sütü hem de inek sütünde yeterlidir. İnek sütünde vitamin E yeterli değildir. D vitamini litrede 400 IU olacak şekilde inek sütlerine eklenir. Anne sütünün vitamin içeriği annenin diyetine göre de değişir. Vitamin seviyelerini yeterli tutmak amacıyla emziren annelere günde bir kere vitamin tableti almaları önerilir.
Mineral içeriği
Demirin emilimi inek sütünden yüzde 5, anne sütünden ise yüzde 50 oranındadır. Yani inek sütünden emilim 10 kat azdır. Bu emilim yetersizliği nedeniyle inek sütlerine ekstra demir katılır. Anne sütünden çinko daha iyi emilir. İnek sütünün kalsiyum (anne sütüne göre 3 kat) ve fosfor (anne sütüne göre 6 kat) miktarları yüksektir. Diş gelişimi için önemli olan florür ise 2 kat fazladır. İnek sütü daha tuzludur. Tuz miktarı anne sütünün 3 katı kadardır; bu durum özellikle bebeklerin gelişmekte olan böbreklerini zorlar. Süt, kalsiyum içeriği açısından çok zengin bir kaynaktır. 1 - 3 yaş arasındaki çocukların günlük kalsiyum ihtiyacı 500 mg'dir. Günde 250 ml süt içen bir çocuk bu ihtiyacın yaklaşık yarısını karşılamış olur.
Bağışıklık faktörleri
Anne sütü ve kolostrum, büyüyen insan yavrusunun bağışıklık sistemini geliştiren yüzlerce önemli faktör içerir. Bunlara örnek olarak nükleotidler ishali önleyici ve bağışıklığı destekleyen maddelerdir. Tam yararları bilinmese de formül mamalara nükleotidler eklenmişlerdir. Özetle; protein miktarının fazla olması, sindiriminin zor olması, tuz içeriğinin fazla olması, bazı yararlı yağların bulunmaması, bağışıklık faktörlerinin eksik olması nedenleriyle bebeğe uyarlanmamış, direkt inek sütü 0-1 yaş bebekleri için uygun değildir.
