Tek gözü kapatılarak muayene edilmeli
Çocuğunuz okula başladı ama sağlık sorunlarından mı yakınıyor? Anne-babalar çocuklarına ‘gözü’ gibi bakarlar ama bazı rahatsızlıklar dikkatlerinden kaçabilir. Bunlardan biri de göz tembelliğidir. Göz tembelliği körlüğe sebep olmasa da gözün kullanılamaması nedeniyle o gözde görme keskinliğinin azalmasına ve derinlik hissinin algılanmasında güçlüğe neden olur. Bazı çocuklar sık sık gözünü kırpabilir. Bu bunun nedeni bir tik ya da göz tembelliği olabilir.
Göz tembelliği nedeni
Bir ya da iki gözde görmede azalma olması şeklinde tanımlanan göz tembelliği her 20 çocuktan birinde gelişir. Görme kalitesinin düşmesi sonucu göz tembelliği, derinlik hissinin önemli olduğu sporları yaparken güçlük çekilmesine ve ileride meslek seçimine kadar etki eder. Çocuklarda göz tembelliğine iki göz kırılma kusuru (gözlük numarası) arasında asimetri olması, astigmat, katarakt, göz kapağında düşüklük, şaşılık ve aile öyküsü gibi etkenler yol açar. Derinlik hissi olarak da adlandırılabilen 3 boyutlu görme, yaşamın ilk aylarından itibaren her 2 gözden gelen görüntülerin beynin görme merkezinde birleştirilmesi ile gelişmeye başlar. Sağlıklı bir üç boyutlu görmenin oluşması için her iki gözün belli bir düzeyde görme yetisine sahip olacak şekilde gelişmiş olması gerekir. Bir veya iki gözde görme yetisi yeterince gelişmezse göz tembelliği oluşur. Erken tanı ve erken tedavi ile örneğin 7-10 yaştan önce tespit edildiğinde göz ve beyin gelişimini henüz tamamlamadığı için baş etmek mümkündür.
Göz tembelliği belirtileri
- Bir gözünü kapalı tutma
- Sık sık göz kırpma
- Gözlerini kısma ya da ovalama
- Oyun oynarken topu tutma, ayakkabı bağlama veya düğme ilikleme gibi el-göz koordinasyonu gerektiren işlerde zorlanma
- Okurken veya televizyon seyrederken başını sürekli bir yöne çevirme
- Okurken veya yazarken çok yakından bakma, satır kaydırma veya sürekli parmakla takip etme
- Yakın işleri sevmeme
- Kısa sürede dikkat dağılması veya dalgınlaşma
- Okulda tahtayı netleştirebilmek ve yazılara odaklanabilmek için sürekli kendini zorlama sonucu oluşabilecek sık baş ağrısı şikâyeti
Hangi yaşlarda göz muayenesi yapılmalı?
Geç tanı gecikmiş tedavi demektir. Özellikle göz tembelliğinin tedavi edilebileceği yaş dönemi geçirilirse yapılabilecek bir şey kalmaz. Bu nedenle çocuklar doğumdan sonraki rutin pediatri muayenelerinde, anormal bir durum olmasa da ilk 6 ayda, 1’inci, 3’üncü ve 6’ncı yaşta göz muayenesinden geçirilmeli. Basit miyopinin başladığı 9 yaş civarında tekrar değerlendirilmeli ve kırılma kusuru varlığında yıllık olarak takip edilmeli. Özellikle iki göz kırılma kusurlarının birbirinden farklı olduğu durumda genellikle gözlerin dış görünüşünde farklılık olmadığı ve okul öncesi dönemdeki çocuklar şikâyetlerini ifade edemedikleri için göz tembelliğinin tanı ve tedavisinde gecikilir. Gözler 7-10 yaş arasında gelişimini tamamladığı için 10 yaşından büyük çocukların çok azında tedaviye olumlu yanıt alınabilir.
Tembellik derecesi önemli!
Göz tembelliği tedavisinde öncelikli olarak tembelliğe yol açan sorun düzeltilir ve sağlam gözün kapatılarak beynin tembel göz ile ilgili bölgesinin kullanılması sağlanır. Kapama tedavisinin süresi tembelliğin derecesi ile çocuğun yaşına göre hekim tarafından belirlenir ve düzenli takip gerekir. Bu yöntemler ile 10 yaşın altındaki çocuklar tedaviye olumlu cevaplar verir.
