Check up nedir?
Halk arasında ‘genel sağlık taraması’ olarak nitelendirilse de check up uygulamalarının kapsamı artık kişiye özel şekillenebiliyor. Check up için başvuran kişilerin öyküsünden yola çıkılarak farklı tetkikler yapılıyor ve hastalık riskleri belirleniyor. Check up olarak adlandırılan bu taramalar bütünü, hem herhangi bir şikayeti olmayan kişilerin sağlığını koruyor hem de hastalık tanısı alanların takibi için gerekli önlemlerin belirlenmesini kolaylaştırıyor. Check up için belirli bir yaş sınırı bulunmuyor. Bu nedenle diyabetik, aşırı kilolu ya da obez kişilerin 40 yaşından sonra düzenli olarak check up yaptırması önem taşır.
Check up kapsamında değerlendirilebilen durumlar: Hipertansiyon, obezite, hiperlipidemi, diyabet, uyku apnesi, akciğer hastalıkları, kalın bağırsak hastalıkları, meme hastalıkları, ürogenital sistem hastalıkları, endokrinolojik hastalıklar, solunum ve sindirim sistemi hastalıkları.
Check up’ta nelere bakılır?
Klasik check up taramasında, vücuttaki sistemlerin işleyişi değerlendirilir. Tam fizik muayenenin ardından, kişide bir sorun yoksa başka tetkike gerek olmaz. Genellikle taramalar sırasında kan sayımına bakılır. Çünkü bu sonuçlar kişinin beslenmesi ve bağışıklık durumu hakkında bilgi verir, yorum yapma imkanı tanır. Check up kapsamında, karaciğer ve böbrek testleri gibi vücudun dolaşım sistemiyle ilgili testlerin de yer alması gerekir. Çünkü bu iki organa yönelik testlerle vücudun fonksiyonları değerlendirilir. Solunum fonksiyonu ise önce akciğerin dinlenmesiyle kontrol edilir. Ardından tarama aracı olarak akciğer filmi çekilir. Ancak sigara içen kişilerde düşük dozlu akciğer tomografisi çekilmesi de gerekebilir. Çünkü kimi zaman akciğer filminde görülmeyen bulgular, tomografide belirlenebilir.
Check up taramalarında kişinin öyküsü önemli
Check up dahilinde yalnızca tahlil ve tetkikler değil, kişinin öyküsünü de öğrenmek gerekir. Örneğin kişi aşırı kilolu ve genç yaştaysa, ebeveynleri incelenebilir. Kontroller ve taramalar sonucunda kalıtsal tiroit sorunu ya da beslenme alışkanlığı bozukluğu görülebilir. Eğer kişinin sorunu beslenme alışkanlığındaki bozukluktan kaynaklanıyorsa, herhangi bir tahlile gerek kalmayabilir.
Check up taramalarında koruyucu önlemler
Check up uygulamaları, hastalıklara tanı koymanın yanı sıra birtakım koruyucu önlemleri de kapsar. Beslenme alışkanlıklarına yönelik önerilerin kişiye benimsetilmesi de check up kapsamında yer alır. Üç ana, üç ara öğünden oluşan beslenme alışkanlığı edinilmesi ve haftada en az 3 gün, 20 dakika egzersiz yapılması önerilir. Ayrıca, kişi sigara içiyorsa bu alışkanlığından kurtulmasını sağlayacak çözümler de sunulur.
Aç karnına test yaptırırken dikkat etmeniz gerekenler
İster check up, ister diğer tetkikler için açlık önemli bir unsurdur. Özellikle bazı laboratuvar testlerinin doğruluğu için en az 12-14 saat açlık gerekir. Aç karnına yapılacak testlerden önce su içilebilir, sigara, sakız ve nane şekeri ise kullanılmaması gerekir. Ayrıca uzmanlar, aç karnına test yapılmadan bir gün önce kişiye alkol almamasını ve hafif gıdalar tüketmesini önerir. Kronik hastalığı bulunanlara da ilaçlarını az miktarda suyla almaları salık verilir.
